Luchtdicht en dampdicht bouwen: wat houdt dat in?

In een moderne woning moet er luchtdicht worden gebouwd. Dat kan niet zonder isolatieschil. In eerste instantie werd dampdichtheid daarbij vaak vergeten, wat op lange termijn vochtproblemen als resultaat kan geven. We overlopen enkele oplossingen om zowel damp- als luchtdicht af te sluiten, zodat je woning beschermd is tegen vochtproblemen én energiezuinig is.

 

De principes

Luchtdicht, dampdicht en dampopen

In een woning zijn luchtdichtheid en dampdichtheid noodzakelijk voor een goede energie- en een goede vochthuishouding. 

Wat is dampdicht bouwen?

Dampdicht bouwen wil zeggen dat je je woning beschermt tegen het doorsijpelen van vochtige en warme binnenlucht binnen de constructie en isolatielaag. Als die warme lucht in contact komt met de koude buitenlucht kan er condensatie ontstaan die zich afzet op je isolatie waardoor vocht- en schimmelproblemen ontstaan.

Wat is dampopen bouwen?

Bij dampopen gebouwen wordt vocht dat binnenshuis ontstaat, afgevoerd door de constructie en afgegeven aan de buitenlucht. Hierbij wordt er dan gekozen voor dampopen isolatiematerialen (veelal natuurlijke materialen, zoals houtvezel, hennep of cellulose) die vocht goed kunnen transporteren om vochtproblemen te voorkomen. Er wordt evenwel voor gezorgd dat vocht of water van buitenaf niet naar binnen kan.

'Dampremmend'
Naast dampdicht en dampopen komt ook vaak de term 'dampremmend' opduiken (denk aan dampremmende tape of dampremmende folie). Het verschil tussen dampremmend en dampdicht is dat dampdichte materialen helemaal niet ademend zijn (en dus geen vocht kunnen transporteren), en dampremmende materialen in beperkte mate wel. Beide termen slaan echter op toepassingen aan de binnenkant van een woning, terwijl er met 'dampopen' materialen altijd op toepassingen aan de buitenschil wordt gefocust, bijvoorbeeld een damp-open folie tussen de isolatielaag en de dakbedekking.

Wat is luchtdicht bouwen?

Luchtdicht bouwen focust zich op de energie-efficiëntie van de woning door het buitenhouden van koude lucht en het binnenhouden van warme (binnen)lucht. Bij dampdicht bouwen gaat het dus veeleer om het tegengaan van vochtproblemen, waar luchtdicht bouwen draait om energiebesparing. Een dampdichte wand is bijvoorbeeld altijd luchtdicht, maar een luchtdichte afdichting kan zowel dampdicht als dampopen zijn.

Luchtdicht, maar niet dampdicht: wat is het probleem?

In een luchtdicht gebouw kan vochtige lucht soms nergens heen. Als die lucht in contact komt met koude oppervlakken, kan er condens ontstaan in de muren of isolatie. Dat gebeurt langzaam, maar kan na jaren leiden tot schimmel of rottend isolatiemateriaal. Waterdamp verplaatst zich altijd van een warme, vochtige ruimte naar een koudere, drogere zone. Wanneer er geen dampscherm aanwezig is, trekt die damp door de wand. Dat heet dampdiffusie.

Hoe goed een materiaal damp tegenhoudt, noemen we de dampdiffusieweerstand (µ-waarde).

• Hoe hoger de µ-waarde, hoe minder damp erdoor kan. 
• Hoe lager de µ-waarde, hoe meer het materiaal kan “ademen”.

Een gipsplaat laat vocht nog goed door, houtvezelplaten zijn licht dampremmend, en een dampscherm of aluminiumfolie is bijna volledig dampdicht. Zo kan vocht van binnen niet in de isolatie terechtkomen.

 

Dampdicht afsluiten

Dampscherm

Bij het aanbrengen van isolatie plaats je een dampscherm aan de warme zijde van de constructie, direct tegen de isolatie. Bij een zoldervloer komt het dampscherm onder de isolatie, aan de plafondzijde van de ruimte eronder. Zo wordt vochtige binnenlucht tegengehouden en kan er geen condens ontstaan in de isolatie of in poreuze bouwdelen.

Zorg ervoor dat alle naden, kieren en doorvoeren goed worden afgeplakt, zodat er nergens vochtige lucht kan ontsnappen.

Soorten dampschermen

Aluminium

Vaak wordt er aluminium gebruikt. Zo zijn veel hardschuim isolatieplaten standaard uitgerust met een aluminium cachering aan beide zijden om vocht te weren. Wanneer minerale wol van een aluminiumlaag is voorzien, wordt er van flensdekens gesproken.

