Hoe kies je een boormachine?

Een boormachine is een van de meest vanzelfsprekende tools voor de doe-het-zelver of hobbyklusser. Er bestaan echter verschillende soorten. We overlopen ze, samen met enkele belangrijkste specificaties die van tel kunnen zijn om het juiste toestel te kiezen.

 

Een boormachine kiezen

Je gaat met een gewone schroefboormachine geen grote gaten voor doorvoeren kunnen maken in een stenen buitenmuur, net als je geen boorhamer gaat gebruiken om een kader op te hangen aan een gipswand. Maar welke boormachine gebruik je waarvoor?

Eerst: hoe werkt een boormachine?

Hoewel er boormachines zijn voor verschillende toepassingen, is het mechanisme nagenoeg steeds hetzelfde: in een elektrische boormachine wordt stroom door een motor geleid, die een as aandrijft. Aan deze as zit de boorkop die via een tandwielmechanisme de boor laat draaien. Door de rotatie kan de boor in verschillende materialen, zoals hout, metaal of steen, boren.

Afhankelijk van het soort boormachine kunnen extra functies zoals een klopfunctie (voor boren in steen) of een schroefstand (voor het indraaien van schroeven) beschikbaar zijn. Je kan de snelheid en kracht van de boor aanpassen via knoppen of schakelaars op het apparaat, wat precisie mogelijk maakt voor verschillende taken.

Soorten boormachines

De schroefboormachine

De meest alomtegenwoordige boormachine is de schroefboormachine. Dit is een licht toestel waarmee je schroeven kan indraaien en gaten kan boren in materialen als hout, metaal en kunststoffen. Lees hier meer over deze toestellen.

De klopboormachine

Bij een gewone schroefboormachine draait de boor rond en boor je dieper door zelf druk uit te oefenen. Een klopboormachine combineert dat draaien met een licht kloppende beweging. Dat maakt het beter geschikt om naast hout, kunststof en metalen ook doorheen gipskarton muren en steenachtige materialen (bakstenen, cellenbeton, ...) te boren. 

De klopfunctie doet de boor heen en weer bewegen in de lengte. De kloppende functie verpulvert op die manier het materiaal, de draaiende beweging zal het verpulverde materiaal afvoeren.

Schroefboormachine met klopfunctie
Er bestaan ook schroefboormachines die over een klopfunctie beschikken, waarmee je door steen en gipskarton kan boren. Als je vaak door harde materialen moet boren, kies je echter toch beter voor een klopboormachine waarbij dat de primaire functie is. 

Een klopboormachine heeft over het algemeen twee mechanische versnellingen, waardoor je hem altijd perfect instelt voor de klus. Vergeet alleen niet de klop- of hamerfunctie uit te zetten als je in hout of metaal gaat boren.

• Met de ene versnelling heb je een lager toerental, maar een hoger koppel, waardoor het bruikbaar is (hoewel niet ideaal) om mee te schroeven;
• De andere versnelling heeft een hoger toerental en een lager koppel, waardoor je dan weer beter kan boren.

De klopboormachine heeft meestal ook een snelspanboorkop, net als de meeste accuschroefboormachines, waarbij je de boor in één beweging met de hand kan vastzetten.

Verder is bij de keuze van een klopboormachine ook de maximale boordiameter belangrijk. Lichtere modellen kunnen een diameter van 22 mm boren, als je wijder moet gaan, dan kies je een zwaarder model dat tot 30 mm breed kan boren.

Let op
Gebruik nooit een klopboormachine om door beton te boren, daar kan een dergelijk toestel niet genoeg kracht voor leveren. Dan komt een boorhamer beter van pas.

De boorhamer

Een boorhamer is eigenlijk een klopboormachine met een fitnessabonnement. De klopfunctie van een boorhamer is echter veel zwaarder, wat het beter maakt om door hardere steenachtige materialen zoals beton te boren. De boorhamer kan wel nog voorzien zijn van een beitelfunctie, om bijvoorbeeld tegels te verwijderen of sleuven in muren te maken.

De boren, of beitels, van de boorhamer bevestig je dan met een SDS-aansluiting. Daarbij klik je de boor vast. Dit zorgt voor een betere verankering in je boorkop, waardoor de kans klein is dat de boor gaat slippen en losschieten. Om het nog wat diverser te maken, kun je ook een snelspanboorhouder op de boorhamer monteren, waardoor deze dan weer uitgerust kan worden met standaard boren zonder aangepaste boorschacht.

De boorhamer heeft meestal geen versnellingen, waardoor je niet meer aan instellingen moet prutsen. Je kunt de boorhamer doorgaans dus maar op één stand gebruiken, en deze is dus niet bruikbaar om mee te schroeven.

