Centraal verwarmen met een haard of kachel, kan het?

Een hout- of pelletkachel wordt hoofdzakelijk gebruikt om bij te verwarmen, maar ze kunnen ook worden toegepast voor centrale verwarming. Maar wat zijn de mogelijkheden? Waarom en wanneer is centrale verwarming via een haard of kachel een optie?

 

Waarom centraal verwarmen met een kachel?

Wie vandaag investeert in verwarming denkt op lange termijn. In dat opzicht sluiten warmtepompen, al dan niet in combinatie met een condensatieketel, beter aan bij de elektrificatie en de omslag naar hernieuwbare energie. Deze systemen worden ook volop ondersteund met premies en subsidies. Als een dergelijk systeem technisch of economisch niet haalbaar blijkt, zijn hout- en pelletkachels wel een alternatief.

Kan het niet met een pelletketel?

Als je je woning centraal wil verwarmen op hout of pellets, ga je best eerst na of het niet mogelijk is met een volwaardige pelletketel. Als je net géén budget of ruimte hebt voor een ketelopstelling of silo, of je wil de functie van “sfeerhaard” combineren met bijverwarming van radiatoren of vloerverwarming, dan is een cv-haard of cv-pelletkachel een alternatief dat wél kan.

Wanneer is een cv-kachel een optie?

Denk aan situaties waar de infrastructuur voor een efficiënte warmtepomp of ketel niet beschikbaar is, bijvoorbeeld in zeer landelijke gebieden zonder aardgasaansluiting of waar elektriciteitsverzwaring te duur of technisch moeilijk is.

Ook kan de investeringskost voor een warmtepomp, inclusief ingrijpende verbouwingen (vloerverwarming of lage-temperatuur radiatoren), voor sommige renovatieprojecten niet (meteen) realistisch zijn. In die context kan een hout- of pelletkachel, of een finoven, een rendabel en haalbaar alternatief vormen om als centraal verwarmingssysteem te gebruiken.

Wat zijn de voordelen?

Het voordeel van deze systemen is dat ze gebruikmaken van relatief goedkope en lokaal beschikbare brandstof, onafhankelijk van energieleveranciers, en dat ze een hoog rendement kunnen behalen, zeker bij een pelletkachel met buffervat.

Pelletkachels bieden bovendien veel comfort door hun automatische regeling en programmering, terwijl massakachels uitblinken in warmteopslag en een gelijkmatige warmteafgifte. Zo kan het dus een logische keuze zijn wanneer de “klassieke” oplossingen zoals warmtepomp of ketel economisch of technisch onhaalbaar zijn, maar je toch een centrale, betrouwbare warmtevoorziening wil.

Wat zijn de nadelen?

Het gebruik van een hout- of pelletkachel als centrale verwarming vraagt meer inspanning en praktische voorzieningen. Hout of pellets moeten regelmatig aangekocht, opgeslagen en bijgevuld worden, wat arbeidsintensief is in vergelijking met de automatische werking van een ketel of warmtepomp. Ondanks de hogere efficiëntie van moderne toestellen veroorzaken ze nog steeds fijnstof en rookgassen die een impact kunnen hebben op de luchtkwaliteit. 

Houd er ook rekening mee dat het niet overal een vanzelfsprekende optie is. Vooral in stedelijke of gevoelige gebieden (zoals Brussel) zijn er strengere regels: zichtbare rook is verboden, jaarlijkse reiniging van schoorstenen verplicht, en gebruik van toestellen moet mogelijk stoppen bij luchtvervuilingspieken tenzij ze de enige verwarming zijn.

 

Wat zijn de opties?

Een cv-kachel kan werken op pellets (pelletkachel) of brandhout (houtkachel of massakachel/finoven). 

Centraal verwarmen met een pelletkachel

Wat is een pelletkachel?

Een pelletkachel is een compacte verwarmingskachel die pellets automatisch verbrandt om warmte te produceren. Het toestel werkt met een ingebouwd reservoir en een motorsysteem dat de pellets gedoseerd naar de brander voert, waardoor de verbranding efficiënt en gecontroleerd verloopt. De rookgassen worden via een ventilator de schoorsteen ingeblazen. De verwarmde lucht wordt via een andere ventilator de ruimte ingeblazen.

