Materiaal bepaalt juiste lastechniek en -toestel

In essentie is het lassen van vandaag nog steeds wat het vroeger was. Het principe bleef, maar de omstandigheden wijzigden. Niet alleen ontwikkelden zich nieuwe technieken. Ook de komst van dunnere materies, aluminium op kop, zorgde voor enkele veranderingen. De belangrijkste evolutie vond echter plaats op het vlak van lastoestellen. Een mooi eindresultaat behalen is een kwestie van grondige voorbereiding geworden. Het zit hem in de in te voeren parameters. Een overzicht van de lastechnieken.

Een mooi eindresultaat behalen is een kwestie van grondige voorbereiding geworden

Lassen is lassen

De techniek kan evolueren, net zoals de gehanteerde tools professioneler worden, maar het principe blijft wat het altijd is geweest. Het doel is materialen door druk en/of warmte te verbinden. Dat materiaal wordt op de verbindingsplaats in vloeibare toestand gebracht, terwijl al dan niet materiaal met ongeveer dezelfde samenstelling wordt toegevoegd. Op die manier zorgt men voor continuïteit tussen de te verbinden delen. Anders dan bij solderen smelt bij het lassen ook het materiaal van het werkstuk, niet enkel het toegevoegde materiaal.

"Lassen is lassen" hoort men wel vaker. Er wordt een smeltbad gemaakt – toen en nu. Ook de smelttemperatuur van staal of andere materialen wijzigt niet. Wat wel verandert, is de dikte van de plaat. Deze wordt dunner, waardoor het lassen delicater wordt. Het risico dat men materiaal vernietigt, is met andere woorden groter geworden. Mede hierdoor is de lastechniek obligaat geëvolueerd. Net zoals technologische ontwikkelingen de aanpak duchtig door elkaar hebben gestuurd.

Soorten lastechnieken

Het lassen kan in een aantal (ruwe) categorieën opgedeeld worden.

Elektrodelassen

(Niet toegepast in de autoschadeherstelmarkt)

Wellicht is dit een van de meest gebruikte lastechnieken. Elektrisch lassen of booglassen zijn gebruikte synoniemen. Elektrodelassen kan gebruikt worden voor verschillende soorten staal en rvs, maar aluminium wordt het best vermeden. Bij elektrodelassen wordt gebruikgemaakt van beklede elektrodes, waardoor er geen beschermgas dient toegevoegd te worden.

Voordelen:

• Vrij eenvoudige en vooral goedkope techniek;
• Aangezien geen beschermgas gebruikt wordt, leent ze zich om buiten te worden toegepast;
• Het gebruikte lasapparaat is vrij flexibel en draagbaar.

Nadelen:

• Doordat het om een vrij robuuste lastechniek gaat, leent ze zich minder voor decoratieve doeleinden, gedetailleerde onderdelen of dunne materialen;
• Lasproces verloopt vrij traag en kan niet worden geautomatiseerd.

MAG/MIG-lassen

Beide technieken worden vaak in één adem genoemd, aangezien ze enkel verschillen in het soort beschermgas dat wordt gebruikt tijdens het lasproces. Bij MAG-lassen, ook wel CO₂-lassen genoemd, wordt een ‘Metal Active Gas’ gebruikt, dat in actieve reactie gaat met de lucht in de omgeving van het lasproces. Bij MIG-lassen, daarentegen, gaat het ‘Metal Inert Gas’ niet in reactie met de omgeving. MIG-lassen is ideaal voor het lassen van inerte materialen, zoals aluminium.

Op dit MAG/MIG-lassen bestaan een aantal varianten. Een ervan lijkt alvast aan populariteit te winnen: het zogenaamde pulserend lassen, een proces waarbij twee verschillende stroomsterktes worden gebruikt. De basisstroom is constant en zorgt ervoor dat de lasboog in stand wordt gehouden. Daarnaast is er nog een pulserende stroom. Deze pulsstroom komt over de basisstroom heen. De pulserende stroom zorgt ervoor dat het toevoegmateriaal (de toevoegdraad) smelt. Hierdoor smelten er druppels toevoegmateriaal in het smeltbad. Pulserend lassen zorgt voor minder warmte-inbreng tijdens het lasproces. Daardoor kan men beter in verschillende lasposities lassen. Eigen aan dit pulserend lassen is dat een goede lasser zelfs met een minder goed toestel een aanvaardbaar resultaat kan bereiken, met een goed toestel zelfs een superresultaat. Maar een minder goed lasser kan met een goed toestel zelfs een aanvaardbaar resultaat verkrijgen.

Voordelen:

• MAG/MIG is eenvoudig, snel en efficiënt. Bovendien kan ook een beginnend lasser er vrij vlot mee aan de slag;
• Het is geschikt voor verschillende materialen en eenvoudig te gebruiken in verschillende lasposities.

Nadelen:

• Aangezien er beschermgas vrijkomt, wordt aanbevolen deze niet in de buitenlucht toe te passen;
• Er is wel een investering nodig aan materialen en bescherming;
• Tijdens het lasproces kunnen lasspetters vrijkomen.

