Regenwaterinfiltratie met een wadi: hoe werkt dat?
De afgelopen jaren kregen we steeds vaker te kampen met langere periodes van droogte en intense regenbuien. Regenwaterinfiltratie heeft daardoor flink aan belang gewonnen. Dat houdt in dat je regenwater rond je woning afvoert en gecontroleerd afgeeft aan de bodem, om zo wateroverlast een halt toe te roepen, de bodem en je beplanting te beschermen tegen uitdroging en je steentje bij te dragen aan de grondwaterreserves. Een populaire methode is de aanleg van een wadi in je tuin. Maar wat is dat precies? En hoe leg je er een aan?
Wat is een wadi?
Regenwater infiltreren?
Het belang van regenwaterinfiltratie is niet te overzien. De afgelopen jaren kampten we immers meer en meer met langere periodes van droogte, en daar lijkt in de toekomst niet meteen verandering in te komen. Wanneer het dan regent, regent het vaak intenser en voor een langere periode.
Wanneer er binnen een kort tijdsbestek intense regenval is na een lange periode van droogte, zal het water een pak trager in de bodem sijpelen. In tandem met de hoge verhardingsgraad in België zorgt dat regelmatig voor problemen. Omdat het water geen weg vindt in de bodem, blijven de grondwaterreserves moeilijk op peil en is er meer kans op wateroverlast doordat het rioleringsstelsel het teveel aan water op korte tijd niet altijd kan slikken.
Wanneer het grondwaterpeil te laag staat, zal de bodem tijdens langere droogteperiodes dus een pak sneller uitdrogen. Slecht nieuws voor de planten en, als je niet sproeit met regenwater, slecht nieuws voor je waterfactuur.
Als je in natte periodes het regenwater kan bufferen en traag kan laten infiltreren, zal het je tuin dus ten goede komen in droge tijden. Er bestaan verschillende manieren om regenwater te laten infiltreren in je tuin. Binnen dat segment is de wadi aan populariteit aan het winnen. Het is immers een vorm van infiltratie die je relatief makkelijk zelf kan aanleggen.
Wadi, watte?
Een wadi is een natuurlijke, bovengrondse infiltratievoorziening. De term 'wadi' is eigenlijk een afkorting en staat voor 'WaterAfvoer door Drainage en Infiltratie'. Concreet is het een verzinking in je tuin, waarlangs regenwater via beplanting de grond kan insijpelen in de bodem.
Naar deze verzinking kan je dan je regenpijp afkoppelen, zodat je het water dat je op je dak opvangt kan afleiden via een bovengrondse goot naar de wadi, die het water vasthoudt en laat infiltreren in de bodem. Idealiter leid je de overloop van je regenwaterput ook richting de wadi. Ook de wadi zelf moet van een overloop voorzien zijn, richting een gracht, beek of riolering, om wateroverlast te voorkomen.
Tijdens natte dagen zal je wadi eruitzien als een minimoeras in je tuin, tijdens drogere periodes is het een vochtig stukje grond in je tuin. Het is evident dat een wadi niet zwaar belast mag worden, opdat de grond niet samengedrukt wordt.
Een wadi aanleggen
Een put graven, gras zaaien en klaar? Hoewel je relatief makkelijk zelf een wadi kan aanleggen, komt er toch net een tikkeltje meer bij kijken dan dat. Als je een grote tuin hebt en echt een goed functionerende wadi wil, laat je je beter bijstaan door een professional voor de dimensionering en de opbouw.
Voorbereiding
Grondwaterstand
Ben je gewonnen voor het idee van een wadi in je tuin? Ga dan eerst na hoe het zit met de gemiddelde grondwaterstand rond je woning. Als die permanent hoog is – hoger dan 30 cm onder het maaiveld – heeft een wadi immers weinig nut.
Hoe goed infiltreert jouw bodem?
Check ook hoe goed de bodem in je tuin draineert. Het regenwater moet traag kunnen insijpelen in de bodem, maar het is niet de bedoeling dat je na elke regenbui meerdere dagen een poel in je tuin hebt. Een wadi infiltreert een hevige regenbui idealiter binnen de 24 uur in de bodem.
Dat kan je makkelijk zelf testen met enkele emmers water. Graaf in je tuin enkele gaten van 30 cm diep en vul die gaten met een emmer water. Loopt het water binnen de 15 minuten weg? Dan infiltreert de bodem zeer goed. Als het water na een uur nog niet is weggezakt, dan infiltreert de grond niet optimaal.
