Hoe een buitenmuur isoleren langs binnen
Buitenmuren isoleren langs binnen is niet ideaal - je zit met ruimteverlies en er is een groter risico op vochtproblemen - maar soms kan het niet anders, bijvoorbeeld bij rijwoningen waar de grens van de gevel aan de straatkant niet mag overschreden worden. Het heeft echter ook zijn voordelen. Een buitenmuur langs binnen isoleren is goedkoper dan buitengevelisolatie. De werken kunnen ook gelijk wanneer plaatsvinden, in tegenstelling tot isoleren langs buiten, wat niet mogelijk is wanneer het regent of vriest. Isolatie langs binnen zal bovendien de warmte beter binnenhouden, wat vooral tijdens de wintermaanden interessant is. Overigens kunnen de risico's sterk ingeperkt worden.
VOCHT EN VORST
Het is belangrijk om voor het isoleren van een buitenmuur langs binnen eerst een studie te laten uitvoeren door een aannemer of architect, daar er een risico is op vochtproblemen. Door het vochtige klimaat in België krijgen onze muren heel wat water te slikken. Bij niet-geïsoleerde muren vormt dat geen groot probleem: de muur warmt voldoende op om het vocht te laten verdampen. Problemen ontstaan pas wanneer dat onmogelijk wordt.
VORSTSCHADE
Na de plaatsing van binnenisolatie blijft de gevel in de winter een heel stuk koeler dan voordien, waardoor de gevel langs buiten minder kan uitdrogen. Ook langs binnen is dat het geval: de isolatie verhindert de gevel om het vocht naar binnen te laten verdampen, wat kans geeft op vorstschade.
Een gevel met een hoge regenbelasting moet dus zeker voorzien worden van een dampopen folie aan de buitenkant, opdat de gevel toch zou kunnen uitdrogen. Het gevaar zit dus bij dampdichte gevelafwerkingen die niet mogen worden verwijderd. Veel zal afhangen van de slagregenbelasting en de temperaturen.
VOCHTSCHADE
Hetzelfde geldt voor opstijgend vocht. Door het plaatsen van binnenisolatie vermindert de droging. Dat moet dus eerst worden aangepakt vóór er wordt geïsoleerd.
Condensatie kan ook een probleem vormen bij binnenisolatie. Naarmate de dampdruk binnen stijgt, zal de waterdamp steeds sterker naar buiten willen. Het probleem is dat die damp makkelijker doorheen sommige isolatiematerialen reist dan door baksteen. Het vocht zal zich dus ophopen tussen isolatiemateriaal en muur, waar het 's winters door de lagere temperatuur kan condenseren.
Omgekeerd kan in de zomer de temperatuur van het metselwerk hoger worden dan die van het isolatiemateriaal, waardoor er een tegenovergestelde dampstroom ontstaat. Het water kan dan condenseren tussen het isolatiemateriaal en de binnenafwerking. Om dat te vermijden, moet de isolatie aan de binnenzijde dampdicht/dampremmend zijn.
Nieuwere, zogenaamde capillaire systemen bufferen de waterdamp in de isolatielaag en geven die gedeeltelijk weer af naar binnen toe (zie figuur).
De gevolgen van vochtproblematiek rond je isolatie zijn nefast voor je woning. De binnenmuren kunnen vochtplekken vertonen en wanneer er zich schimmel ontwikkelt in de isolatie, geeft dat op termijn gezondheidsproblemen door schimmelsporen in de lucht. Bovendien verliest je isolatie haar isolerende waarde.
BIJ AANSLUITINGEN
De aansluiting van houten vloeren en balken in de gevel kan door het hogere vochtgehalte in de gevel degraderen en aan de uiteinden wegrotten. Een goede afdichting van de aansluiting tussen muur en balk is dan noodzakelijk, maar daarvoor moet de bestaande vloer vaak worden opengebroken.
Waar de isolatie onderbroken wordt door een ander bouwdeel, kunnen er ook nieuwe koudebruggen ontstaan. Die leiden tot energieverlies, maar door temperatuurverschillen kan er condens, en op lange termijn zelfs schimmel vormen. Daarom is ventilatie ook heel belangrijk. Daarnaast worden de temperatuurverschillen in het metselwerk groter, wat aanleiding tot scheuren kan geven.
