Waarom kiezen voor een inbouwhaard?

Inbouw- en inzethaarden blijven hun weg vinden naar de woningbouw. Er is de knusse warmte, de vlambeleving, en op esthetisch vlak zijn er veel mogelijkheden.

Inbouwhaard vs inzethaard

De klassieke open haard mag dan wel een authentieke sfeer oproepen, ecologisch is hij niet. Een open haard heeft een rendement van 5 à 25%, wat wil zeggen dat tot 95% van de warmte direct via de schoorsteen verdwijnt. Inbouw- en inzethaarden daarentegen halen rendementen tussen 75 en 85%, en leveren een vergelijkbare warmte- en vlambeleving.

Inzet- of inbouwhaard?

• Een inzethaard is zo ontwikkeld dat die zonder noemenswaardige aanpassingswerken of breekwerk in een bestaande opening kan worden ingepast. Dit principe wordt vaak toegepast wanneer een open haard aan renovatie toe is. De inzethaard wordt dan geplaatst in de bestaande open haard of haardopening (bv. sierschouw).
• Een inbouwhaard komt vooral voor bij nieuwbouw en verbouwingen. Rondom de inbouwhaard wordt er een ommanteling opgetrokken. Dat kan een nieuwe wand, schouw of plateau zijn.

Een haard inpassen

Haarden op gas en op hout kunnen op allerlei manieren in het interieur worden ingepast:

• Fronthaard: een haard met alleen vuurzicht van voren;
• Hoekhaard: heeft van twee zijden zicht op het vuur;
• Driezijdige haard: heeft langs drie zijden zicht op het vuur;
• Doorkijk- of tunnelhaard: deze haarden waar je door kunt kijken, worden vaak ingezet als room divider.

De opbouw van een inbouwhaard

De brandkamer

Als brandstof voor inzet- of inbouwhaarden wordt meestal hout of gas gebruikt. De verbranding vindt plaats in een stalen constructie, de brandkamer. De vorm, het materiaal en de bekleding van de brandkamer kunnen verschillen per fabrikant (bv. bekleding met vuurvaste stenen, gietijzer …). Fabrikanten verrichten veel onderzoek naar het ontwerp van de brandkamer met tot doel om onder andere de verbranding, de warmteverspreiding en het vlambeeld te optimaliseren.

In een houthaard wordt het hout rechtstreeks op het verbrandingsrooster in de verbrandingskamer gelegd. Door het rooster valt de as van het verbrande hout in de onderliggende aslade. Steeds vaker is er in houthaarden geen rooster en aslade aanwezig. Er wordt dan gestookt op een dichte stookplaat. Een teveel aan as op de plaat wordt verwijderd met een asschep.

In een gashaard komt het gas via een gas­leiding toe in een of meerdere branders die onder het branderbed in de brandkamer gepositioneerd zijn. Het branderbed kan naar eigen keuze worden ingericht met keien, kooltjes, keramische houtblokken …

De vlamplaat

Een vlamplaat moet beletten dat de rookgassen uit de verbrandingskamer rechtstreeks of te gemakkelijk de schoorsteen in gaan. De vlam­plaat wordt ook gebruikt om stuwing te krijgen, waardoor onverbrande gassen na de primaire verbranding nog secundair worden naverbrand.

De vlamplaat kan uit meerdere lagen/een labyrint bestaan, waardoor de rookgassen een hele weg moeten afleggen voor ze de brandkamer verlaten. Vooral in houthaarden worden er meerlagige vlamplaatsystemen toegepast. In gas­haarden daarentegen is de vlamplaat meestal minder complex omdat de plaat in haarden op gas een afremmende invloed heeft op het vlambeeld.

Draai- of liftdeur

De brandkamer is afgesloten door middel van een deur. Deze deur is idealiter luchtdicht (of kamerluchtonafhankelijk). Bij haarden op gas blijft die deur steeds dicht, tenzij voor reiniging, dan kan die 45° worden gekanteld of worden verwijderd. Bij haarden op hout is er de keuze uit een draaideur en een liftdeur. Inzethaarden zijn er enkel met een draaideur. Inbouwhaarden zijn er zowel met draai- als liftdeur.

