LASSER VAN MORGEN LEERT VIRTUEEL LASSEN

VTI Brugge maakt gebruik van Soldamatic simulator

Lassen is een knelpuntberoep. Te weinig jongeren kiezen voor een technische opleiding, waardoor er al langer een nijpend tekort is aan kennis op de werkvloer. Nochtans probeert VTI Brugge zijn leerlingen aan te spreken in hun eigen belevingswereld, door hun onder andere virtueel de kunst van het lassen aan te leren. Het maakt daarvoor gebruik van een Soldamatic lassimulator van Welda. “Deze manier van werken biedt tal van voordelen", klinkt het optimistisch bij de secundaire school.

"Het is mijn overtuiging dat een lasser - figuurlijk dan - zijn vingers moet verbranden om het vak echt te leren"

LASOPLEIDING VTI BRUGGE

Al vrij vroeg in hun secundaire opleiding kunnen leerlingen van het Vrij Technisch Instituut van Brugge proeven van de lastechniek. Ze leren er al in de tweede graad de verschillen tussen autogeen lassen, elektrodelassen en halfautomatisch lassen. In de derde graad kunnen ze dan kiezen voor de afstudeerrichting lasconstructie, waar de drie lasprocessen verder worden aangeleerd. Leerlingen die gemotiveerd zijn om ook een lascertificaat te behalen, kunnen nog kiezen voor een zevende jaar fotolassen. Die term is een benaming voor de kwaliteit waaraan bepaalde lassen moeten voldoen, vastgelegd in een lasmethodebeschrijving (WPS). Hierin staat hoe een las gemaakt moet worden en welk lasproces de lasser moet hanteren.

Nijpend tekort aan lassers

“De vraag naar bekwame lassers is en blijft erg groot", vertelt Johan Lannoo, technisch adviseur voor de afdeling mechanica - lassen bij VTI Brugge. “De fotolasser neemt daarin een voorname plaats in. Hij moet de volledige technologie van het lassen beheersen, zowel op gebied van kennis als wat betreft de praktische vaardigheden." Tijdens de opleiding worden er hoeklassen en stompe naden gelast, dit zowel op platen als op buizen. Ook de verschillende lasprocedures worden aangeleerd. Daarvoor beschikt VTI Brugge over een goed uitgerust labo, waar de gelegde lassen gecontroleerd en beoordeeld worden volgens de Europese normen.

“Momenteel maken om en bij negentig leerlingen in de tweede graad kennis met lassen", maakt technisch adviseur-coördinator Frans De Coninck de rekensom. “Ondertussen specialiseren 37 jongens en meisjes zich in de derde graad lasconstructie. Zeven leerlingen krijgen in het zevende jaar fotolassen de kennis en ervaring aangeleerd die ze nodig hebben om zich officieel te kwalificeren als lasser."

Praktische beroepsrichting

“Om leerlingen helemaal klaar te stomen voor het beroepsveld, komen ze tijdens hun opleiding in aanraking met bedrijven uit de regio. Dat wil zeggen dat ze gedurende een periode minstens één dag per week stage lopen in bedrijven van de Brugse omgeving", aldus Lannoo.

VIRTUEEL LASSEN

Virtueel lassen of augmentedrealitylassen houdt in dat je met een lastoorts 'droog' kunt lassen, zonder materialen te gebruiken. De kap is gekoppeld aan een scherm, waarop iedereen kan meekijken. Alle details van het lassen worden daarbij nagebootst: de lasposities, de instellingen, de materiaaleigenschappen …

Voordelen

“Ongeveer twee jaar geleden hadden we een eerste kennismaking met een Soldamatic lassimulator van Welda op een school in Bree", blikt leerkracht Hans Demoor terug. “Hoewel het mijn overtuiging is dat een lasser - figuurlijk dan - zijn vingers moet verbranden om het vak echt te leren, wegen die bezwaren niet op tegen de talrijke voordelen. Virtueel lassen is de perfecte manier om een leerling de methodische vaardigheden aan te leren die nodig zijn om te lassen, terwijl de verschillende lasprocessen, toortshoeken en verschillende benamingen aan bod komen. Het is ook een slimme manier om jongeren aan te spreken in hun eigen belevingswereld. Ze zijn immers opgegroeid in een computertijdperk."

Kostenbesparend, veilig en milieuvriendelijk

Het grootste voordeel is de kostenbesparing die virtueel lassen met zich meebrengt. “Daar moeten we niet flauw over doen", pikt Lannoo in. “Er wordt helemaal geen materiaal gebruikt, waardoor het allemaal veiliger, goedkoper en milieuvriendelijker (CO2-neutraal) is. Onze uitrusting bestaat uit een Soldamatic lassimulator, een leerprogramma in de vorm van software, een lastoorts, een lashelm en enkele standaardwerkstukken om zowel hoeken te lassen als platen en buizen." Vooraleer VTI Brugge besloot om over te gaan tot de aankoop van een simulator, werd in samenwerking met Wim Verlinden van het Belgisch Instituut voor Lastechniek (B.I.L.) een vergelijkingstabel opgemaakt. Daarin werd onderzocht hoe intensief de leerlingen op een klassieke manier leerden lassen en hoeveel de school hierop zou besparen als ze dit virtueel zouden doen. “Het bleek een besparing van maar liefst 28%, enkel en alleen op de grondstoffen", aldus Lannoo.

