MAAK DE KLANT ATTENT OP TIJDIGE AIRCOSERVICE

Maak van aircoservice een win-winsituatie

Hoewel er geen lampje in het dashboard zit voor het airconditioningssysteem, moet de autogebruiker op gezette tijden bij u langs voor een aircoservice. Een goede aircodiagnose zorgt er immers voor dat het systeem goed blijft werken en het comfort in de wagen dus behouden blijft. De diagnose zelf is ook vrij eenvoudig, tenzij er een probleem opduikt. Het is dus zaak om zich tijdig bij te scholen. Bij een goede aircoservice wint iedereen namelijk, zowel de klant als de vakman.

NOODZAAK

In tegenstelling tot een koelkast, die werkt met een gesloten koelsysteem, bestaat een airconditioningssysteem uit een open systeem. Dat wil zeggen dat er lucht en vocht in kan komen en dat er gas kan ontsnappen. Om die redenen is het belangrijk dat de autogebruiker een aircoservice laat uitvoeren. Dat is om verschillende redenen van een groot belang:

• Enerzijds moet de hoeveelheid koudemiddel op punt blijven. Door het rijden en het verstrijken van de tijd ontsnapt er wel eens wat koudemiddel uit het systeem, waardoor de koeling niet langer optimaal gebeurt. Bovendien kunnen invloeden van buitenaf (partikels in de lucht) zorgen voor een vervuiling in het systeem.

• Anderzijds moet men het vocht in het systeem verwijderen. Omdat er gas kan ontsnappen, kan er ook vocht binnendringen, zeker omdat een aircosysteem uit zichzelf hygroscopisch (vochtaanzuigend) is. Dat vocht komt uit de luchtvochtigheid en is schadelijk voor het systeem. Dat vocht veroorzaakt corrosie binnen het systeem, vooral op het inspuitventiel, dat koudemiddel in het aircosysteem brengt. Als dat ventiel dus niet goed functioneert, dan kan er al snel schade in het systeem optreden.

Een aircoservice dringt zich dus op, en hoewel er zich geen lampje in het dashboard bevindt die de chauffeur waarschuwt, is een aircoservice echt noodzakelijk: schade aan het aircosysteem is vrij snel ernstig en bijgevolg kunnen de kosten oplopen.

CONTROLES

Bij een aircoservice zijn er diverse zaken die gecontroleerd dienen te worden.

• De hoge druk en de lage druk. Door het aircotoestel aan te sluiten en het voertuig zijn gang te laten gaan, worden beide drukken meteen gemeten en is direct bekend of die waarden correct zijn. De lage druk is in principe overal hetzelfde (zo'n 2 bar) en wordt bepaald door het inspuitventiel
  vandaar ook dat dat ventiel maar beter goed functioneert. De hoge druk is variabel en hangt af van o.a. de motortemperatuur en uiteraard ook de omgevingstemperatuur. Door oververhitting (bv. als men op zomerreis is met de caravan in de bergen) kan de druk ook vrij hoog oplopen.

• Wat heel vaak vergeten wordt, is de controle op de ventilatoren. Door de hoge temperaturen moeten die immers ook goed werken. Dat gebeurt door een overdruk te creëren in het systeem om te zien of de ventilator op een hogere snelheid draait. Indien dat niet het geval is, is het risico groot dat de motor en de compressor oververhitten en er zo schade optreedt.

• Er zit een extra beveiliging in het aircosysteem tegen overdruk: de overdrukschakelaar. Die zorgt ervoor dat de compressor uitgeschakeld wordt bij een te hoge (of te lage) druk, om zo schade te voorkomen. Bij het creëren van die overdruk kan de vakman meteen weten of die schakelaar goed werkt en die overdruk dus aanvankelijk tegenhoudt.

• De uitstroomtemperatuur in het voertuig zelf moet vast en zeker gemeten worden. Dat gebeurt door in de inblaasmonden in het interieur een thermometer te plaatsen die de gekoelde temperatuur meet. Is die tussen de 4 en 7 °C, dan werkt het systeem naar behoren. Tevens moet men de luchtsnelheid meten, om zo te weten te komen of het luchtdebiet op een normaal peil ligt. Indien die snelheid te laag is, dan kan de vakman meteen concluderen dat de binnenfilters (de luchtfilter en/of pollenfilter) dringend aan vervanging toe zijn.

• De afvoer van het condenswater is ten slotte ook een snel vergeten aspect van de aircoservice. De controle is nochtans eenvoudig door het afvoerpijpje van de vergaarbak (in het kachelhuis) onderaan bij de auto te controleren. Dat pijpje kan immers verstopt raken, waardoor er een vochtophoping kan ontstaan en, erger, schimmel of bacteriën zich kunnen ontwikkelen. Dit probleem is te merken aan een geurprobleem bij het blazen van de lucht in het interieur.

