MATERIAAL MET EEN VERHAAL

BARNWOOD, OUD
MAAR STEVIG HOUT

Barnwood is al een poosje een gegeerde hype bij architecten en interieurbouwers. Met 'barnwood' worden balken en planken aangeduid, afkomstig van gedemonteerde oude schuren, hoofdzakelijk uit de Verenigde Staten en Canada. Wat is precies het verhaal achter barnwood? Dat zoeken we graag voor u uit.

AMERIKA VS. OOST-EUROPA

Zoals hierboven al werd aangehaald, komt het echte, authentieke barnwood uit de VS en Canada. Door het succes van dat product, is er sinds een aantal jaren ook barnwood uit Oost-Europa op de markt. Er bestaan echter grote verschillen tussen beiden.
Barnwood uit Noord-Amerika heeft een gemiddelde leeftijd van 100 à 150 jaar. Die respectabele leeftijd kan soms ook worden gehaald door schuren in Oost-Europa, maar het grote verschil schuilt in de weersomstandigheden waaraan het hout werd blootgesteld. Het klimaat in Oost-Europa is immers veel koeler en vochtiger dan in Noord-Amerika. Dat betekent echter niet dat het barnwood uit Oost-Europa minderwaardig zou zijn, maar het heeft niet dezelfde eigenschappen of dezelfde look-and-feel' als barnwood uit Noord-Amerika.

De kwaliteit van het barnwood wordt bepaald door de ouderdom en of het al dan niet om 'first growth' hout gaat

ONGEDIERTE

In hout bevinden zich sappen, tannines en andere stoffen, waarin insecten goed en graag gedijen. Wegens de hoge ouderdom van het Noord-Amerikaanse barnwood uit de VS en Canada echter, zijn deze vruchtbare voedingsbodems voor insecten volledig verdwenen. Bijgevolg heeft het ongedierte geen interesse meer in dit barnwood. Vereist is dus een klimaat dat het barnwood toelaat om een hoge leeftijd te bereiken in optimale omstandigheden. Dat vindt men in de VS en Canada.

KWALITEIT EN LOOK

Nagenoeg al het barnwood uit Noord-Amerika is afkomstig van zogenaamde 'first growth woods', waarbij de bomen de tijd kregen om zich heel langzaam mooi te ontwikkelen. Een garantie voor hout van de allerbeste kwaliteit. Helaas wordt dergelijk hout steeds zeldzamer, omdat bomen nu sneller moeten groeien en op veel jongere leeftijd worden gekapt. De kolonist of landbouwer die het 'first growth' hout meer dan honderd jaar terug hanteerde, opteerde voor bomen waar hij het gemakkelijkst aan kon. Terwijl de bouw van de schuur vorderde, gebruikte hij verschillende kwaliteiten door elkaar. Maar in tegenstelling tot nieuwe houtsoorten, wordt bij liefhebbers de kwaliteit van het barnwood niet gewikt en gewogen afhankelijk van de oorspronkelijke houtsoort, maar wel aan de hand van de ouderdom van de planken/balken en of het al dan niet 'first growth' hout betreft.

VARIETEITEN

De 'look' zorgt ervoor dat het hout niet langer als dusdanig herkenbaar is aan zijn soort. Want vermits het gedurende al die vele decennia geteisterd werd door weer, wind, zand ... zijn er mooie grijstinten en groeven ontstaan die het hout een individuele, karaktervolle uitstraling geven. Met de term 'reclaimed pine' worden dan ook houtsoorten aangeduid die geen dennen zijn. Het toepassingsgebied is zowel binnen- als buitenhuis enorm uitgebreid: wand, vloer, deur, meubel, plafond, gevelbekleding, lambrisering, mantels van gashaarden, horeca, winkels …

Reclaimed oak

Ook bij 'reclaimed oak' zullen de meeste gebruikers ervoor opteren om aan het oppervlak niets te veranderen om op die manier de authenticiteit ervan te bewaren. Maar net zo goed kan men het hout schaven, verven of bewerken om er een persoonlijke toets aan te geven. Dit type barnwood wordt heel vaak voor toepassingen zoals authentieke vloeren, wanden of meubels gebruikt. Heel bijzonder is het hergebruik van planken die ook in Amerikaanse en Canadese schuren als vloerplanken gefungeerd hebben.

Hamlock

Hamlock is ook een interessant barnwood met een opvallende tekening, net als de olm. Een beetje buiten het barnwoodverhaal is meerpaalhout uit Toronto. Dergelijke palen hebben daar vele decennia lang in het water gestaan en worden om die reden Harbour Hamlock genoemd. Deze hebben een aparte look, ook weer niet zozeer door de houtsoort maar wel omwille van de hoge ouderdom en de waterrijke omgeving die er jarenlang op ingespeeld hebben.

