Blaas meubilair en gevels nieuw leven in met luchtgommen

Luchtgommen wordt steeds populairder. De instapdrempel ligt laag, het is comfortabel werken en het resultaat is zeer fraai, ook zonder nabewerking. Vooral oude houten meubels een tweede leven geven is populair, maar er zijn nog veel meer mogelijkheden met een luchtgom­installatie. ‘Veredeld zandstralen’ wint steeds meer aan belang.

 

WAT IS LUCHTGOMMEN?

Luchtgommen is, simpel gesteld, met perslucht een straalmiddel op een ondergrond blazen. Op die manier kunnen zowel oude afwer­kingslagen als verf en vuil efficiënt en milieuvriendelijk van een al dan niet kwetsbare ondergrond verwijderd worden. De techniek wordt vaak gebruikt als alternatief voor het decaperen of voor het klassieke schuurpapier. Onder meer door het verbod op milieuonvriendelijke, bijtende producten, waarmee in het verleden weleens verf en vuil verwijderd werden, wint luchtgommen steeds meer aan populariteit.

Oude houten meubels krijgen door de techniek een tweede leven. De toepassingen blijven evenwel niet beperkt tot meubilair. Van delicaat restauratiewerk tot gevelreiniging: de mogelijkheden zijn schier oneindig. Zo is luchtgommen bijvoorbeeld ook uitermate geschikt om vervuilde gevels te reinigen en oude verflagen te verwijderen. Door met lage luchtdruk te werken, kan dat zonder de ondergrond te beschadigen. Bovendien is er minder risico dat u bijvoorbeeld ramen of deuren beschadigt door met te hoge druk te stralen.

Zandstralen

Het verschil met gritstralen – in de volksmond zandstralen genoemd – zit vooral in de dosering. Bij een luchtgomtoestel kunt u zowel de druk als de straalmiddeltoevoer veel preciezer regelen, waardoor u in meer gradaties kunt werken. Bovendien zijn de toestellen lichter en compacter. Sommige types kunt u zelfs op de rug dragen om flexibel te werken op kleine oppervlaktes.

Om te kunnen luchtgommen, heeft u, naast een luchtgommachine en een compressor, nog twee dingen nodig: een straalmiddel en droge lucht. Vooral dat laatste is zeer belangrijk. Condensatie zorgt er immers voor dat het straalmiddel aankoekt, waardoor er een op­stopping ontstaat. Dat is uiteraard te ver­mijden, en dus is het aangewezen om de lucht te koelen.

Lage instapdrempel

De instapdrempel is zeer laag. Om houten meubels en trappen te luchtgommen, heeft u vaak al voldoende aan een instapmodel van een luchtgomketel en een reguliere com­pressor die u op het lichtnet kunt aansluiten. Veel hangt natuurlijk af van de ondergrond: een laag hard vuil van een harde ondergrond verwijderen is geen probleem, maar een hard product verwijderen van een zachte ondergrond is niet mogelijk. Na de eerste straalbeurt zal het vuil maar gedeeltelijk weg zijn. Straalt u daarna opnieuw op dezelfde ondergrond, dan ontstaan er putten in het oppervlak.

Veel hangt af van het budget van uw klant. Snel en grof werken is goedkoop, maar het resultaat zal dan ook navenant zijn. Is de klant bereid om meer geld en tijd te spenderen, bijvoorbeeld om verschillende lagen verf te verwijderen, dan zal het resultaat ook bevredigender zijn. In theorie kan elk oppervlak geluchtgomd worden.

Om te kunnen luchtgommen, heeft u, naast een luchtgommachine en een compressor, nog twee dingen nodig: een straalmiddel en droge lucht

IN DETAIL

Naast de hoeveelheid luchtdruk zijn ook de nozzle, het straalmiddel en de korrelgrootte bepalend voor het resultaat.

Luchtdruk en de nozzle

Net zoals water krachtiger uit een tuinslang spuit als het door een nauwere opening moet, heeft een nozzle met een nauwere opening een kleiner luchtdebiet nodig om een bepaalde druk te halen. Om een houten kast te behandelen, is een kleine nozzle bijvoorbeeld ideaal, omdat u dan precies kunt werken en een zuigercompressor al voor voldoende lucht zorgt. Een groter oppervlak behandelen met een fijne nozzle verloopt echter veel te traag. Daarom heeft u voor grotere toepassingen een wijdere nozzle nodig en dus ook een krachtigere compressor, zoals een schroefcompressor op diesel of benzine. Die levert meer luchtdruk en heeft als bijkomend voordeel dat u tijdens het hele straalproces met gelijke druk kunt werken. Dat maakt het eenvoudiger om een egaal resultaat te bekomen.

Type nozzle

Ook het type nozzle maakt een verschil voor het eindresultaat. Met een cilindrisch mondstuk straalt u recht op het oppervlak, waardoor u het best in rondjes draait met het pistool voor een egaal resultaat. Bepaalde pistolen beschikken over een zogeheten wervelstraalsysteem, waardoor ze de lucht en het straalmiddel eerst door een soort schroef laten gaan. Zo komt het straalmiddel al in een draaiende beweging op het oppervlak terecht.