AUTOMATISCH

De aircotoestellen van vandaag werken zowat allemaal automatisch; de vakman dient het toestel bijgevolg enkel nog aan te sluiten en in te schakelen.

De toestellen zullen drie taken uitvoeren:

• het koudemiddel wordt uit het aircosysteem gehaald, gefilterd en opgeslagen, om daarna opnieuw in het systeem te worden gepompt. De milieunorm stelt daarbij dat de uitstoot van gas zo minimaal mogelijk moet zijn.

• Het toestel creëert een vacuüm in het systeem. Dat gebeurt door een onderdruk te creëren van -1 bar, wat gelijkstaat aan het kookpunt van vocht in een vacuümomgeving. Het aanwezige vocht in het systeem zal verdampen, waardoor het eenvoudig uit het systeem gezogen kan worden.

• Er moet ook olie ververst worden in het systeem. Die olie zorgt voor een goede smering van de compressor, mocht er een olietekort voorkomen. Eventueel wordt er ook nog uv-vloeistof toegevoegd, maar dat is slechts optioneel.

• Hoewel een toestel uitgerust kan worden met tal van functionaliteiten die het gebruiksgemak verhogen, dient een aircoservicetoestel in de eerste plaats koeltechnisch uit te blinken. Dat wil onder andere zeggen dat er gestreefd moet worden naar een recuperatie van 100% van het koudemiddel; er mag dus geen enkele uitstoot of verlies van koudemiddel gebeuren. Dat is echter niet enkel interessant op milieutechnisch vlak (de wet is nu eenmaal de wet) maar tevens op financieel vlak: een koudemiddel is nog steeds vrij duur: de trend wijst op een prijsstijging van R134a, terwijl R1234-yf licht zal zakken
  al is die prijsdaling relatief, aangezien het nieuwe koudemiddel nog steeds veel duurder is. Vanwege die kost is het belangrijk om een aircoservice goed uit te voeren
  ook naar de klant toe.

Juiste hoeveelheid

Bij de aircoservice is het belangrijk om met de correcte hoeveelheden te werken, zowel met de hoeveelheid koudemiddel als met die van olie. Vroeger kon er zo'n 900 à 1.400 g koudemiddel in een systeem, maar dat gaat bij de nieuwe modellen niet meer: nu bevat een airconditioningssysteem tussen 300 en 650 g aan koudemiddel. Een afwijking op die hoeveelheid heeft dus grotere gevolgen.

KENNIS VAN ZAKEN

Hoewel de toestellen volautomatisch werken en de vakman dus weinig moet doen, wil dat niet zeggen dat hij geen kennis van zaken nodig heeft; als het aircotoestel tijdens de service een fout aanduidt, moet de vakman immers bekwaam geacht worden om het probleem daadkrachtig op te lossen. De vakman moet bv. weten waar de hoge- en lagedrukzijden zich bevinden, waar de verhitting en de afkoeling plaatsvinden e.d. Daarnaast moet hij weten waar te meten.

Het wettelijke minimum

Om een aircoservice te mogen uitvoeren, is men verplicht om een diploma voor F-gas te halen. Dat diploma beperkt zich echter tot het kunnen leeghalen van een aircosysteem, zodat er een minimale uitstoot is naar de buitenlucht. Er zijn wel bijkomende opleidingen op vrijwillige basis en bij de bekende centra (VDAB, Syntra, Educam …). Daarnaast bieden ook de fabrikanten zelf opleidingen aan; het spreekt voor zich dat zij willen dat hun toestellen correct gebruikt worden.

HYBRIDE WAGENS

Voor HEV's zijn er twee systemen op de markt: wagens die ongevoelig zijn voor vocht, en wagens die er wel gevoelig voor zijn. Bij die laatste is het essentieel om een correcte service uit te voeren. Een vochtprobleem bij een hybride voertuig kan aanleiding geven tot een kortsluiting, waardoor er 400 V op het motorblok terechtkomt. Dit wordt vermeden door een specifiek ontwikkeld aircoservicetoestel, voorzien van een hybride spoeltank: vooraleer er olie in het systeem gebracht wordt, spoelt het systeem nog even het volledige systeem, zodat men er zeker van is dat het systeem volledig schoon is.