Voorts moeten bouwknopen goed gedetailleerd worden. Probeer waar mogelijk toch een minimale isolatiedikte rond de koudebruggen te voorzien, om de verschillen zo klein mogelijk te houden.Bij de aansluiting van een binnenmuur op een buitenmuur kan het koudebrugeffect worden verminderd door randstroken te voorzien (zie figuur).
LUCHTTRANSPORT
Luchtinfiltratie en -exfiltratie door de wandconstructie moeten worden voorkomen. Ook luchtcirculatie tussen de gevel en de isolatie is uit den boze. Bij de binnenisolatie van een bestaande muur moet de bestaande luchtdichte laag (pleisterwerk) vaak verwijderd worden, maar die moet achteraf worden hersteld. Aandachtspunten zijn voorts oneffenheden op de oorspronkelijke gevel, een correcte afdichting van de aansluiting tussen de gevel en de isolatie, en het voorkomen van doorboring van de isolatie.
Als die laatste toch noodzakelijk is, bijvoorbeeld voor technische aansluitingen, moeten die luchtdicht worden uitgevoerd met behulp van luchtdichte wandcontactdozen en manchetten voor de doorvoer van leidingen.
SYSTEMEN VOOR BINNENISOLATIE
Voor het isoleren van binnenmuren bestaan twee systemen: dampdicht of dampremmend (meestal voorzien van een dampscherm) en capillair actieve systemen zonder dampscherm. Welk systeem het best past voor je woning, laat je steeds bepalen door een vakman. Binnenisolatiesystemen kunnen verder worden opgedeeld aan de hand van het draagsysteem, elk met hun eigen voor- en nadelen:
verkleven
Materiaal dat direct op de muur wordt verlijmd, biedt het voordeel dat er geen extra draagstructuur vereist is. Daartegenover staat dat de bestaande muur voldoende draagkrachtig moet zijn, voldoende vlak en niet te zuigend. De bestaande binnenafwerking wordt bij voorkeur verwijderd. Bij gebruik van systemen zonder dampscherm is een specifieke lijmmortel en binnenafwerking vereist.
op latwerk
De isolatie kan ook worden bevestigd met een extra draagconstructie van metaalprofielen of een houten latwerk, met een voorzetwand. De isolatie wordt dan tussen voorzetwand en draagconstructie geplaatst. Ofwel wordt het materiaal vastgeschroefd op de profielen (in het geval van platen), of wordt het tussen de profielen geplaatst (in het geval van wol).
De dragende constructie kan aan de muur worden vastgeschroefd, maar kan even goed vrijstaand van de wand worden geplaatst (uiteraard wel met bevestiging in de vloer en het plafond). Let, bij het gebruik van wol, wel op de afstand die je moet behouden tussen de muur en het latwerk. Die hangt af van de dikte van de balken of metalen profielen en van hoe dik je wil isoleren. Het is de bedoeling dat de wol niet wordt samengedrukt.
Bij een dampdicht/remmend systeem is het verder van groot belang dat het dampscherm goed op het systeem is afgesteld. Bij een gebruik van een metalen stijl- en regelwerk bestaat bij sommige systemen het risico dat de draagconstructie zelf een koudebrug vormt.
prefabsystemen
Geïntegreerde voorzetwanden zijn snel en eenvoudig op grote oppervlakken aan te brengen. Deze worden eveneens op een latwerk geplaatst. Ze moeten loodrecht en over de volledige verdiepingshoogte worden bevestigd. Het risico op luchtcirculatie bestaat, maar kan worden vermeden door de voegen en de zijkanten volledig luchtdicht af te sluiten.
latwerk in de praktijk
Voorbereiding
Voordat je met de echte werken kunt starten, hoor je natuurlijk de nodige voorbereidingen te treffen. De haaksheid van de ruimte en een effen ondergrond zijn daarbij de eerste belangrijke aandachtspunten. Kap eerst de grootste oneffenheden weg. Daarnaast meet je ook alles eerst op om te berekenen hoeveel je precies nodig hebt van het materiaal dat je gaat gebruiken. Eventuele stopcontacten kan je ook al demonteren. Uiteraard niet voor je de nodige zekeringen hebt afgeschakeld.
Een goed latwerk zal niet alleen extra stevigheid garanderen, maar er ook voor zorgen dat je je isolatiedekens, platen of panelen mooi in één lijn kunt plaatsen.
houten latwerk
Om het jezelf gemakkelijk te maken, kun je een houten kader op de grond bouwen en het dan later in zijn geheel tegen de muur zetten. Meet telkens de latten af en zaag ze op maat. Boor de latten ook al voor op de plaatsen waar je ze aan elkaar zal bevestigen.
