Do's en don'ts bij de keuring van bouwmachines
Wat houdt de wettelijk verplichte inspectie precies in?
Het is wettelijk verplicht om bouwmachines regelmatig te keuren. Dat is natuurlijk in het belang van de veiligheid, maar ook belangrijk voor de verzekeraar in het geval de machine schade op de werf veroorzaakt. De eisen verschillen per machine: waar bijvoorbeeld een kraan om de drie maanden gekeurd moet worden, volstaat een jaarlijkse controle bij een heftruck. Welke soorten keuringen zijn er precies? En hoe gaat een keuring in zijn werk?
Om de drie maanden langs een EDTC
Machines, installaties of arbeidsmiddelen – zoals vermeld in de wetgeving – die door een werkgever beschikbaar worden gesteld, moeten periodiek door een bevoegd persoon gecontroleerd worden. Deze controle zorgt ervoor dat werknemers hun werkzaamheden zo veilig mogelijk kunnen uitvoeren, en dat het materieel voldoet aan de regels die hiervoor zijn bepaald in de Europese en Belgische wetgeving.
Bouwmachines die worden gebruikt bij de meer risicovolle opdrachten moeten het vaakst gekeurd worden, namelijk om de drie maanden. Het gaat hierbij om machines die geschikt zijn voor hijswerkzaamheden of montage. Denk bijvoorbeeld aan kranen, liften, hoogwerkers of elektrische installaties.
De eigenaar van een machine of installatie kan in België voor de keuring terecht bij een Externe Dienst voor Technische Controle (EDTC). Dat zijn vzw's die zich volledig toeleggen op deze driemaandelijkse controle en vaak een specialisatie hebben in een specifiek domein. Werkgevers zijn vrij om een EDTC naar voorkeur te kiezen, maar mogelijk kan niet ieder toestel bij elke EDTC gekeurd worden.
Alle machines moeten gekeurd worden
Naast de driemaandelijkse controle is er nog een wettelijk verplichte keuring die bedoeld is voor machines die als minder risicovol worden bestempeld. Deze toestellen moeten doorgaans eens per jaar worden gecontroleerd op hun functionaliteit en veiligheid. Denk hierbij aan laadschoppen, graafmachines zonder haak of heftrucks, enzovoort. Deze controle staat uiteraard los van het onderhoudsprogramma.
Hoe vaak een machine gekeurd moet worden, hangt dus af van het mogelijke gevaar van dat toestel. Binnen de EU is het verplicht om machines periodiek te laten keuren, maar tussen landen kan het verschillen hoe vaak deze controle precies moet plaatsvinden.
Een Belgisch bouwbedrijf kan voor de jaarlijkse keuring terecht bij een EDTC, maar mag deze controle – in tegenstelling tot de driemaandelijkse controle – ook zelf uitvoeren. Bijvoorbeeld door een medewerker die een opleiding heeft gevolgd bij een opleidingscentrum en daarmee bevoegd is om de keuring te doen.
In dat geval is het van belang dat het bedrijf de controle goed bijhoudt en registreert. In de praktijk komt het vaak voor dat bedrijven, die toch al een EDTC moeten inschakelen voor een specifieke machine, er ook hun andere machines voor de jaarlijkse controle laten keuren. Een EDTC is namelijk bevoegd om alle toestellen te keuren. Hierdoor kunnen alle keuringen in één keer worden uitgevoerd, wat tijd en moeite bespaart.
Bewijs de keuring met SigmaCert
Bedrijven die de jaarlijkse controle niet bij een EDTC laten doen, maar op een ander moment, moeten de keuring op de een of andere manier natuurlijk wel kunnen bewijzen. Men moet door middel van een rapport of document kunnen aantonen dat een arbeidsmiddel periodiek gekeurd is door een daarvoor bevoegd persoon.
