Hoe is een afvoerkanaal opgebouwd?
Centrale verwarmingsketels, haarden, ventilatiesystemen, dampkappen … Ze produceren allemaal in meer of mindere mate lucht die afgevoerd moet worden uit de woning. Daarom wordt er bij de installatie van dergelijke systemen altijd een afvoerkanaal naar buiten voorzien. Dat kan via de gevel, maar meestal gebeurt dat door het dak met een dakdoorvoer.
Wat is een afvoerkanaal?
Verwarmingstoestellen die werken door verbranding, zoals een gascondensatieketel, hebben een afvoerkanaal nodig om de verbrandingsuitstoot naar buiten te kunnen leiden. Ventilatiesystemen hebben een aanvoer- en doorvoerkanaal nodig. Wanneer we spreken van afvoerkanalen voor een kachel of een cv-ketel, spreken we van een rookgasafvoerkanaal.
Vaak wordt zo'n afvoerkanaal in een oude schoorsteen getubeerd. Is er geen schoorsteen voorhanden? Dan moet er een nieuwe opening in het dak worden gemaakt.
Waaruit bestaat een afvoerkanaal?
Een afvoerkanaal bestaat uit de aansluiting, de schouw en de dakuitgang. Het aansluitingskanaal verbindt het toestel met de schouw. Zit de uitgang waarlangs de rookgassen het toestel verlaten, achteraan in het toestel, dan loopt het aansluitingskanaal horizontaal. Als de uitgang bovenaan op het toestel zit, dan loopt het aansluitingskanaal verticaal. Het aansluitingskanaal loopt over in de schouw.
De schouw is het verticale kanaalgedeelte dat de rookgassen door het gebouw (en dus ook door plafonds en muren) naar buiten brengt. Eenmaal door het dak, loopt de schouw over in de dakuitgang. De hoogte van de dakuitgang is afhankelijk van de dakhelling (om een vrije afvoer mogelijk te maken moet de dakuitgang voldoende hoog boven het hoogste punt van het dak uitsteken).
De opbouw kan echter afwijken en andere afvoerconfiguraties zijn mogelijk. Bij een renovatie wordt het rookgasafvoerkanaal vaak langs de zijgevel gemonteerd. De aansluiting loopt dan horizontaal door de muur en buiten hangt de schouw tegen de gevel.
Welke materialen worden er gebruikt?
Qua materialen wordt er gewerkt met kunststof, aluminium of inox.
- Inox is het meest gebruikte materiaal, en is geschikt voor alle rookgastemperaturen.
- Kunststoffen afvoerkanalen zijn enkel geschikt voor rookgastemperaturen lager dan 120 °C (condensatietoepassingen). Indien rookgassen in kunststof worden afgevoerd, moet de afvoer worden omkast.
- Aluminium is geschikt voor rookgastemperaturen hoger dan 120 °C, maar wordt afgeraden bij condensatietoepassingen omdat condensaat aluminium aantast.
Afvoerkanalen voor verwarming
Het ene verwarmingstoestel is het andere niet, daarom is het van belang dat de rookgasafvoer is afgestemd op de werking van het toestel waaraan ze is verbonden. Fabrikanten van verwarmingsinstallaties geven aan volgens welke configuraties hun toestellen kunnen werken.
B-configuratie
Voor open toestellen, die de zuurstof voor de verbranding uit het stooklokaal halen, werkte men vroeger voornamelijk met een B-configuratie. Er moet hier een niet-afsluitbare toevoer van verbrandingslucht rechtstreeks vanuit de buitenlucht zijn (bijvoorbeeld een rooster in de buitengevel). Het schouwkanaal werkt op basis van natuurlijke trek en is verticaal opgesteld. Het aantal bochten moet worden beperkt tot max. twee bochten van 45°.
C-configuratie
In lage-energiewoningen, passiefhuizen en nieuwe woningen met ventilatie worden verwarmingstoestellen voornamelijk geïnstalleerd als een gesloten opstelling (C-configuratie). Verse lucht wordt aangezogen door een ventilator en rookgassen worden eveneens door een ventilator afgevoerd. De opstelruimte van bijvoorbeeld de condensatieketel moet ook geventileerd worden om de warmte af te voeren.
Het schouwkanaal wordt het liefst verticaal gepositioneerd, maar in tegenstelling tot bij open systemen is de installatie van horizontale rookkanaalelementen wel mogelijk. Bij C-configuraties wordt er een onderscheid gemaakt tussen parallelle systemen en concentrische systemen.
Parallel systeem
Een parallel (tweepijps)systeem wijst erop dat de toevoer van de zuurstof en de afvoer van de rookgassen gebeuren met een apart kanaal. Die kanalen kunnen uitmonden in dezelfde drukzone (de aanvoer van de zuurstof en de afvoer van de gassen gebeuren in dezelfde zone) of in een aparte drukzone (bv. aanvoer van de zuurstof via de zijgevel en afvoer van de gassen via het dak).
Concentrisch systeem
Bij een concentrisch (eenpijps)systeem verloopt de toevoer van zuurstof en de afvoer van rookgassen via hetzelfde kanaal. Via de binnenbuis worden de rookgassen afgevoerd en langs de buitenbuis wordt er zuurstof aangezogen. In nieuwe, goed geïsoleerde woningen wordt meestal voor een concentrische rookgasafvoer gekozen omdat de isolatieschil dan maar één keer moet worden doorboord.
Een gezamenlijk dubbelwandig kanaal waarlangs ook de rookgassen worden afgevoerd, is niet geschikt voor pelletketels. Een pelletketel werkt met zeer grote luchtoverschotten, die groter zijn dan bij gas en olie. Het volume van de lucht dat via een concentrische afvoer kan worden aangezogen, is te klein om het goed functioneren van een pelletketel te waarborgen.
Afvoerkanalen voor ventilatie
Voor ventilatie wordt het vaakst gekozen om lucht aan te voeren via de gevel en af te voeren langs het dak. Er mag immers geen recirculatie mogelijk zijn tussen de verse luchttoevoer en de afgevoerde lucht.
De luchttoevoer moet zich in hoogte minstens 2 m lager bevinden dan de afvoeropening van vuile ventilatielucht, rookgas … Indien het hoogteverschil van 2 m niet realiseerbaar is, dan moet de afstand tussen de luchttoevoeropeningen en elk van de afvoeropeningen minstens 10 m bedragen.