Leren uit fouten

“Leerlingen die op een klassieke manier leren lassen, kunnen minder snel gewezen worden op hun specifieke fouten", meent Demoor. “Ik denk bijvoorbeeld aan de voortloopsnelheid. Het grote voordeel van virtueel lassen is dat de fouten onder de loep genomen kunnen worden en we de oefeningen kunnen herhalen, onder toezicht van de docent. Leerlingen kunnen zelf continu bijsturen en de leerkracht heeft een duidelijk zicht van waar de leerling het moeilijk mee heeft. Via tools en software kunnen we de vorderingen van de leerlingen perfect opvolgen en evalueren. Door het gebruik van dit toestel leren de leerlingen de basisvaardigheden die ze nadien vlotter toepassen in de praktijk."

Praktische organisatie van de lessen

“Maar er zijn ook een aantal praktische voordelen verbonden aan virtueel lassen. Wat als een leerling ziek wordt en een les gemist heeft? Of een oefening moet inhalen? Door te lassen op de simulator, kan de leerling dit zonder problemen inhalen. Er zijn ook minder dode momenten in de les. Terwijl de ene leerling zijn oefening maakt op de simulator, kunnen we op de computer al de kwaliteit van de gelegde las van de vorige leerling bespreken."

Op basis van drie verschillende vaardigheidsniveaus (basis, gemiddeld en professioneel) kunnen leerlingen virtueel leren lassen. Daarbij voorziet de simulator in aangepaste aanwijzingen en bijsturingen, afhankelijk van het niveau waarop er gelast wordt.

Verschillende scholen in de regio

Via een openbare aanbesteding en subsidies voor flankerend onderwijs werd een dossier neergelegd bij de provincie en is VTI Brugge uiteindelijk overgegaan tot de aankoop van een Soldamatic lassimulator. Het toestel werd ook voorgesteld tijdens de opendeurdagen en leerkracht Hans Demoor voorzag ook een opleiding voor andere scholen uit de regio. Intussen werd zelfs een tweede toestel in gebruik genomen. Terwijl het eerste toestel permanent in Brugge verblijft om de leerlingen virtueel te leren lassen, gaat het tweede toestel iedere week rond in een vijftiental verschillende scholen in de regio. “Wij zetten onze simulator vooral in in de tweede graad, waar we leerlingen proberen goesting te doen krijgen in het lassen. Daarbij kunnen ze de techniek meteen op een correcte manier inoefenen, zonder materiaal te gebruiken", vertelt Lannoo.

SOLDAMATIC

Virtueel lassen is meer dan een simulator die het mogelijk maakt om aan de hand van augmented reality op een waarheidsgetrouwe manier een laswerkstuk aan te passen in de virtuele wereld. Zo voorziet Soldamatic ook in docentensoftware, die het eenvoudig maakt om het trainingsproces te beheren en de leerkracht in staat stelt om elke activiteit van iedere student in real time te volgen en te evalueren. Daarnaast is er het e-Soldamatic platform dat op elk mobiel apparaat geraadpleegd kan worden en waarop de theoretische en multimedia-inhoud worden gesynchroniseerd met de docentensoftware. Via dit platform kan de docent testen uitsturen en de leerling opleiden via e-learning. In het programma is de instructeur of leerkracht in staat om elke oefening op ieder moment te bekijken, te beoordelen en feedback te geven aan de student.

Alain Van Kerrebroeck, operational manager welding & cutting bij Welda, verdeler van Soldamatic in België, verwoordt het als volgt: “Dit is het meest complete educatieve platform op basis van geavanceerde AR-trainingstechnologie voor lassen. Het leerproces wordt aantrekkelijker gemaakt om de volgende generatie van industriële werknemers warm te maken voor de kunst van het lassen. De lessen en oefeningen voldoen bovendien aan de specificaties en richtlijnen van het internationale lasprogramma door het IWS."

Wereldwijd succes

En dat blijkt aan te slaan. Ondertussen zijn er meer dan 2.000 Soldamatic toestellen in gebruik, in meer dan 45 landen. “Niet alleen scholen, maar ook overheden en grote bedrijven gebruiken de simulator, bijvoorbeeld om hun lassers bij te scholen of jaarlijks te testen", aldus Van Kerrebroeck.

TOEKOMST

VTI Brugge toont zich tevreden over de samenwerking met Welda en de lassimulator van Soldamatic. Ook het Centrum voor Volwassenenonderwijs (CVO) nam het toestel al in gebruik.

“Onze intentie is om, na de verhuizing van onze school naar een nieuw gebouw, nog twee toestellen aan te kopen", blikt Lannoo vooruit. “Zo zouden we als het ware een heus augmentedrealitylab kunnen oprichten, waarin de leerlingen hun talenten helemaal kunnen ontplooien."