Ook bij het uitkiezen van een boorhamer kijk je naar de maximale boordiameter. Lichtere modellen kunnen een diameter van 22 mm boren, als je wijder moet gaan, dan kies je een zwaarder model dat tot 30 mm breed kan boren.

Klopboor of boorhamer?
Wanneer gebruik je nu een klopboormachine, en wanneer een boorhamer? De boorhamer gebruik je om in beton te boren. Gaten maken in hout, metaal of tegels? Kies dan de klopboormachine. Pas op, het zou ook wel lukken met de boorhamer, alleen heeft die zo'n grote kracht dat je meer kans hebt op het beschadigen van je materiaal omdat hij zo'n hoog toerental genereert. Bij een klopboormachine kan je die nog handmatig instellen.

De kolomboormachine

Wie stationair en perfect haaks wil kunnen boren bij houtbewerkingsklussen, doet er goed aan om zijn atelier uit te rusten met een kolomboormachine. Hoe je daarmee te werk gaat, kan je hier nalezen.  

Speciaal materiaal: een diamantkernboormachine

Een diamantkernboormachine is een krachtige boormachine die gebruikt wordt om zeer precieze en grote gaten te boren in harde materialen zoals beton of bakstenen. Deze machine maakt gebruik van een boor met diamantsegmenten aan de rand, die zonder kloppende beweging het materiaal uitslijpt, omgeven door een koker die fungeert als gatenzaag.

Een diamantkernboormachine wordt vaak toegepast bij bouwprojecten voor het creëren van doorgangen voor leidingen, kabels of ventilatiekanalen, en wordt meestal nat gebruikt (met waterkoeling - er is een aansluiting voor een waterslang op dergelijke machines) om oververhitting te voorkomen en stof te minimaliseren.

 

Belangrijke specificaties

De aandrijving: accu of netstroom?

Er bestaan schroefboormachines die werken op netstroom, maar tegenwoordig werkt de meerderheid van de beschikbare toestellen op batterij. Logisch, want een schroefboormachine gebruik je niet stationair en heeft maar zelden constante kracht nodig. Voor zwaardere toestellen zoals een klopboormachine of een boorhamer zijn toestellen op netstroom meer in omloop. Al komen fabrikanten ook meer en meer met accuvarianten van deze toestellen op de markt.

Boren op batterij

Er valt wat te zeggen om een (schroef)boormachine op accu te kiezen. Het is flexibel. Je hangt niet vast aan een snoer dat je moet inpluggen om bij je werkstuk te komen. Check wel altijd de accucapaciteit (uitgedrukt in Ampère/uur of Ah) van je machine – ofte: hoelang je ermee kan werken zonder te moeten opladen.

• Voor kleine klussen is 1,7 Ah ruimschoots voldoende voor een standaard schroefboormachine.
• Ga je langer dan een uur werken met een gewone schroefboormachine, dan kies je best een accu met een capaciteit van tussen de 2 en 2,5 Ah.
• Gebruik je dagelijks een schroefboormachine op accu, dan opteer je best voor een boormachine met een capaciteit van 3 of 4 Ah.
• Klopboormachines hebben doorgaans een hogere energiebehoefte vanwege de extra klopfunctie, wat betekent dat een accu met een capaciteit van minstens 2,5 Ah of hoger aan te raden is voor langere klussen.
• Voor boorhamers geldt, omdat ze vaak intensiever worden gebruikt, dat minstens een batterij met een capaciteit van 3 Ah of meer wordt aanbevolen.

Een batterij wordt vaak meegeleverd met het toestel, maar dat is niet altijd het geval. Let er steeds op dat de batterij die je kiest ook compatibel is met het toestel. 

Tip
Bang dat de accu's snel leeg raken? Zorg dat je er twee hebt, evenals een oplader. Je kan dan steeds afwisselen met een volle batterij, waardoor je onafgebroken kunt verder werken. Zeker wanneer je meer moet schroeven dan boren, is een machine op accu aan te raden.

Boren op netstroom

Een elektrische boormachine, of elektroboormachine, heeft in de meeste gevallen een hoger vermogen en toerental. Een elektroboormachine garandeert ook een continue voeding. Althans, zolang de stroom niet uitvalt, maar wanneer kom je dat echt tegen? Alleen de kabel kan soms wat storend zijn, zeker als je op hoogte moet werken.

 

Het vermogen

De kracht van een boormachine kan je afleiden uit de spanning of het voltage (V) bij accutoestellen, of het wattage (W) bij toestellen op netstroom.