• Een draaideur bestaat meestal uit een ijzeren kader met glazen paneel. De uitvoering van haarden met een draaideur is eenvoudiger, maar de deur is wel altijd zichtbaar.
• Een liftdeur bestaat grotendeels uit glas. Er is geen kader zichtbaar. De deur kan manueel of automatisch (bv. via een afstandsbediening of de smartphone) omhoog worden geschoven, zodat die uit het zicht verdwijnt. Er kan zowel met een gesloten als met een open deur worden gestookt.

Luchttoevoer en rookgasafvoer

Voor een goede verbranding is er voldoende luchttoevoer en trek nodig. Gesloten gas- en houthaarden functioneren onafhankelijk van de ruimte waarin ze opgesteld staan. De toevoer van lucht naar de verbrandingskamer gebeurt via een PE-buis, met een diameter (bv. 150 mm), bepaald door de haardenfabrikant.

De verbrandingslucht wordt idealiter van buitenaf aangevoerd, maar kan ook uit een andere ruimte (bv. een kruipkelder) worden onttrokken (indien die voldoende is geventileerd). De zuurstof halen uit de ruimte waarin de haard is geplaatst, is af te raden. In woningen die bv. kierdicht zijn, kan dat gevaarlijke situaties opleveren (bv. CO-vergiftiging). Wanneer er met een liftdeurhaard open wordt gestookt, regelt een auto­matisch kleppensysteem de toevoer van lucht, want doordat er met een open deur gebrand wordt, beïnvloedt ook de lucht uit de ruimte waar de haard staat, het verbrandingsproces.

De rookgassen worden vanuit de verbrandingskamer naar buiten afgevoerd via een schouw. De minimale hoogte en de diameter van het rookkanaal worden vastgelegd door de fabrikant.

Bij houthaarden verlopen de luchttoevoer en de rookgasafvoer via aparte kanalen. Bij gas­haarden is dat via een concentrische buis (pijp-in-pijp). De verse lucht wordt door de bui­tenpijp aangezogen en de rook en afvoergassen worden door de binnenpijp naar buiten afgevoerd.

Warmteverspreiding

Inbouw- en inzethaarden worden meestal als lokale ruimteverwarming (bv. in de woonkamer) ingezet. De haard straalt zijn war­mte af door de haarddeur en -panelen. Om de warmte die door de haard wordt geproduceerd, nog efficiënter in de ruimte te verspreiden, zijn er verschillende technieken ontwikkeld:

De meeste haarden maken gebruik van de con­vectietechniek. Bij een convectiehaard wordt het haardtoestel ingebouwd in een con­vectie­mantel. Onderaan en/of aan de zijkanten van het toestel trekt de haard omgevingslucht aan in de convectiemantel. De lucht in de mantel wordt opgewarmd door de haard. Deze hete lucht stijgt en wordt dan via roosters in de ruimte gebracht.

De aanvoer en afvoer van convectielucht gebeuren op natuurlijke wijze of via ventilators. De roosters kunnen zich in de ruimte bevinden waar de haard gepositioneerd is, maar kunnen zich ook in een andere ruimte bevinden (bv. de gang, de badkamer …). De roosters zijn met flexibels (die worden geïsoleerd!) verbonden met de convectiemantel. De convectiemantel zorgt voor een snelle warmteproductie en -verspreiding. Een bijkomend voordeel van convectiehaarden is dat de buitenmantel nooit te heet wordt, zodat meubels vrij dicht bij de kachel geplaatst kunnen worden.

Het haardtoestel wordt bekleed met materialen die de haardwarmte opslaan, bv. steenmassa (zoals speksteen). Dat materiaal geeft de ruimte, vele uren nadat het vuur is gedoofd, nog steeds warmte. Dit haardtype neemt grote warmtehoeveelheden op en geeft die heel geleidelijk aan weer af.

EEN CV-HAARD
De cv-haard verwarmt, behalve de ruimte, ook een warmtewisselaar die in de haard zit ingebouwd. In die warmtewisselaar stroomt water dat dus ook wordt opgewarmd. Dit warme water kan worden ingezet voor het verwarmen van radiatoren, vloerverwarming of voor sanitair gebruik. Dit type haard kan ingezet worden als ruimte- en centrale verwarming.

Ommanteling van de haard

Het haardtoestel wordt voor plaatsing geïsoleerd (bv. met isolatieplaten of een thermisch deken). Een inzethaard wordt geïsoleerd in de bestaande opening (bv. sierschouw) geplaatst.