Om dit op een goede manier te kunnen doen, heeft Sigma, de bouwfederatie voor invoerders, in 2011 SigmaCert ontwikkeld. Met dit certificaat kan een werkgever laten zien dat zijn machines de wettelijke keuring hebben ondergaan. Let wel: dit geldt alleen voor de machines die niet naar de verplichte driemaandelijkse inspectie hoeven. Deze keuring moet uitgevoerd worden door een EDTC.
SigmaCert omvat een breed programma. Zo kunnen medewerkers van bedrijven deelnemen aan een opleidingstraject bij het opleidingscentrum Educam om zelf bevoegd te worden voor het uitvoeren van de keuringen.
Belangrijk in het project is de rol van invoerders die de machines verkopen of verhuren. Het idee is dat zij het onderhoudsprogramma van een toestel kunnen combineren met de jaarlijkse veiligheidskeuring. Op deze manier vinden alle machinechecks plaats op hetzelfde moment en kan de controleur direct ingrijpen indien hij of zij een probleem vaststelt. Deze dubbele controle bespaart natuurlijk tijd, en voorkomt dat bedrijven voor de keuringen met meerdere partners moeten samenwerken.
SigmaCert niet verplicht
De deelnemende bedrijven kunnen door middel van het certificaat bewijzen dat de jaarlijkse machinekeuring is uitgevoerd. Sigma controleert bovendien of deze keuringen daadwerkelijk op de juiste manier plaatsvinden. Daarvoor werkt Sigma samen met Vinçotte. Zo kan het gebeuren dat een controleur van dat inspectiebedrijf langskomt bij een bedrijf om te zien hoe een keuring in zijn werk gaat.
Overigens hoeven bouwbedrijven die dicht bij de grens met Nederland gevestigd zijn en in twee landen actief zijn, niet met twee partners samen te werken. SigmaCert wordt erkend door BMWT – het Nederlandse equivalent van Sigma – en omgekeerd.
Een werkgever is niet verplicht om in zee te gaan met SigmaCert. Het is ook mogelijk om de keuring zelf uit te voeren en te registreren, mits dit op een correcte manier gebeurt. Los van de wettelijke keuringsplicht kan een goede registratie nuttig zijn in het geval de machine betrokken raakt bij een ongeluk en schade veroorzaakt op de werf. Voor de verzekeraar is het van belang dat de eigenaar van de machine kan aantonen dat hij er alles aan gedaan heeft om het ongeval te voorkomen.
Hoe werkt een keuring?
Welke stappen een keuring omvat, hangt uiteraard af van de keuring zelf en van de machine. Bij een driemaandelijkse keuring door een EDTC zal de controleur letten op alle veiligheidsaspecten die relevant zijn bij het uitvoeren van hijswerkzaamheden. Daarbij wordt onder meer een onderscheid gemaakt tussen een technische, visuele en elektrische inspectie.
De controleur zal beoordelen of de spiegels juist aanwezig zijn, maar zal over het algemeen niet bij iedere controle onder de motorkap kijken om te zien of alles op het gebied van elektriciteit volledig conform de richtlijnen is. Dat zou echter wél het geval kunnen zijn bij de inspectie van volledig elektrisch bediende torenkranen. Het is dus goed om in het achterhoofd te houden dat de inhoud van de keuring verschilt per machine en installatie, en dat de keurders in deze rol louter controleurs zijn, geen monteurs of techniekers.
Wat als het toestel wordt afgekeurd?
Het idee achter de keuring is de garantie dat medewerkers de machines veilig kunnen gebruiken tijdens hun werkzaamheden. Als een machine niet slaagt voor de keuring, is er logischerwijs een probleem op het gebied van veiligheid.
Als bijvoorbeeld de beschermkappen van draaiende onderdelen ontbreken, dan komt de machine niet door de keuring. Ook wanneer het lastdiagram van een heftruck vervaagd is door het vele poetsen, wordt de machine niet vrijgegeven. In sommige gevallen kan de machine alleen afgekeurd worden totdat het probleem is verholpen. Bij acuut gevaar, zoals doorgeroeste leidingen, wordt de machine onmiddellijk afgekeurd.