BARNWOODBALKEN

Barnwoodbalken zijn een ander belangrijk marktsegment. Daarbij wordt er een onderscheid gemaakt tussen gezaagde of handgekapte balken, waarbij laatstgenoemde variëteit de bijzonderste is. Want omdat men vroeger niet dezelfde machines als nu ter beschikking had, kan men aan dergelijke balken daadwerkelijk zien of zij al dan niet handgekapt zijn. En dat is van groot belang voor een sector waarin 90% verouderd hout en amper 10% echt oud hout wordt aangeboden.
De handgekapte balken zijn zo waardevol, dat zij ook als dusdanig aan de eindklant worden aangeboden. Maar desgewenst kan ook de buitenkant worden 'geschild' om dat als element op zich te gebruiken ('slaps'), terwijl de resterende balk tot, bijvoorbeeld, vloerplanken wordt verzaagd.

HOE RAAKT BARNWOOD OP DE EUROPESE MARKT?

Het is de taak van de opkoper om ter plaatse schuren te vinden - en te hopen dat zij ook te koop zijn, want vele zijn nog in gebruik. Niet noodzakelijk voor hun oorspronkelijke functie in het landbouwbedrijf, want net als bij ons hebben ook in de VS en Canada heel wat landbouwers de pijp aan Maarten gegeven, maar vaak ook als een flink uit de kluiten gewassen tuinhuis. En vermits de constructie er al vele jaren goed en stevig staat, zijn de eigenaars niet altijd zo snel geneigd om hun schuur van de hand te doen. Gelukkig is er echter nog steeds een groot aanbod aan schuren in de VS en Canada. Landbouw werd en wordt er op grotere schaal beoefend dan in Europa, waardoor ook de schuren heel ruim opgevat zijn; exemplaren met een grondoppervlakte van 15 op 30 m zijn geen uitzondering, en dat met hoogtes van wel 10 m.
In de VS is het vooral de Amish bevolking die voor het zoeken, kopen en afbreken van de schuren zorgt. Niet alleen omdat het zeer betrouwbare partners zijn, maar ook omdat hun levenswijze door de decennia heen nagenoeg onveranderd gebleven is, en zij nog steeds weten hoe die schuren ooit opgebouwd werden. Daardoor kunnen zij deze ook perfect ontmantelen, met een groot rendement tot gevolg.
Het hout wordt verzameld op een paar plaatsen in de VS en Canada, waar het wordt gesorteerd, gereinigd, gedroogd en waar eventuele nagels worden verwijderd. Vervolgens gaat het barnwood de container in en de boot op.

AANKOMST IN DE HAVEN

Na aankomst in de haven van Antwerpen worden de containers 'fumigated' (met een gasbom wordt eventueel meegereisd ongedierte verdelgd) en na levering in de houthandel wordt elke plank en balk individueel bekeken, gereinigd, gesorteerd op kleur, en ondergaat die een behandeling met Galtane (dit bestrijdt de houtaantastende organismen door de zuurtegraad van het hout te verhogen en door een proces van mineralisatie). Daarna krijgt elke plank en balk een nummer voor het stockagesysteem, wordt die gefotografeerd en verzameld in pakken volgens lengte:

• 1 tot 2 m;
• 2 tot 3 m;
• 3 tot 4 m;
• 4 tot 5 m.

Er wordt niet met standaardlengtes gewerkt, omdat het barnwood niet wordt ingekort, dat om verspilling tegen te gaan.

ZACHTE RUGGEN

Het succes van barnwood uit de VS en Canada heeft verschillende firma's ertoe geïnspireerd om ook barnwood uit Oost-Europa aan te bieden. Het is merkelijk voordeliger, gemakkelijker om aan te geraken, het transport naar België is heel eenvoudig, enz. Als antwoord daarop, worden er 'smooth backs' aangeboden. Ook dit barnwood komt uit Noord-Amerika, maar het is jonger: circa 50 à 70 jaar oud. De look-and-feel is Noord-Amerikaans, terwijl de prijs vergelijkbaar is met die van de Oost-Europese variant.

PRIJS

De prijs van barnwood uit Noord-Amerika is afhankelijk van factoren zoals lengte, houtsoort, kwaliteit, enz., maar als richtlijn kan men stellen dat de prijs voor de eindklant varieert tussen de 80 en 110 euro per m², exclusief btw.