Om het kader op te bouwen schroef je de latten aan elkaar. Als het kader af is, plaats je het eerst los tegen de muur om de gaten voor te boren waar de latten aan de muur moeten komen, ongeveer om de halve meter. Gebruik een universele boor; die mag rechtstreeks door het hout in een stenen muur boren zodat je een markering achterlaat. Daarna kan het kader weer even weg, en boor je de rest uit met dezelfde boor of met een steenboor. Voor je de latten dan vastschroeft, plaats je pluggen in de voorziene gaten. Met een hamer kun je ze desnoods wat dieper slaan.
tegen de muur
Als je het kader niet vooraf op de grond opbouwt, en je de latten los tegen de muur bevestigt, moet je ze afzonderlijk regelen. De wand kan namelijk ietwat schuin of bol staan, waardoor je de verschillen moet opvangen. Dat kan met spieën of kaleerblokjes, die je achter de latten plaatst. Je kunt ook afstandsschroeven gebruiken, die je bijregelt waar nodig.
ALLES VAST
Als alle latten er hangen, controleer je nog eens de vlakheid. Dat kan door er een lange waterpas of regel tegen te zetten. Is alles in orde? Dan maak je het latwerk vast in de vloer en het plafond. Ten slotte vul je de ruimte tussen het latwerk en de bestaande elementen op met laag-expansief PU-schuim. Let erop dat je zeker geen PU-schuim met hoge uitzetkracht gebruikt, want dat zou de latten uit elkaar duwen.
metalen latwerk
Met metalen profielen kan je sneller werken. Je maakt hier een onderscheid tussen de horizontale en de verticale profielen. De horizontale zijn bovenaan recht, de verticale zijn daar omgeplooid voor extra stevigheid. Ze zijn dus zo gemaakt dat ze perfect in elkaar passen.
Je maakt dit soort profielen op maat met een plaatschaar. Niet met een haakse slijper, want dan zou je de galvanisélaag op de profielen kunnen aantasten. Voor extra akoestische isolatie kun je ook nog een speciale akoestische tape voorzien, die je op de onderkant kleeft van de profielen die de vloer, het plafond, of de muur raken.
AAN DE VLOER, HET PLAFOND EN DE MUUR
Wanneer je horizontale metalen profielen vastschroeft, schroef dan zeker niet te hard, zo voorkom je dat je het metaal vervormt. Voor de bevestiging van de verticale profielen aan de muur, boor je eerst gaten in de profielen zelf. Plaatst ze vervolgens in de horizontale profielen, en boor de voorgeboorde gaten in de profielen uit in de muur met een steenboor. Bevestig de profielen met behulp van slagpluggen en schroeven.
STAANDERS IN DE PROFIELEN
Zijn de horizontale profielen aan de vloer en het plafond, en de verticale profielen aan de muren bevestigd? Maak dan de overige staanders op maat met een plaatschaar.
De profielen hebben allemaal een open kant, die plaats je in de horizontale staanders allemaal in dezelfde richting - dit zorgt een vlotte bevestiging van de platen in een later stadium. Zorg ervoor dat de afgesneden kant (waar je op maat hebt geknipt) naar boven toe geplaatst is, en de vlakke kant onderaan, zodat het profiel vlot grip vindt in het onderste horizontale profiel.
Pas de verticale staanders dan eerst in het bovenste horizontale profiel. Met een draaiende beweging schuif je die vervolgens in het onderste horizontale profiel. Je kan de profielen zo op hun plaats houden, of verstevigen met behulp van een krultang.
ISOLEREN
Eens het lattenwerk op zijn plaats staat, kan je de isolatieplaten of -dekens bevestigen. Platen schroef je op de latten vast, dekens span je ertussen. Naden werk je af met luchtdichte tape. Bij dampremmende systemen vergeet je uiteraard het dampscherm niet - behalve bij gecacheerde platen die er reeds van voorzien zijn. Het scherm bevestig je op het latwerk. Zorg dat de overlap tussen verschillende banen 10 cm bedraagt en plak voegen af met luchtdichte tape. Aansluitingen met vloer en plafond dicht je af met een dichtingspasta.
Als afwerking kan je gipskarton gebruiken - al dan niet met OSB als extra versteviging. Hoe je tot slot je gipskarton schildersklaar zet, lees je hier.
