ESSENTIELE ONDERDELEN

Sprocket

Het werkingsprincipe van rupsbanden is over de jaren weinig geëvolueerd. Een tandwiel haakt in een ketting, eenvoudig vergelijkbaar met het principe van een fiets. Dat tandwiel bevindt zich aan de achterkant van de banden en wordt aangedreven door een motor. Daarom wordt over een getand aandrijvingswiel gesproken, naast ook 'sprocket' of 'geleidetanden'. Een belangrijk rijwerkonderdeel van de rupsband, waarvoor zorg moet worden gedragen.

Pen

Rupsbanden bestaan uit brede, losse platen die als schakels aan elkaar worden gezet. Daardoor kan de gevormde ketting flexibel rond de wielen en rollen draaien. Het systeem wordt samengehouden met een pen, die als essentieel scharnier fungeert.

ONDERHOUD

Alle rijwerkonderdelen moeten in goede staat zijn om perfect samen te werken. Steeds vaker worden er stukken gewisseld en gemonteerd zonder een beroep te doen op de fabrikant. Nochtans is rijwerkrevisie een vak apart. Het heft in eigen handen nemen wordt door fabrikanten gezien als een nagalm van de crisis. Die zorgde voor het zoeken naar steeds goedkopere oplossingen, waardoor rijwerkonderdelen en machines die daarmee zijn uitgerust, uit China werden gehaald. De vraag naar kwaliteit en service is voor rijwerkmachines wel in eigen land blijven bestaan. Wat volgt zijn (kleine) onderhoudstaken die operators wel zelf kunnen uitvoeren.

Tips and tricks

• Winteropslag

• Tijdens koude wintermaanden liggen het werk en de grondverzetmachines stil. Het is van belang om de machines eens om de zoveel weken even op te starten. Als dat niet gebeurt, dan bestaat de kans dat de pennen in de bandverbindingen vergaan. Wanneer je de machine daarna opnieuw laat rusten, is het aangewezen de banden een andere positie als voorheen te geven, zodat het gewicht niet steeds op dezelfde delen rust. Bij vriesweer kunnen ook de seals van de rollen afscheuren, die de olie tegen moeten houden. Ideaal zou zijn de rolseals voor te verwarmen, vooraleer de machine vooruit te rollen. Dat is in de praktijk moeilijk haalbaar, waardoor rijwerkmachines op zijn minst in een ruimte met kamertemperatuur moeten worden gestockeerd.

• Rijstijl

• Een aantal instanties organiseren rijcursussen voor operators van graafmachines en andere grondverzettuigen. Daarin wordt beklemtoond hoe belangrijk zachthandig en energie-efficiënt rijgedrag is. Zeker in het geval van harde, oneffen ondergronden.

• De rijwerkmachine moet zo vaak mogelijk recht vooruit rijden, om voor het aandrijfwiel te werken. Wanneer er zijwaarts wordt gewerkt, zullen de onderdelen sneller slijten. Achteruit rijden legt te veel gewicht op het achterste deel van het onderstel. Dat is nefast voor de levensduur van het sprocket achteraan. Wanneer achteraan moet worden gewerkt, is het beter om het volledige rijtuig om te keren dan enkel de operatorcabine, om het sprocket te sparen.

• Montagevoorschriften

• Voor kleine onderdelen die zelf kunnen worden vervangen, is het belangrijk zowel het handboek na te volgen als rekening te houden met de voorschriften van de leverancier. Bouten en moeren moeten stevig worden aangedraaid om speling te voorkomen. Iets wat evident lijkt, maar toch snel over het hoofd wordt gezien. Speling tussen onderdelen reduceren kan door alle contactvlakken schoon te houden en de verflaag van de ketting te halen.

Dagelijkse inspectie

De wet schrijft geen specifieke keuring van rijwerkonderdelen voor. Wel moeten nieuwe rijwerkonderstellen voldoen aan de algemene vereisten voor industriële machines. Maak er daarom een regel van het onderstel (en de rest van het werktuig) dagelijks te inspecteren op externe schade. Het op tijd opmerken van kapotte, loszittende of ontbrekende stukken, kan namelijk naast kosten ook ongelukken vermijden.

• Bouten

• Ga na of er bouten van de rupsplaten ontbreken of los zitten. Platen die loskomen, zorgen voor problemen. Check ook de bouten van het wiel en sprocket achteraan.

• Plaatverbuiging

• Check ook de rupsplaten op verbuigingen.

• Een gebogen rupsplaat zal de opvolgende plaat niet goed meer ondersteunen. Daardoor zal ook die plaat gaan doorbuigen en het probleem doorzetten. Doorgebogen rupsplaten moeten daarom zo snel mogelijk worden vervangen, ook al is het maar één.

• Olielek

• Kijk of er geen olielekken te zien zijn ter hoogte van het sprocket achteraan.

• Pen

• Check of de pen aanwezig is in de beide hoofdverbindingen achteraan, langs de binnenkant van de rupsbanden. Een ontbrekende pen moet meteen vervangen worden.

• Smeren

• Volg de operatorhandleiding voor het smeren van de onderdelen. De juiste hoeveelheid olie gebruiken, is van belang. Extra olie weghalen met een vod is aangeraden.

• Slijtage

• Fabrikanten geven slijtagelijsten mee met de rijwerkmachine. Daarop staat per onderdeel aan wat voor slijtage men zich mag verwachten. De ondergrond waarop wordt gewerkt, speelt daarbij een grote rol.

• De tabelcijfers houden geen rekening met bruut en onlineair rijgedrag. Delen die daarbij het snelst zullen verslijten, zijn de 'track guards' onderaan. Die houden het onderstel op één lijn bij het rijden. Ook de tanden van het sprocket achteraan moeten tijdig worden vervangen wanneer ze door een grote achterdruk te snel en te sterk afslijten.

SPANNING

Ondergrondophoping

Een van de belangrijkste factoren voor de duurzaamheid van rupsbanden is de juiste spanning. Die kan verlagen door ophopende aarde tussen de ketting en de andere onderdelen. Daardoor zal de machine harder moeten werken en sneller verslijten. Verwijder daarom op het eind van elke werkdag de ondergrond op de banden. Dat kan met een schop, een blaassysteem of door het achterste wiel omhoog te tillen en te laten ronddraaien. Het schoonmaken van de banden is van nog groter belang wanneer door zand, zout water of over rotsen werd gereden. Zeker in de winter, om te vermijden dat de ketting vastvriest.

Spanning checken

De aangewezen spanning wordt meegegeven in de operatorhandleiding. Die kan worden nagegaan door de band in de positie te brengen waarbij de pen zich boven aan de bovenrol bevindt. Door dan verzakkingen na te gaan, kun je bepalen of de band te strak of te los zit. Dat kan door een rechte hoek tegen het bovenste deel te houden, ofwel door de afstand te meten tussen de dwarse balk en de ketting onderaan. Lichte verzakkingen zijn normaal en worden te snel gezien als reden om de band aan te halen. Hou er rekening mee dat de ondergrond waarop de rijwerkmachine rust, invloed heeft op de spanning van de banden.