HOE ZWAKKE PLEKKEN IN HOUT HERSTELLEN VOOR HET SCHILDEREN?
GOEDE VOORBEREIDING EN JUISTE VUL- OF REPARATIEMIDDEL BELANGRIJK BIJ HOUTREPARATIE
Wanneer u een gevel met houten buitenschrijnwerk herschildert, is het aangewezen om dat hout grondig te controleren op houtrot. En ook bij hout dat binnen wordt gebruikt, zijn kleine schadegevallen zoals scheuren, barsten en noesten niet ondenkbaar. Dergelijke zwakke plekken betekenen echter niet dat het houten element volledig moet worden vervangen. Wanneer op een correcte manier te werk wordt gegaan, kan het immers volstaan om het aangetaste hout te verwijderen en de leemte op te vullen met een geschikt vul- of reparatiemiddel.
OORZAKEN HOUTROT
Houten buitenschrijnwerk krijgt vaak heel wat te verduren. Neerslag, koude, hitte enz. werken in op het hout waardoor zwakke plekken ontstaan. Indien dan niet op tijd wordt ingegrepen, kan zich al snel houtrot vormen. Die schade heeft bovendien de neiging om uit te deinen als een olievlek. Dat komt omdat het ontstaan en de verspreiding van houtrot het gevolg zijn van verschillende oorzaken.
Inwerking van vocht
Rotte plekken in hout zijn meestal het gevolg van een samenwerking van verschillende factoren. De belangrijkste is een verhoogde vochtigheid (hoger dan 20%), maar ook een temperatuur van 5 °C tot 40 °C en de aanwezigheid van zuurstof spelen een rol. Hout dat aan dergelijke factoren wordt blootgesteld, gaat sowieso verzwakken. Als er vervolgens nog eens schimmel op het hout terechtkomt, is houtrot haast onvermijdelijk.
Houtkwaliteit
Verder kan de kwaliteit van het hout – of van een deel ervan – het ontstaan en de verspreiding van houtrot bevorderen. Indien het gebruikte hout van inferieure kwaliteit is (d.i. een lage duurzaamheidsklasse heeft) en geen beschermende behandeling heeft genoten, hebben de weerselementen vrij spel. Factoren zoals neerslag, wind, koude en hitte werken immers de vorming van houtrot in de hand.
Buitenschrijnwerk
Specifiek in buitenschrijnwerk kan houtrot ook nog andere oorzaken hebben. Enkele veelvoorkomende zijn een slecht onderhoud, openstaande verbindingen, constructiefouten, mechanische schade enz.
HOUTROT VASTSTELLEN
Met blote oog, priem of houtvochtmeter
In de meeste gevallen kan houtrot gemakkelijk met het blote oog worden vastgesteld. Het gaat daarbij om schade aan de verflaag, zoals afbladdering of natte plekken en verkleuringen. Verder wijzen ook corroderende spijkers of schroeven en condensvorming op de aanwezigheid van vocht, wat natuurlijk nefast is voor het ontstaan van houtrot.
Zacht hout – wat wijst op houtrot – kan ook worden opgespoord met een metalen priem of met een houtvochtmeter. Het document TVN 249 van het WTCB beschrijft dat het vochtgehalte in hout binnen idealiter tussen de 8% en 12% bedraagt. Buiten moet dat minder dan 18% zijn.
Gevoelige punten in constructies
Soms kan de verflaag het opsporen van houtrot in een vroeg stadium verhinderen, en dat terwijl de plekken waar de schade zal optreden vaak al lang op voorhand verzwakt zijn. Die zwakke plekken bevinden zich echter vaak op dezelfde, gevoelige plaatsen in de constructie. Bij houten buitenschrijnwerk zijn dat bijvoorbeeld de verbindingen en de waterkeringslijst. Het is dan ook aangewezen om die gevoelige punten extra te controleren op houtrot.
ZWAKKE PLEKKEN AANPAKKEN
Zwakke of verzwakte plekken in houtwerk moeten steeds zorgvuldig hersteld worden. Enkel zo kan worden voorkomen dat houtrot zich (verder) gaat ontwikkelen. Uiteraard moet de reparatie gebeuren met een geschikt vulmiddel om het hout opnieuw volledig egaal te krijgen.
Voorbereiding
Ongeacht de grootte van het probleemgebied gebeurt de reparatie van houtrot steeds op dezelfde manier. In het herstelproces is eerst en vooral een goede voorbereiding belangrijk. Het aangetaste hout moet volledig worden verwijderd. Daarbij is het trouwens beter om iets te veel hout weg te nemen. Wordt er namelijk te weinig materiaal verwijderd en blijft er dus houtrot achter, gaat het verrottingsproces na de behandeling gewoon verder. Eens de houtrot volledig is weggenomen, moet de ondergrond nog grondig en zorgvuldig worden schoongemaakt. Daarbij is het cruciaal om het volledige oppervlak te reinigen, tot aan het gezonde, niet aangetaste hout.