Folies

Elders wordt er met een polyethyleen folie of folie met een bitumeneuze samenstelling gewerkt. Deze worden onderverdeeld in klassen:

• E1: PE-folie van 0,2 mm, met overlappingen van min. 10 cm, voor plaatsen met een lage productie van luchtvochtigheid (garages, bergingen ...)
• E2: PE-folie > 0,2 mm, voor goed geventileerde gebouwen met een beperkte lage vochtigheidsproductie zoals grotere woningen, kantoren, winkels …
• E3: Gewapend (polymeer)bitumen APP/SBS (met dikte ≥ 3 mm), voor gebouwen met een hogere vochtproductie, waar een matige ventilatie voldoende is, zoals kleinere woningen, restaurants ...
• E4: Gewapend bitumen met metaalfolies of meerlaagse systemen van polymeerbitumen (met dikte ≥ 8 mm), voor gebouwen met een hoge productie van vochtigheid zoals zwembaden, wasserijen …

Overeenkomstig met die verschillende klassen kan dan het geschikte dampscherm gekozen worden, waarbij steeds een dampscherm van een hogere klasse ook toegelaten is.

Dampdicht of dampremmend?

Het onderscheid tussen een dampdicht en dampremmend dampscherm ligt in de mate waarin vocht door de folie kan dringen. Wanneer de buitenste laag ook dampdicht is, zoals bij bitumen dakbedekking, zal vocht juist worden ingesloten met een dampdicht dampscherm, wat kan leiden tot vochtproblemen. Door kleine lekjes, bouwvocht of diffusiestromen is er in elke constructie nl. altijd wel een beetje vocht dat weg moet kunnen. Bij bitumendaken wordt dan vaak gewerkt met een omgekeerde dakopbouw of een geventileerde spouw. Bij twijfel haal je er best een professional bij.

Afdichten

Om een dampscherm af te dichten, bestaan er meerdere oplossingen, waarvan dampremmende tape de voornaamste is. Vaak wordt ook aluminiumtape ingezet om tussen isolatieplaten die al over een aluminiumscherm beschikken, de afdichting te voorzien. Aan de randen kan er nog elastisch purschuim gebruikt worden.

Dampopen folie
Verwar een dampscherm niet met een dampopen (onderdak)folie. Een dampopen folie zorgt ervoor dat vocht vanuit de constructiedelen kan verdampen naar buiten toe. Deze wordt dus geplaatst aan de buitenzijde van de bouwschil om isolatie en constructiedelen zo te beschermen. Zo’n scherm is dampopen, maar volledig regendicht.

 

Luchtdicht afdichten

Naast een isolatielaag met dampscherm moeten naden en kieren ook worden gevuld voor een luchtdicht geheel. Ook om luchtdicht af te dichten, zijn er diverse oplossingen.

Tapes

Tapes vormen een snelle, maar in veel gevallen efficiënte oplossing. Ze kunnen ingezet worden voor het afdichten van twee folies en voor het afdichten van de verbinding tussen de folie en metselwerk. Let daarbij op dat deze niet onder te veel spanning staan en dat deze niet op een vuile ondergrond worden aangebracht. Luchtdichte tape is meestal ook dampremmend.

Kit

Een luchtdichte voegkit kan voor kleinere voegen ook dienen als luchtdichte oplossing. Ze is ideaal om kleine voegen (< 2 cm) tussen plinten en muur en tussen schrijnwerk en pleisterwerk af te dichten. Voor een goed resultaat combineer je deze met membranen.

Membranen

Bij de membranen zijn er twee types: de vaste en de vloeibare uitvoering. De vaste uitvoering bestaat uit een kunststof of rubber afsluitstrip en wordt vaak ingezet rond vensterbanken en (schuif)ramen. Vloeibare membranen zijn pasta's op basis van polymeren. Ze kunnen al dan niet versterkt worden met glasvezel.

Purschuim

Aangepaste purschuimen kunnen ook een luchtdichte oplossing bieden voor voegen en kieren, zoals bij ramen in een omkasting. Het schuim wordt dan aangebracht tussen de deklijsten van de omkasting en de ruwbouw. Enkel bij niet al te brede voegen met een zekere diepte zijn ze echt geschikt als luchtdichte oplossing.

Om minieme kieren breed af te dichten, is purschuim ook zeker geschikt. Denk aan vloer-wandaansluitingen en wand-plafondaansluitingen, raam- en deuraansluitingen, dakaansluitingen en doorvoeren.

Let wel: purschuim is moeilijker toepasbaar op niet-poreuze ondergronden. In dat geval wordt beter overgeschakeld op een hybride uitvoering. Die is iets dikker van structuur, is ook elastischer en kan beter overweg met vocht.

Ventileren
Je woning is luchtdicht, maar verse lucht moet ergens binnen geraken en vervuilde lucht moet ergens naar buiten kunnen, en dat moet op een gecontroleerde manier gebeuren, dus heb je een ventilatiesysteem nodig. Luchtdicht bouwen zonder ventilatie zorgt enkel voor vochtproblemen met alle gevolgen van dien voor je woning én jezelf. Gewoon minder luchtdicht bouwen stelt je bovendien ook niet vrij van een ventilatiesysteem te moeten voorzien. Bij een ventilatiesysteem gebeurt de aan- en afvoer van lucht immers gecontroleerd, bij een woning waar (bewust) luchtlekken aanwezig zijn niet.