Rond een inbouwhaard wordt er na het isoleren een nieuwe ommanteling gebouwd. Volgend op de isolatie, komt er bij een in­bouwhaard een luchtspouw van ong. 5 cm en vervolgens wordt er een kader gemaakt (een profielsysteem) waartegen er brandwerend plaatmateriaal zoals silicaat-cementplaten wordt geplaatst (brandvertragend materiaal is wettelijk toegestaan, maar de voorkeur gaat naar brandwerend). Na het brandwerende materiaal komt de eindafwerking.

De mogelijkheden om een haard af te werken zijn zeer uitgebreid. Als bekleding kan er voor allerlei materialen worden gekozen, zoals hout, natuursteen, pleister, glas, te overschilderen materialen … Let er wel op dat de door de haard gegenereerde temperaturen het materiaal waarmee de haard wordt uitbekleed, niet beïnvloeden (elke fabrikant geeft per toestel een fiche uit waarop de te respecteren afstanden staan tot brandbare materialen, afhankelijk van de gebruikte isolatiematerialen).

Vaak wordt een inbouwhaard opgenomen in een kastenwand die esthetisch en functioneel wordt uitgedacht in functie van de eisen van de bouwheer.

Features

Vlambeeld

Haardenbouwers blijven investeren in het zo realistisch mogelijk maken van het vlammenspel van hun haarden. Vooral bij gashaarden wordt hier veel aandacht aan besteed. Men wil met gas eenzelfde vlambeleving creëren als bij houtvuur. Daarnaast willen mensen die slechts een beperkt verwarmingsvermogen nodig hebben (bv. in de passiefbouw), toch nog een indruk­wekkend vlambeeld. Grote vlammen en een beperkt vermogen gaan echter moeilijk samen. Enkele voorbeelden van recente innovaties die het vlammenspel realistischer moeten maken:

• Er worden meerdere branders ingezet om diepte in het vlambeeld te creëren.
• De branders kunnen afzonderlijk worden uit­geschakeld. Het doel hiervan is het vermogen verminderen zonder daarbij het vlambeeld al te veel te beïnvloeden.
• De branders worden in de houtstammen zelf verwerkt, zodat het vuur daadwerkelijk uit de stammen komt.
• Gloeivezels in de houtstammen geven de stammen een natuurlijke gloeirand.
• Een geïntegreerde sfeerverlichting in het branderbed zorgt voor een extra gloei-effect, om de gelijkenis met een vuurhaard nog te vergroten.
• Een ingebouwde vonkgenerator doet met intervallen vonken uit de vlammen opspringen.

Haardbeleving

Indien er aan de voorwaarden inzake de luchttoevoer en de rookgasafvoer is voldaan en het gebouw dit toelaat (bv. geen al te grote in­vloed van een mezzanine, een grote traphal, een ventilatiesysteem of een dampkap met luchtafvoer), kan er met liftdeurhaarden open gestookt worden. Zelfs in passiefwoningen is dit mogelijk. Met een open deur daalt het rendement wel. Het houtverbruik is hoger, de lucht komt immers ongecontroleerd bij het hout. Het voordeel is wel een knapperend haardvuur.

De opbouw van een haard in een klassiek huis of lage-energiewoning is gelijk. Enkel het benodigde vermogen verschilt (de brandkamer is bijgevolg kleiner). Is er in een woning toch wat onderdruk, dan kan er eventueel een vonkennet worden gezakt. Dit net heeft niet alleen een decoratieve waarde, het beschermt tegen vonken die tijdens open stoken uit de haard kunnen spatten, en helpt rook in de haard te houden bij rookvorming.

Efficiëntie

De haarden worden aangepast om energie­zuiniger te zijn. Zo zijn er voor gashaarden regelingen beschikbaar die de vlam doen opgaan en dalen. Een elektronische gasklep laat afwisselend meer en minder gas door naar de haard (op het moment waarop de vlam daalt, is er minder gasverbruik).

Gashaarden kunnen via smartphone, tablet … worden bediend en op die manier kan hun verwarmingsvermogen snel en makkelijk op de behoeften van de gebruiker worden afgestemd. In de houthaarden is het vooral de remplaat die tal van ontwikkelingen ondergaat (o.a. in dikte en complexiteit) om de efficiëntie van de haard te verbeteren.