Dankzij de elektronische regeling kan je eenvoudig het vermogen en de temperatuur instellen, vaak zelfs met een timer of thermostaat. Moderne pelletkachels halen een hoog rendement en veroorzaken minder uitstoot dan klassieke houtkachels. Daardoor combineren ze het comfort en gebruiksgemak van een automatische verwarming met het duurzame karakter van een hernieuwbare brandstof.

CV-pelletkachel: de thermokachel

Als je een pelletkachel gebruikt om meerdere ruimtes in je woning te verwarmen, wordt er gesproken van een cv-pelletkachel of een thermokachel. Deze kan je aansluiten op je bestaande radiatoren of vloerverwarming. Het toestel geeft enerzijds directe warmte af aan de leefruimte, en verwarmt anderzijds water dat via het verwarmingscircuit verspreid wordt doorheen de woning.

De kachel wordt daarbij via leidingen aangesloten op het bestaande cv-circuit van radiatoren of vloerverwarming. De kachel verwarmt water in een ingebouwde warmtewisselaar en pompt dit door naar het systeem, net zoals een klassieke ketel dat doet. Een thermokachel kan zowel vrijstaand geplaatst als netjes ingebouwd worden in een haardwand, zodat ze niet alleen functioneel is maar ook visueel een meerwaarde kan bieden.

Omdat zo’n kachel een dubbele rol vervult, spreekt het voor zich dat ze over een groter vermogen moet beschikken dan een gewone pelletkachel. Vaak wordt een thermokachel gecombineerd met een buffervat, zodat de geproduceerde warmte efficiënter wordt opgeslagen en gelijkmatig verdeeld. Dat voorkomt dat de kachel voortdurend moet branden en verhoogt het comfort in huis.

Thermokachels zijn beschikbaar in verschillende vermogens en uitvoeringen, waardoor ze geschikt kunnen zijn voor zowel renovatieprojecten als nieuwbouwwoningen waar een klassieke pelletketel te groot of te complex zou zijn. Zo vormt een thermokachel een interessant alternatief voor wie de gezellige uitstraling van een kachel wil combineren met de praktische voordelen van centrale verwarming.

Centraal verwarmen met een houtkachel

Ook met een houtkachel kan je, in bepaalde gevallen, je woning centraal verwarmen. Het gaat dan om een zogenaamde cv-houthaard of cv-houtkachel, die net zoals een thermokachel uitgerust is met een ingebouwde warmtewisselaar. Terwijl een gewone houtkachel enkel de ruimte verwarmt waarin ze staat, kan een cv-model warmte overdragen aan water dat via leidingen naar radiatoren of vloerverwarming wordt gestuurd.

De rookgassen van een houtkachel worden op natuurlijke trek via de schoorsteen afgevoerd, waardoor er geen ventilatoren of elektronica nodig zijn zoals bij een pelletkachel. Het regelen van het vermogen en de temperatuur verloopt daardoor minder precies: je stuurt de verbranding vooral door de hoeveelheid hout en de luchttoevoer te regelen. Het rendement is doorgaans lager dan dat van een moderne pelletkachel, en ook de uitstoot van fijnstof ligt hoger.

Een cv-houtkachel kan net zoals een thermokachel vrijstaand of ingebouwd geplaatst worden en vraagt meestal om een hoger vermogen dan een klassieke kachel die enkel een woonkamer moet verwarmen. Vaak wordt ook hier een buffervat toegevoegd, zodat de warmte beter verdeeld en opgeslagen kan worden en de woning niet afhankelijk is van constante houttoevoer.

En met een finoven of speksteenkachel?

Een finoven of speksteenkachel is in de eerste plaats ontworpen als een massakachel: ze slaat warmte op in een groot massa-element van steen en geeft die warmte gedurende vele uren langzaam af aan de ruimte waarin ze staat. Het principe is dus directe stralingswarmte, niet waterverwarming.

In theorie kan je een finoven uitrusten met een warmtewisselaar om zo cv-water op te warmen en radiatoren of vloerverwarming te voeden. Dat gebeurt wel, maar relatief weinig en vooral in maatwerkprojecten, omdat er risico’s zijn: een te groot watercircuit kan de verbranding verstoren, condensvorming veroorzaken of de levensduur van de kachel verkorten. Bovendien is de warmteafgifte niet zo regelbaar en sterk afhankelijk van hoe vaak en hoe hard je stookt.