Straalmiddel

Welk straalmiddel u moet ge­bruiken, hangt opnieuw af van de ondergrond en het gewenste resultaat. Meestal wordt het natuurlijke mineraal garnet gebruikt. Hoe groter de korrel, hoe ruwer het eindresultaat. Om verf of vuil te verwijderen van een raam, is soda meer geschikt, omdat die in tegenstelling tot garnet het glas niet mat zal maken. Soda kan ook gebruikt worden op metaal, niet om roest te verwijderen, wel om het te doen blinken. Gemiddeld verbruikt een luchtgom­installatie vijf à tien kilo straalmiddel per vierkante meter.

AAN DE SLAG

Voorbereiding

Luchtgommen vergt relatief weinig voorbereiding. De omgeving van het te behandelen oppervlak kunt u afplakken. Een houten meubel of trap hoeft niet op voorhand behandeld of gepoetst te worden. Luchtgommen veroorzaakt relatief weinig stof, maar toch is het onvermijdelijk. Om zo veel mogelijk stof te vermijden, kan er een stof­afzuiginstallatie geplaatst worden.

Beschermen

Luchtgomt u met lage druk, dan biedt een doorsneebeschermmasker vaak voldoende bescherming. Voor toepassingen met meer druk en stof bestaan er volledig afgesloten helmen die via een aparte luchtslang naar het luchtgomtoestel gefilterde lucht aanleveren voor de gebruiker. Het lichaam hoeft op zich niet beschermd te worden, al kan het uiteraard nooit kwaad.

Beginnen doet u door de ketel aan de compressor te koppelen met de luchtslang. Daarna giet u het droge straalmiddel in de ketel door de opening bovenaan. Bij de meeste luchtgomtoestellen gebeurt dat door een trechter met zeef om ervoor te zorgen dat er enkel straalmiddel in de ketel terechtkomt. Onder aan de ketel regelt u de straalmiddeltoevoer met een draaiknop. Bovenaan regelt u de luchtdruk met een andere draaiknop. Zorg ervoor dat beide regelaars zo laag mogelijk staan voor u begint. Om te beginnen met stralen, zorgt u dat de luchtslang van ketel naar pistool mooi is uitgerold en dat het uiteinde aan de machine niet gekneld zit. Daarna drukt u de veiligheidspal op het pistool in en haalt u de trekker over. Nu kunt u de druk en de materiaaltoevoer regelen door aan de draaiknoppen te draaien. Zorg ervoor dat u het pistool recht op het oppervlak mikt, en begin te stralen in cirkelbewegingen.

Een egaal resultaat

Luchtgommen is vrij eenvoudig, maar het vergt enige oefening om tot een egaal resultaat te komen. Veel hangt af van de eerder be­schreven factoren, maar ook van hoe dicht u het pistool bij het oppervlak houdt. Om die reden bestaat er ook geen ideale ‘druk-straalmiddelverhouding’; iedere ge­brui­ker heeft immers zijn voorkeur. Bij houten meubels moet u ook in het achterhoofd houden dat de kwaliteit van het hout niet overal gelijk is. Zo is de voorkant van een kast meestal van betere kwaliteit dan de achterkant. 

Vernevelaar

Bepaalde pistolen hebben een ingebouwde vernevelaar die, gelijktijdig met de lucht en het straalmiddel, water op het oppervlak spuit. Die toe­passing wordt gebruikt om stof te vermijden, zoals bij gevels, maar ook bij de behandeling van glas. Zo is het eindresultaat meteen zichtbaar en laat u het glas proper achter.

De machine opbergen

Bent u tevreden over het resultaat, dan is het tijd om de machine correct op te bergen. Als de compressor is uitgeschakeld, dient u de trekker van het pistool over te halen tot alle perslucht uit de slang is verdwenen. Bent u van plan om het toestel pas ‘s anderendaags of later weer te gebruiken, dan moet u ook de ketel leegmaken en het straalmiddel droog opbergen, zodat het geen kans krijgt om in contact te komen met vocht.

Afwerking

Met een geluchtgomd oppervlak kunt u vele kanten uit. Houten meubels, trappen en balken worden door hun verweerde ‘look’ vaak niet meer behandeld achteraf. Uiteraard kunt u ze opnieuw schilderen of vernissen. Bepaalde delen van het oppervlak die te ruw zijn, kunt u eens behandelen met schuurpapier.

Types straalketels

Het voordeel van een luchtgominstallatie met een compressor is dat u gemakkelijk kunt overschakelen op een krach­tigere compressor als u meer druk nodig heeft. Duurdere straal­ketels kunnen grotere nozzles en een groter luchtdebiet aan, ze kunnen meer straalmiddel opslaan en ze hebben speciale functies zoals een snel­koppeling voor de luchtslang.

Luchtgommen is eenvoudig, maar het vergt enige oefening om tot een egaal resultaat te komen

mogelijke problemen

Problemen met luchtgominstal­laties zijn meestal te wijten aan een verkeerd gebruik: een compressor die niet krachtig genoeg is voor de toepassing, aangekoekt straalmiddel door condensatie, een te smalle of te wijde nozzle voor de toepassing … Op machinetechnisch vlak kan er net als bij alle andere machines ook een en ander verkeerd gaan: de druk­regelaar kan inwendig verstopt raken, er kunnen stukken afbreken door de machine te laten vallen … Op den duur zullen ook de luchtslangen verslijten, al kunt u die wel gemakkelijk vervangen.

Met dank aan: Fimatec en VethoTools