TIG-lassen

Dit TIG-lassen, wat staat voor ‘Tungsten Inert Gas’-lassen, wordt beschouwd als een van de moeilijkste lastechnieken. Weliswaar kunnen met de nodige ervaringen en expertise heel mooie resultaten verkregen worden. Net zoals bij MIG-lassen wordt gebruikgemaakt van een inert beschermgas waardoor TIG-lassen ideaal is voor verschillende materialen, waaronder rvs en aluminium. De TIG-lastechniek wordt veel toegepast bij het repareren of monteren van auto’s, vooral oldtimers. De moderne aluminium auto’s met alle elektronica aan boord verdragen het TIG-lassen echter niet om verschillende uiteenlopende redenen.

Voordelen:

• Leent zich tot heel nauwkeurig en gedetailleerd werk;
• Tijdens het lasproces komen geen lasspetters of vonken vrij waardoor de lasser heel schoon en geconcentreerd kan werken;
• TIG-lassen kan gebruikt worden om zowat alle smeltbare materialen aan elkaar te verbinden.

Nadelen:

• TIG-lassen is enorm complex en vraagt daarom de nodige behendigheid en ervaring van de lasser;
• TIG-lassen is een langzaam en kostbaar proces.

Poederdeklassen

(Flux cored lassen of lassen met gevulde draad)

(Niet gebruikt in autoschadeherstel)

Dit is een lasproces waarbij de elektrodedraad onder een laag poeder wordt gebruikt. Vandaar dat het ook vaak OP- lassen of onderpoederlassen genoemd wordt. Het korrelige poeder beschermt de boog tijdens het lassen tegen invloeden van buitenaf. Het is aangeraden een dikkere lasdraad te gebruiken aangezien de stroomsterktes hoog kunnen oplopen.

Voordelen:

• Door het poeder ontstaat een hoge neersmeltsnelheid tijdens het lasproces, wat een kortere productietijd oplevert;
• Tijdens het lasproces komen geen lasspetters vrij waardoor de lasser proper en efficiënt kan werken;
• Door de diepe inbranding tijdens het lasproces, is tot een bepaalde materiaaldikte minder voorbereidend werk nodig.

Nadelen:

• Tijdens het poederdeklassen kan de lasser slechts beperkte lasposities aannemen waardoor deze techniek niet geschikt is voor complexe producten;
• Deze lastechniek brengt een grotere investering met zich mee.

De belangrijkste evolutie is die van de lastoestellen, en vooral dan de digitalisering ervan

Revolutie van de digitalisering

De belangrijkste evolutie is die van de lastoestellen. Deze kunnen de vergelijking met wat pakweg drie decennia geleden gebruikt werd nauwelijks nog doorstaan. Lastoestellen werden gebruiksvriendelijker, maar het is vooral de digitalisering die de dingen in een stroomversnelling deed belanden. Lassen heeft er een andere betekenis door gekregen. Het wordt meer een kwestie van de juiste informatie invoeren. De correcte parameters moeten gehanteerd worden. Welk soort materiaal? Welk soort draad? Dikte van de draad, en uiteraard ook van de plaat? Men werkt met een digitaal denkprogramma dat een berekening maakt. Zo'n werkwijze vergt een grondige voorbereiding. Toch doet deze gewijzigde aanpak geen afbreuk aan het feit dat het finetunen nog wel door de lasser gebeurt.

Verantwoordelijkheid fabrikant

Dat (technische) mogelijkheden hun weg naar de praktijk hebben gevonden, heeft een aantal gevolgen, niet in het minst op het prijskaartje dat aan de investering vasthangt. De aanschaf van moderne lastoestellen is duurder geworden, zeker als men zich tot het topsegment richt. Een gewoon lastoestel werd dan weer goedkoper. Een voordeel is dat de levensduur verlengd kan worden door updates en andere programma's die men erin stopt. Op die manier kan ook de toepassing verruimd worden.

Andere consequentie is de verantwoordelijkheid van de fabrikant in het ter beschikking stellen van richtlijnen en instructies. Soms worden andere lasmethodes aanbevolen dan wat binnen bedrijven gangbaar is. Men doet de dingen zoals men die altijd gedaan heeft, zonder zich vragen te stellen of de wijzigende omstandigheden geen andere aanpak vergt.

Opmars van aluminium

Het is een ontwikkeling waar men niet omheen kan: doorheen de jaren is steeds vaker gebruikgemaakt van aluminium plaatwerk. Globale tendensen dwingen de industrie nu eenmaal om lichtere, veiligere, duurzamere, milieuvriendelijkere, performantere en goedkopere producten te produceren. De sector van de machinebouw beoogt meer performante machinecomponenten; voor de consumenten- en de bouwproducten levert een verhoogde integratie van functionaliteiten een concurrerend voordeel op en in de transportsector wordt een gewichtsvermindering nagestreefd. Om aan deze eisen tegemoet te komen, wordt er op steeds grotere schaal gebruikgemaakt van aluminiumlegeringen. Het is een relevant gegeven wanneer een keuze tussen diverse lastechnieken moet worden gemaakt.

In samenwerking met Educam, het kennis- en opleidingscentrum van de autosector en aanverwante sectoren (www.educam.be)