Aangetast hout en openstaande verbindingen herstellen
Voordat kan worden overgegaan tot de effectieve herstelling, moet eerst nog een speciale primer worden aangebracht. Dat product penetreert dan tot diep in het hout, waardoor de hechting geconsolideerd wordt. Daarna moet bij de reparatie van aangetast hout een (eventueel sneldrogend) vulmiddel worden aangebracht tot op 1 cm diepte. Bij openstaande verbindingen dient de behandeling wel iets anders te verlopen. De verbinding moet immers iets dieper worden uitgefreesd en de houtbehandeling moet gebeuren met een vulmiddel dat minstens 2 cm kan vullen.
Lamineren
Ten slotte is het ook mogelijk om hout te repareren waarbij volledige stukken houtrot moeten worden verwijderd. De verwijderde stukken worden dan gevuld met een houtreparatievulmiddel of ze worden vervangen door nieuw hout. Dat hout wordt dan bevestigd met een houtreparatiepasta of met een combinatie van schroeven en lijm.
REPARATIEMIDDELEN
Plamuren of opvullen
Bij houtreparaties moet een duidelijk onderscheid worden gemaakt tussen plamuren en opvullen. Bij plamuren wordt het oppervlak glad en effen gemaakt, meestal met een eencomponentproduct. Dergelijke middelen zijn enkel geschikt om in dunne lagen (eventueel over elkaar) te leggen. Opvullen, daarentegen, gebeurt meestal met tweecomponentenproducten. Die moeten steeds met een minimale dikte/diepte (ongeveer 5 mm) worden aangebracht. Is de laag immers te dun, dan zal de chemische binding tussen de twee componenten niet goed zijn. Daarnaast zijn er ook nog vulmiddelen op de markt in poedervorm en vulmiddelen in pastavorm voor kleinere gaatjes en barsten.
Plamuren voor binnen
Schade aan hout in een binnentoepassing beperkt zich meestal tot nerven en kleine oneffenheden. Om die te herstellen, volstaat dan ook meestal een plamuur. Daarvoor is keuze uit verschillende producten, onder andere:
- Watergedragen houtplamuur, op basis van een polymeerdispersie, zorgt voor een glad eindresultaat en is al na 30 minuten overschilderbaar met watergedragen of synthetische lakken.
- Vette lakplamuur, op basis van alkydhars, is geschikt voor grote oppervlakken en beschikt over een goede hechting. De plamuur kan wel pas na 12 uur worden overschilderd.
- Snelplamuur, op basis van gemodificeerd alkydhars in xyleen, levert een glad eindresultaat op en beschikt over een goede hechting. Het product is al na 30 minuten overschilderbaar.
- Kwastplamuur, een afwerkplamuur die met een verfkwast kan worden aangebracht. De plamuur wordt voornamelijk toegepast op mouluren op bijvoorbeeld deuren.
Bij grotere herstellingen worden hier uiteraard ook tweecomponentenplamuren of houtreparatiepoeders gebruikt.
Opvullen met een tweecomponentenhoutreparatiepasta
Een van de mogelijke reparatiemiddelen voor het opvullen van beschadigingen in hout is een snel uithardende tweecomponentenhoutreparatiepasta (watergedragen of op basis van urethaanacrylaat of epoxy of polyurethaan) aangebracht. Dergelijk product is geschikt voor het vullen van o.a. oneffenheden, noesten, kieren, windscheuren en kleine gaten. Sommige tweecomponentenhoutreparatiepasta’s zijn snel uithardend en kunnen dan ook vlug worden geschuurd en overschilderd. Zo is een middel op basis van urethaanacrylaat overwerkbaar na 10 à 20 minuten.
OVERSCHILDEREN
Eens het reparatiemiddel voldoende is uitgehard – de juiste tijd staat steeds vermeld op de technische fiche van het product – wordt het hout idealiter nog opgeschuurd. Daarna kan het volgens de gangbare manier worden overschilderd. Daarvoor wordt steevast gewerkt met een gesloten verfsysteem. In combinatie met het reparatiemiddel zorgt dat er namelijk voor dat er geen vocht meer in het hout kan dringen.
Ook voor kleinere reparaties
De vulmiddelen die worden gebruikt om schade door houtrot te herstellen, kunnen uiteraard ook worden gebruikt voor kleinere reparaties zoals mechanische beschadigingen, schroef- en spijkergaatjes, oneffenheden, noesten enz. Ook scheuren kunnen op die manier worden hersteld. De herstelling verloopt dan als volgt:
- Verwijderen van de oude verflaag;
- Het hout opfrezen;
- De ondergrond voorbereiden met een primer of impregneermiddel;
- Reparatie uitvoeren met het correcte vul- of reparatiemiddel;
- Afwerken (eens het product is uitgehard) door te schuren, het schuurstof te verwijderen en te schilderen.
