Hout klieven: hoe ga je te werk?

Heb je een houthaard of houtkachel? Dan heb je uiteraard brandhout nodig. Dat kan je kopen, maar wie de geschikte bomen in zijn tuin heeft, kan zijn houtvoorraad aanvullen met het snoeihout daarvan. Dat hout ga je wel zelf moeten klieven? Maar waarom? Met welk materiaal? En hoe ga je het best te werk?

Waarom hout klieven?

Hout klieven (of kloven) wil zeggen dat houtblokken of stammen in kleinere stukken worden gesplitst of gehakt. Door hout in kleinere stukken te splitsen, wordt het gemakkelijker om het te stapelen en te verbranden, en het droogt sneller, wat efficiëntere verbranding mogelijk maakt.

Hout wordt ook gekliefd om houtskool te maken voor het koken op open vuur, barbecues of rookovens. Het gespleten hout wordt verbrand om houtskool te produceren, dat vervolgens wordt gebruikt als brandstof voor het bereiden van voedsel.

Waarmee klief je hout?

Grote en dikke takken van je bomen kan je vlot in stukken doen met de kettingzaag. Om de stukken daarna te klieven, ga je beter te werk met een kloofbijl.

Een kloofbijl

Een kloofbijl is speciaal ontworpen voor het klieven van houtblokken. Het heeft meestal een brede, zware kop met een scherpe snede die taps toeloopt naar de achterkant van de bijl. De breedte van de kop zorgt voor een groter slagoppervlak, waardoor het hout gemakkelijker splijt. 

Over het algemeen geldt dat een zwaardere bijl beter geschikt is voor het kloven van dikkere houtblokken, terwijl een lichtere bijl net gemakkelijker te hanteren is voor kleinere stukken hout. De lengte van de bijl kan variëren, maar de meeste kloofbijlen hebben handvatten van ongeveer 70 tot 90 cm lang.

De kop van de bijl kan worden gemaakt van verschillende materialen, waaronder staal en gehard koolstofstaal. Hoogwaardig staal is duurzamer en behoudt langer zijn scherpte. Het handvat van de bijl kan gemaakt zijn van hout, glasvezel of kunststof. Houten handvatten zijn traditioneel en bieden een goede grip, maar ze kunnen na verloop van tijd verslijten als je het hout niet voedt. Glasvezel- of kunststofhandvatten zijn duurzamer en beter bestand tegen weersinvloeden.

Een kloofhamer

Naast een kloofbijl, kan je ook gebruikmaken van een kloofhamer. Die heeft meestal een bredere, stompe kop, gelijkaardig aan een voorhamer. Deze kop is bedoeld om het hout te slaan en te splijten met brute kracht in plaats van met een scherpe snede als die van een kloofbijl. Een kloofhamer is over het algemeen zwaarder en is vooral ontworpen voor het kloven van grotere en taaiere houtblokken, en grote stammen.

Een kloofhamer heeft vaak een langere steel dan een kloofbijl, wat meer hefboomwerking biedt bij het kloven van groter hout. Het handvat kan ook langer zijn en is meestal gemaakt van hout of glasvezel. Waar je met een andere bijl niet op een (metalen) wig mag slaan, kan dat met een kloofhamer net wel.

Een hakbijl

Wie geen kloofbijl of kloofhamer in huis heeft, kan zich ook uit de slag trekken met een gewone hakbijl. Een hakbijl heeft meestal een scherpe rand met een bredere kop dan een kloofbijl. Je zal ermee meer kracht moeten uitoefenen en een specifieke techniek gebruiken om het hout te splijten, wat de klus vermoeiender zal maken.

 

Hoe klief je zelf hout?

Draag eerst en vooral altijd de juiste veiligheidsuitrusting, zoals een veiligheidsbril en handschoenen, om letsel te voorkomen. De kans is groot dat bij het kloven houtsnippers in het rond zullen vliegen.

Hout klieven doe je ook steeds op een stabiele ondergrond, bij voorkeur op een kloofblok, om te voorkomen dat de bijl in de grond slaat. Als je dat niet hebt, kan je je ook behelpen met een houten pallet in combinatie met een isolatieplaat. 