Accu = voltage

Om na te gaan hoe krachtig een schroefboormachine op accu is, moet je kijken naar de spanning (V) van de machine en de compatibele accu. Hoe hoger de spanning, hoe meer kracht. Als leidraad kunnen we stellen dat 3,6 tot 12 V goed is voor licht schroefwerk, bijvoorbeeld in hout en gipsplaten. Voor het zwaardere geschut kies je een machine die werkt met een accu van 18 V of meer.

Bij klopboormachines geldt het volgende: voor lichte tot gemiddelde klussen in materialen zoals hout en gipsplaten kan een spanning van 12 tot 18 V voldoende zijn. Voor zwaardere klussen, zoals boren in beton of metselwerk, is 18 V of meer aan te raden, omdat dit zorgt voor een krachtigere klop- en boorfunctie.

Boorhamers zijn nog krachtiger en hebben meestal een spanning van 18 V tot 36 V. Bij zware werkzaamheden in beton en stenen materialen is het aan te raden om te kiezen voor een boorhamer met een spanning van 24 V of meer voor optimale prestaties.

Snoer = wattage

Voor de kracht van een gesnoerd apparaat kijk je niet naar het voltage, maar naar het vermogen, uitgedrukt in watt (W), of het wattage. 

Hier kunnen we als leidraad meegeven dat een machine met een vermogen tot 600 W goed is voor lichte schroef- en boorwerken. Als je vlot doorheen zachte stenen materialen wil geraken, en dus je schroefboormachine gaat gebruiken voor alle werken rond het huis, dan kies je best een machine met een vermogen tussen de 600 en 900 W. Zware renovatiewerken voor de boeg? Kies dan een machine met een vermogen boven de 900 Watt.

Voor klopboormachines geldt een vergelijkbare richtlijn als bij standaard schroefboormachines. Een vermogen tot 600 W is geschikt voor lichte schroef- en boorwerkzaamheden in materialen zoals hout en gipsplaten. Voor klussen die iets meer kracht vereisen, zoals het boren in zachte beton of baksteen, is een vermogen tussen 600 W en 900 W aan te raden. Als je vaak grote gaten gaat moeten maken in harde materialen, kijk je best uit naar een machine met een wattage boven de 900 W. 

Voor de meeste boorhamers geldt eveneens een richtlijn van 750 W (lichte klussen) tot 1500 W (intensief gebruik, grote gaten in beton). 

De slagkracht

Hoe hoger het vermogen, hoe beter de slagkracht of de energie van de boorbeweging. Dit wordt uitgedrukt in Joule. Om door beton te boren, kies je best een machine met een slagkracht van 2,2 J. Moet je gaten boren die groter zijn dan 22 mm, kies je best een machine die tot 3 J slagkracht heeft.

Het toerental

Het toerental van een boormachine slaat op het aantal toeren per minuut. Die kan je op twee manieren regelen: door harder of zachter op de aan/uitknop te drukken, hoe harder je drukt, hoe meer toeren de machine maakt. Daarnaast kan het ook met een mechanische versnelling die je in twee standen kan zetten: snel en traag.

Elk van deze twee standen kent een maximaal toerental dat aangegeven staat in de technische fiche van het toestel. Enkele aandachtspunten bij het gebruik van deze twee standen:

• een laag toerental is beter om te schroeven (zo houd je betere controle over je machine);
• een laag toerental gebruik je wanneer je moet boren door zachtere materialen als vurenhout;
• in inox, kunststof en glas boor je eveneens beter met een laag toerental;
• hardhout, staal en steen benodigen een hogere boorsnelheid;
• een hoger toerental gebruik je doorgaans als het om een grotere diameter gaat.

Het koppel of de slipkoppeling

Het koppel – ook wel bekend als slipkoppeling – slaat op het draaivermogen van de machine en bepaalt in welke mate de machine door dikkere materialen kan boren.

Bij schroefboormachines

Bij schroefboormachines is het koppel vaak aanpasbaar met een instelring. Hoe hoger het cijfer op de instelring, hoe meer kracht de machine produceert. Deze begrenst de machine zodat je ze niet kan overbelasten. Pas het koppel altijd aan aan je klus, zo voorkom je dat de machine vastloopt of je schroefkop doordraait door te veel weerstand.

Zet je je machine in boorstand (eveneens aangegeven op de instelring van de schroefboormachine), dan kan die niet slippen. Doe dit niet bij het schroeven! Je zal wel je schroef door je materiaal krijgen, maar dat is niet goed voor je motor of je schroefbit.

Bij klopboren en boorhamers

De meeste klopboormachines en boorhamers zijn eveneens uitgerust met een slipkoppeling. Als de boor vastloopt in een materiaal (bijvoorbeeld bij boren in een hard oppervlak), laat de slipkoppeling de aandrijfas slippen in plaats van de motor te beschadigen. Dit voorkomt dat je de controle over de machine verliest.