Houtstof en explosierisico's

Naast de verregaande gevolgen voor de gezondheid is er ook het risico op stofexplosies. Als alle nodige ingrediënten aanwezig zijn, vormen die een cocktail die heel wat risico's kan opleveren.

Een explosie is een exotherme oxidatiereactie, of een razendsnelle verbranding ten gevolge van een ontsteking. Stofexplosies ontstaan bij de cumulatie van verschillende voorwaarden:

• het stof is fijn genoeg. Zijn de partikels te groot, dan blijven ze niet in de lucht zweven.
• Het stof is in suspensie en dus in de lucht.
• Er moet voldoende stof zijn; er moet m.a.w. voldoende 'brandstof' zijn.
• Het stof moet droog genoeg zijn.

Als alle nodige ingrediënten aanwezig zijn, vormen die een cocktail die heel wat risico's kan opleveren

Explosieve omgeving

Stofexplosies zijn dus beter te vermijden en kun je maar beter voorkomen.

Dat kan door het soort stof dat aanwezig is te testen; een poeder is namelijk explosief als een vlamvoortplanting mogelijk is. Die test gebeurt in het Hartmann-apparaat, waar getracht wordt om het stof in een gecontroleerde omgeving te laten ontploffen. Tegelijk kan gemeten worden hoeveel energie dat kost. Zo weet je immers de brandbaarheid en de vlamvoortplanting van een stoflaag.

Een stofexplosie heeft in zowat de helft van de gevallen een thermische oorsprong: een heet oppervlak, een warme omgeving, vlammen, gloeinesten ... Daarom moet je de glimtemperatuur - de laagste temperatuur waarbij een stoflaag van 5 mm dik vlammen of gloeinesten vertoont - naar beneden brengen. Bij houtstof bedraagt die glimtemperatuur zo'n 300 °C. Zaak is dus om houtstof niet nabij hete oppervlakken of ovens te laten liggen.

Dan is het belangrijk om de minimale ontstekingsenergie te bepalen. Hoeveel energie is nodig om een stofwolk te ontsteken? Zo kun je mogelijke ontstekingsbronnen makkelijker inschatten. Bij een voldoende hoge temperatuur, druk of zuurstofgehalte heb je minder energie nodig - de ontsteking zal sneller kunnen plaatsvinden. Hoe groter de korrels van het stof, hoe vochtiger de omgeving en hoe turbulenter (als er meer luchtverplaatsing is), hoe moeilijker een ontsteking zal plaatsvinden. Let hierbij ook op statische elektriciteit, zoals op een droge winterdag.