Sowieso gedijt een wadi beter bij een zandgrond dan bij een klei- of leemgrond. Bij een wadi in een klei- of leemgrond zal je de insijpeling sowieso moeten faciliteren met een laag van grind of lavastenen, idealiter in een infiltratiekoffer die je bekleedt met geotextiel.
Plaats bepalen
Een wadi kan zowel in grote als in kleine tuinen een plekje krijgen. Om ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk regenwater zo goed mogelijk naar je wadi geleid kan worden, kies je het best voor een vlak stuk op het laagst gelegen punt van je tuin.
Grootte bepalen
Qua diepte is 20 cm een minimum. Wat de oppervlakte betreft, kan je een wadi zo groot maken als je wil. Al spreek je voor de dimensionering van je wadi beter een professional aan. Er moet immers ook gekeken worden naar een overloopvoorziening tegen wateroverlast, en het is niet de bedoeling dat die overloop bij elke regenbui nodig is.
Over de dimensionering van infiltratievoorzieningen in Vlaanderen kan je meer lezen in de nieuwe gewestelijke stedenbouwkundige verordening hemelwater.
TIP
Heb je een kleine tuin? Een wadi van een vierkante meter oppervlakte en een diepte van 20 cm kan al tot 200 l water vasthouden en gecontroleerd infiltreren.
De aanleg
Graven
Heb je de positie en de grootte van de wadi in je tuin bepaald? Dan kan je overgaan tot het échte werk. Beginnen doe je uiteraard met het uitgraven. Meestal is een wadi om en bij de 30 cm diep. Houd zeker de minimale diepte aan van 20 cm.
Grondlaag
In een zandgrond kan je voor je DIY-wadi, na het uitgraven, een laagje losse aarde leggen van enkele centimeters. Idealiter meng je wat compost door die grondlaag. Dit zal de infiltratie van regenwater faciliteren én het is goed voor de doorstart van de beplanting die je erin gaan zetten.
Heb je een leem- of kleibodem? Dan voorzie je onder je aarde- en compostlaag nog een laag grind, gebakken kleikorrels of lavastenen. Deze laag mag gerust enkele tientallen centimeters dik zijn.
Beter nog voorzie je deze laag in een infiltratiekoffer. Zo'n koffer dient als reservoir voor de stenen of korrels en heeft waterdoorlatende wanden. Meestal is zo'n infiltratiekoffer ook bekleed met geotextiel om te voorkomen dat de koffer dichtslibt en doorworteld wordt. Uiteraard kan je een dergelijke koffer gerust ook voorzien bij een zandbodem.
Overloop
Is er nabij je tuin een lager gelegen gracht of beek? Dan voorzie je je wadi van een drainagebuis in die richting. Dat kan goed van pas komen tegen mogelijke wateroverlast bij zeer intense regenbuien.
Qua overloopmogelijkheden kan je aan de rand van je wadi ook een kolk voorzien, die je middels een drainagebuis verbindt met de infiltratiekoffer onderaan. Eventueel kan je ook een drainagebuis laten aansluiten op een nabijgelegen RWA-afvoerbuis of – als het niet anders kan – een rioleringsbuis.
Beplanting
Dan kan je gaan beplanten. Je kan kiezen voor een robuust gazonmengsel dat goed bestand is tegen natte en droge omstandigheden. Wil je gaan voor wat meer biodiversiteit in je tuin? Dan zijn er heel wat andere planten die goed kunnen gedijen in moerassige omstandigheden. Denk hierbij aan gele lis, moerasspirea, dwergwilg, penningkruid, prachtriet of kattenstaarten.
Onderhoud
Een wadi heeft geen intensief onderhoud nodig. Tot twee keer per jaar bladeren en takken weghalen is het bijzonderste. Anders dreigt de wadi dicht te slibben. Check ook eenmaal per jaar de overloopvoorzieningen na en maak ze schoon.
Heb je gras als beplanting? Dan zal je regelmatig moeten maaien. Hoewel lang gras zeker geen slecht idee is voor je tuin, zal het in een wadi het regenwater beter vasthouden en minder afgeven aan de bodem.
BUIENBORDER
Een minder diepe verzinking (tot 15 cm) langs je terras of tuinpad kan ook: dan spreken we van een 'buienborder'. Ook in een buienborder kan je grind, lavastenen of gebakken kleikorrels leggen om de insijpeling te vergemakkelijken. Erboven komt een grondlaag, waar je je planten in zet.
Meer weten over het klimaatbestendig maken van je tuin? Neem een kijkje op de website van Blauwgroen Vlaanderen.
Met medewerking van Aquafin, Vlario