De houtblokken die je wil klieven, kan je samenhouden door ze in een autoband te plaatsen. Zo voorkom je dat de blokken van je blok of plaat vliegen bij het klieven. Plaats hierbij de langste blokken in het midden van de band met de kleinere blokken errond, zo verklein je de kans dat je kloofbijl of kloofhamer gaat haperen.

Sta tijdens het klieven rechtop met je voeten op schouderbreedte uit elkaar. Houd je bijl of kloofhamer vast aan het uiteinde van het handvat, met één hand onderaan en de andere hand bovenaan, en positioneer de bijl boven het hout. Richt de slag zorgvuldig op het hout waar je wilt klieven, in het midden van het houtblok. Zwaai de bijl met kracht naar beneden in een rechte lijn en laat de zwaartekracht je helpen het hout te klieven. De kracht van de klap moet het hout splijten.

Als het hout niet volledig splitst na de eerste slag, haal dan de bijl eruit, positioneer het opnieuw en herhaal de slag tot het houtblok volledig is gesplitst. Verwijder daarna eventuele klievingsresten: Als je meerdere stukken hout hebt gekliefd, verwijder dan eventuele stukken hout die vastzitten aan je bijl of aan het kloofblok.

TIP
Laat niet te veel tijd tussen het snoeien, zagen en het kloven van je hout. Vers hout zal namelijk makkelijker splijten.

Hoe onderhoud je een bijl?

Bijl schoonmaken

Om vlot te klieven, ga je uiteraard aan de slag met een bijl die goed is onderhouden. Ben je klaar met klieven? Reinig dan steeds je bijl. Na gebruik is het belangrijk om eventuele hars, houtsnippers en ander vuil van de bijlkop en het handvat te verwijderen. Gebruik een borstel of een doek om vuil te verwijderen. Harsen kan je verwijderen met een harsoplosser (die je bijvoorbeeld ook gebruikt voor het onderhoud van ander snoeigereedschap).

Bijl slijpen

Na verloop van tijd kan het ook zijn dat de snede van je kloof- of hakbijl te bot wordt, of dat er beschadigingen zijn. Dan moet je die slijpen. Een slijpmolen wordt hier over het algemeen afgeraden, gezien die het staal van de snede kan oververhitten en zo het materiaal aantasten.

Voor grof slijpwerk om beschadigingen weg te nemen, gebruik je dan beter een wetsteen waar diamant in verwerkt zit. Voor fijn slijpwerk, zoals het terug scherp zetten van de snede van een hakbijl, gebruik je een wetsteen met een fijne korrelgrootte. Hoe dan ook werk je - net zoals je hout schuurt - van grof naar fijn.  Eerst gebruik je een steen met een grove korrel om de gewilde snede vorm te geven, vervolgens gebruik je een snede met een fijnere korrel om ze glad te maken.

Vergeet niet dat de snede van een zware kloofbijl of kloofhamer niet zo scherp hoeft te zijn als die van een hakbijl of een handbijl die je voor fijnere klussen gebruikt.

TIP
Merk je dat er enkel wat hapjes uit de snede zijn? Dan hoef je niet onmiddellijk de wetsteen boven te halen. Door verder gebruik van de bijl, zal de kap er immers langzaamaan uit slijten. 

Om roest te voorkomen, breng je na het slijpen (of wanneer je de bijl voor een lange tijd niet zal gebruiken) een dunne laag roestwerende olie aan op het metalen blad of de kop van de bijl. Dit zal ook voorkomen dat het blad vast komt te zitten in het hout tijdens het klieven.

De steel onderhouden

Inspecteer bij onderhoud van je bijl ook het handvat op scheuren, splinters of andere beschadigingen. Na enige tijd zal je het hout moeten voeden met een olie. Schuur de steel eerst glad te schuren met schuurpapier of staalwol en behandel daarna met gekookte lijnzaadolie of zonnebloemolie. Eventueel kan je ook een laag vernis erop leggen, maar met een olie zal je hout zachter worden en ga je minder snel blaren op je handen krijgen bij hanteren van de bijl.