Alles over boren, boorkoppen en boorschachten

Je hebt weinig aan een boormachine als je niet beschikt over boren. Mogelijks is er een standaardset met boren (en schroefbits, als het over een schroefboormachine gaat) meegeleverd bij je toestel, maar vaak moet je die apart kopen. We geven een overzicht van de meest voorkomende stuks.

 

Boorkoppen

Elke boormachine beschikt over een boorkop waarin je een boor (of in het geval van een schroefboormachine, een schroefbithouder) bevestigt.

Met of zonder sleutel

Boorkoppen of boorhouders kun je indelen in twee groepen: boorkoppen met een tandkrans, waarin je de boor bevestigt met een sleutel, en snelspanboorkoppen waarin je de boor zonder gereedschap kunt bevestigen met een draai- of klikbeweging. Tegenwoordig is bijna elk toestel uitgerust met een snelspansysteem zonder gereedschap.

Steck, Dreh, Sitz!

Een 'specialleke' die we hier moeten bevestigen is de SDS-snelspanboorkop. "SDS" stond oorspronkelijk voor 'Steck, Dreh, Sitz' (Duits voor 'steken, draaien, zitten'), nu voor 'Special Direct System' en verwijst naar de manier waarop de boor in de boorkop vastzit. SDS-boorkoppen vind je voornamelijk terug op boorhamers, ze zijn namelijk ontworpen voor  mahines die moeten boren in harde materialen zoals beton, steen en metselwerk.

Bij een SDS-boorkop zet je een SDS-boor vast in de kop door de boor in te duwen en tegelijk de zwarte ring van de kop achteruit te trekken. De SDS-boren hebben speciale groeven aan de schacht die ervoor zorgen dat ze stevig vastzitten in de boorkop en niet gaan slippen tijdens het boren. Sommige machines laten toe te wisselen tussen een SDS-boorkop en/of gewone boorkoppen.

 

Boorschachten

Naast de boorkoppen op boormachines, willen we ook even de boorschachten van de boren zelf aanstippen. De schacht is het uiteinde van de boor dat in de boorkop wordt geplaatst. Ook hierin heb je drie verschillende soorten:

• een recht cilindrische schacht die op elke boorkop past;
• een SDS-schacht met gleuven, die enkel kan worden gebruikt bij boorkamers met een SDS-boorkop;
• een bitsvorm die op elke boorkop past.

 

Soorten boren

Boren bestaan in verschillende uitvoeringen, volgens het materiaal waarvoor ze dienen of het boorresultaat dat je ermee wil bereiken.

Boren in verschillende materialen

Universele boor

Een universele boor is meestal te herkennen aan de blauwe kleur. Deze kan je, zoals de naam al doet vermoeden, gebruiken voor zowel steen, hout, metaal als kunststof. Het nadeel is dat ze over het algemeen een kortere levensduur hebben en minder nauwkeurig werken dan specifieke boren.

Moet je maar zeer sporadisch boren? Dan is een setje universele boren zeker een meerwaarde in je arsenaal. Fervente klussers doen echter beter een beroep op boorsets voor specifieke materialen.

Houtspiraalboor

Houtspiraalboren worden gebruikt voor hout en kunststof. Deze beschikken over een centreerpunt dat verhindert dat de boor wegglijdt en 2 voorsnijders, die toelaten om zonder splinters te boren. Standaard boorsets gaan tot 10 mm, maar er zijn tegenwoordig ook boren met een diameter van 30 mm.

Voor grotere diameters bestaan er ook slangenboren, die door hun vorm boorstof beter afvoeren, daardoor zijn diepere gaten mogelijk.

Metaalspiraalboor

Voor metaal en kunststof bestaan er metaalspiraalboren. Deze zijn gemaakt van gehard staal voor zachte metaalsoorten, en chroom-vanadium, kobalt of titanium-carbide voor harde metaalsoorten. De diameters gaan van 1 tot 13 mm.

Steenboor

Voor (zachte) steenmaterialen gebruik je een steenboor, die te herkennen is aan het hardmetalen plaatje aan het uiteinde, gemaakt van widia, om in baksteen of wandtegels te boren.

Er bestaan ook stevigere steenboren om door hardere stenen of beton te boren, maar die gebruik je dan voornamelijk met een klopboormachine, niet met een schroefboormachine.

Betonboor

Betonboren beschikken over een extreem harde en slijtbestendige kop met meerdere freeskoppen in kruisvorm, en een spiraalvormige schacht. Deze gebruik je enkel op een boormachine met een klopfunctie of een boorhamer die de benodigde slagkracht kan leveren.

Diamantboor

Een diamantboor wordt eveneens vaak gebruikt om te boren in zeer harde materialen zoals gewapend beton, natuursteen, keramische tegels. De boorkop is hier voorzien van diamantsegmenten of een met diamant bedekt oppervlak. Deze segmenten zijn extreem hard en slijtvast.

Diamantboren worden vaak nat gebruikt om hitte en stof te verminderen. Je moet tijdens het boren af en toe tussenposen nemen om de boor te koelen in water.

Tegelboor

Voor tegels kan een specifieke tegelboor ook goed van pas komen. Deze beschikt over een centreerpunt en een sponsje tegen oververhitting.

 

Voor grotere gaten

Verzinkboor (soevereinboor)

Als je wil dat je schroefkoppen niet boven het materiaal uitsteken in je werkstukken, boor je eerst voor met een kegelvormige soevereinboor of verzinkboor. 

Cilinderboor (forstnerboor)

Een cilinderboor of forstnerboor wordt gebruikt om ondiepe ronde gaten met een vlakke bodem te maken. Denk hier bijvoorbeeld aan een uitsparing in kastdeuren voor potscharnieren.

Vlinderboor (speedboor)

Een vlinderboor of speedboor wordt gebruikt om grotere gaten in hout te boren en beschikt over twee tegenovergestelde geslepen snijvlakken en een lang, scherp centreerpunt om precies het middelpunt van het boorgat te bepalen.

Gatenzaag

Gatenzagen zijn geschikt voor grotere gaten in hout, metaal of kunststof. Een boor verspaant het materiaal, terwijl de gatenzaag rond je boor een groter gat maakt in plaats van verspanen. Gatenzagen zijn in sets van diverse diameters beschikbaar.