Pathologie N

In ideale omstandigheden wordt houtstof meteen verwijderd door een correcte afzuiginstallatie. Waarom is zoiets nodig - behalve voor de vanzelfsprekende orde en netheid binnen het atelier? "Houtstof kan gezien worden als een sluipmoordenaar op lange termijn", verklaart Joeri Luts, adviseur bij Fedris (federaal agentschap voor Beroepsrisico's). Fedris behandelt de studie, preventie en schadeloosstelling, alsook het voortgezet gezondheidstoezicht van beroepsziekten. Fedris komt ook tussen in schadeposten als overlijden, arbeidsongeschiktheid (tijdelijk of permanent) en de gezondheidszorgen.

Binnen de houtsector behandelt Fedris verschillende pathologieën:

• Pathologie A: doofheid, door overvloedig lawaai van meer dan 85 dB(A).
• Pathologie C: carpaal tunnelsyndroom. "Vooral bij de pols, door mechanische trillingen en schokken."
• Pathologie D: huidaandoeningen. "Die worden eerder veroorzaakt door chemische producten (lakken, lijmen ...) en toevoegingen aan het hout zoals epoxyharsen."
• Pathologie N: sinuskanker door houtstof.
• Pathologie R: problemen aan de luchtwegen. "Grote boosdoeners hier zijn formaldehyde en asbest, bijvoorbeeld wanneer men aan oude branddeuren en dergelijke werkt."
• Pathologie T: overbelastingen aan de gewrichten. "Dat zijn dan tennisellebogen en dergelijke."

"Houtstof kan gezien worden als
een sluipmoordenaar op lange termijn"

"Pathologie N is zeer specifiek en komt quasi enkel voor in de houtsector. Na een blootstelling van zo'n 20 à 25 jaar bedraagt het relatieve risico meer dan 250, wat betekent dat je bij blootstelling aan houtstof 250 keer meer risico loopt  op deze pathologie ten opzichte van iemand zonder die blootstelling."
"Gelukkig komt dat niet zo vaak voor; wij behandelen jaarlijks zo'n 12 dossiers met deze pathologie, wat trouwens niet noodzakelijk een algemeen beeld is van de sector aangezien niet iedereen dit aangeeft. Als het bovendien voorkomt, heeft het overigens vaak ernstige gevolgen."

sluipmoordenaar

Prof. dr. Philippe Dejonckere vervolgt: "Zo'n 44% van alle sinonasale kankers heeft een beroepsoorsprong. Preventie is dan ook cruciaal: denk daarbij aan stofafzuiging en ademhalingsbescherming allerhande. Let wel: onze mondmaskers die we vandaag gebruiken ter preventie van COVID, zijn absoluut niet geschikt hiervoor."

"Sinonasale kankers ontstaan bij langdurig contact van het houtstof met de slijmvliescellen in onze sinussen, dicht bij onze ogen en hersenen. De aandoeningen ten gevolge van houtstof doen ook wat denken aan de kankers ten gevolge van asbest: ze manifesteren zich hier vaak pas na jaren van blootstelling - gemiddeld na 26 jaar maar in een derde van de gevallen pas na 40 jaar. Bijgevolg gaat het ook vooral om oudere slachtoffers, hier van gemiddeld 63 jaar."

"Neuskankers door houtstof manifesteren zich hier vaak pas
na jaren van blootstelling"

De tumorontwikkeling kent vier stadia, van T1 naar T4a en T4b. "In het begin van de tumorontwikkeling, bij T1 dus, krijg je te maken met eenzijdige neusblokkering. Daarbij denkt iedereen in 99% van de gevallen aan een verkoudheid of aan sinusitis. Op den duur ga je echter chronisch last krijgen van die eenzijdige neusverstopping. In latere stadia ga je ook neusbloedingen ervaren, alsook hoofdpijn of pijn in de omgeving van je sinussen.

Ook zwellingen ter hoogte van je ogen of 'dubbel zien' komen voor, net als veranderingen in je geurzin. In deze fases merk je dat er iets niet klopt, waarna je naar de dokter of het ziekenhuis gaat en de waarheid alsnog aan het licht komt."

In 75% van de gevallen wordt de diagnose dus in stadia T3 of T4 gesteld. "Dat is problematisch," vertelt prof. dr. Dejonckere, "want de overlevingsgraad (na vijf jaar) daalt drastisch naarmate iemand doorheen de stadia van de tumor gaat."

Behandeling

Bij de diagnose van sinonasale carcinomen, ten gevolge van houtstof, zijn diverse behandelingen mogelijk. "Ofwel gaan we over tot chemotherapie, bestraling, of tot de operatieve verwijdering van de tumor. In latere stadia, waar een tumor zich al behoorlijk heeft ontwikkeld, is zo'n operatie ingrijpend voor het gelaat omdat dat gepaard kan gaan met het verwijderen van een oog."

Zorg voor je personeel

Neuskanker kan gelukkig voorkomen worden. "Enerzijds door preventie, anderzijds door je medisch te laten opvolgen", verklaart prof. dr. Dejonckere. "Wie langdurig last heeft van een verstopte neus aan één kant zonder een duidelijke reden of spontane neusbloedingen of dergelijke, dan kan het geen kwaad om eens je arts te raadplegen voor een neusonderzoek. Via een endoscopie kan de arts op zoek gaan naar de oorzaken van die symptomen en indien nodig een biopsie nemen voor verder onderzoek."

"Zo'n onderzoek door de NKO-arts kan gratis, als je voldoet aan enkele voorwaarden. Ben je minstens 55 jaar en heb je minstens 20 jaar in de houtsector gewerkt (waarbij je blootgesteld werd aan houtstof)? Dan kun je je laten inschrijven voor het voortgezet gezondheidstoezicht, waarbij je tot twee keer per jaar een gratis neusonderzoek kunt laten uitvoeren door een NKO-arts. Fedris vergoedt dan de raadpleging en de technische handelingen (zoals een endoscopie of het nemen van een biopsie).

De onderzoeken en behandelingen hebben ook financiële gevolgen, beklemtoont prof. dr. Dejonckere: "Een ruwe schatting voor de totale kosten bij sinonasale kankers ligt bij T1 en T2 rond de € 50.000. Bij T3 en T4 is dat € 80.000 of 100.000 - en zo'n € 6.500 voor controles. Het loont dus letterlijk om de diagnose in vroege stadia te kunnen stellen - of om de kankers te voorkomen door te investeren in preventieve maatregelen."