AIRCODIAGNOSE RENDEERT

De investering in een nieuw toestel is niet gering. Zodra de aanschaf dan ook gebeurd is, mag de vakman niet bang zijn om het toestel te gebruiken. Een opleiding om het toestel goed te gebruiken, kan nooit kwaad. Daarnaast loont het voor de vakman ook de moeite om het toestel te gebruiken. Een aircoservice is een van de taken van de vakman die goed kunnen renderen. Het is bovendien een noodzaak voor het voertuig, waardoor elk voertuig op termijn de service nodig heeft. Als een klant dus binnenkomt met een probleem en dat aan het aircosysteem blijkt te zijn, dan is het zaak om de klant goed uit te leggen wat de noodzaak en het belang van een aircoservice zijn: smering van de compressor, opsporen van lekken, corrosief vocht uit het systeem halen … De klant is immers in het leeuwendeel van de gevallen onwetend over het systeem, temeer daar er geen dashboardwaarschuwing voorzien is. Schade aan het systeem is al snel vrij ernstig en duur, en iedereen heeft graag dat zoiets maar beter voorkomen kan worden. Wie dit dus goed aan de man brengt bij de klant, zal daar loon naar werken krijgen en tijdens een mooie zomer, waar de aircoservices elkaar sneller opvolgen, is het zelfs mogelijk om in enkele maanden tijd het toestel terugverdiend te hebben.

BESCHADIGINGEN

In een aircosysteem zijn er enkele onderdelen die gevoelig zijn voor schade. De meeste oorzaken van een beschadiging beginnen aan het inspuitventiel, vanwege het vocht in het systeem. Dat inspuitventiel, dat geregeld wordt volgens vraag en aanbod, kan enerzijds dichtslibben, waardoor er geen koudemiddel meer in het systeem komt. De compressor blijft echter vruchteloos koudemiddel vragen, waardoor hij zal oververhitten en schade zal oplopen. Anderzijds blijft de inspuitnaald openstaan en wordt er te veel koudemiddel ingespoten. De verdamper krijgt het niet verwerkt, waardoor de compressor vloeistof krijgt te slikken en er een vloeistofslag optreedt. Voorts zijn er de bekende beschadigingen als lekken in een leiding, vochtophopingen in het circuit of zelfs schimmelvorming. Beschadigingen zijn er om hersteld te worden. Behalve bij aircosystemen: aangeraden wordt om een beschadigd onderdeel altijd te vervangen: de leidingen zijn in veel gevallen zo dun dat die bij het solderen eerder verstopt zullen raken.

Contaminatie

Sommige beschadigingen ontstaan ook door contaminatie als gevolg van een onzorgvuldig gedrag: doordat er twee koudemiddelen op de markt zijn en het soms niet altijd even duidelijk is welk koudemiddel nu gebruikt is in een voertuig. De aansluitingen voor de beide systemen zijn gelukkig ook anders, maar kunnen eenvoudig overbrugd worden met adapters. Contaminatie kan ernstige gevolgen hebben als die verwaarloosd blijft: het aircosysteem zal veel minder goed werken en schade door bv. vocht zal veel sneller optreden. Om die redenen is het aangeraden om te beschikken over een gas analyser. Die kan standaard op het toestel zitten of apart op het toestel geplaatst worden.

LEKKEN

Door de hoge druk in het systeem is een lek al snel een feit. Doorgaans zijn dat kleinere lekken, maar ongemoeid kunnen die groeien en daalt het rendement van het aircosysteem drastisch. Het is dus zaak om lekken bij de aircoservice op te zoeken en te verhelpen. Er bestaan verschillende lekdetectiesystemen. Werken met uv-vloeistof is een van de oudste methodes. Daarbij kan er gekozen worden tussen geconcentreerde vloeistof en vloeistof, vermengd met olie. Geconcentreerd is het iets duurder, maar men moet er minder in het systeem doen. Daarnaast zal een lek ook sneller te detecteren zijn. Een ander systeem is formeergas. Dat bestaat uit 95% stikstof en 5% waterstof. Dat laatste is erg vluchtig en zoekt snel een uitweg door het kleinste lek. Op die manier kan men een lek, met het juiste detectiesysteem (bv. een multigas- of waterstofdetector), al binnen het kwartier vinden. Dat is een voordeel voor de klant: hij is op die manier meteen geholpen.

Vervangen, niet herstellen

In theorie is het mogelijk om een lek te dichten met bepaalde producten: thermoharders op (flexibele) leidingen of lasnaden op metalen onderdelen. In de praktijk wordt dit echter ten stelligste afgeraden. Zo zijn er producten die, na het aanbrengen, uitharden onder invloed van de luchtvochtigheid. Het probleem is dat dat proces, door de hygroscopische omgeving, niet stopt na het uitharden zelf. Gevolg: het uitgeharde product begint te 'korrelen' en kleine stukjes, die in het systeem circuleren, breken af. Die korrels zullen het hele systeem verstoppen en veroorzaken onherstelbare schade, aangezien het onmogelijk is om alle korrels uit het systeem te halen. Er zit dus niets anders op dan het volledige aircosysteem te vervangen, een 'grapje' dat ettelijke duizenden euro's kost.