Hoe veilig werken op rolsteigers?

Wanneer er moet worden gewerkt op een hoogte, is het aangenamer om die werken vanop een steiger uit te voeren dan vanop een ladder. Aangezien rolsteigers snel – en eventueel zelfs door een enkele persoon – kunnen worden op- en afgebouwd, krijgen zij daarvoor steeds vaker de voorkeur. Hoewel ze zorgen voor extra veiligheid, zijn er toch nog steeds risico’s. Er moet dan ook altijd rekening worden gehouden met de veiligheidsvoorschriften en basisprincipes voor gebruik.

Wat zijn rolsteigers?

Rolsteigers zijn meestal gemaakt uit aluminium en kunnen zowel binnen als buiten worden ingezet. Voor werken binnenshuis bedraagt de maximale hoogte 12 m, voor werken buitenshuis is dat 8 m. Hoewel ze zorgen voor extra veiligheid bij werkzaamheden op hoogte, kunnen er toch risico’s aan verbonden zijn. Opleidingen zijn dan ook verplicht. De personen die de steiger monteren en/of verrijden moeten weten wat ze aan het doen zijn. De rolsteiger moet immers te allen tijde stabiel staan en moet correct worden gemonteerd, volgens de handleiding van de fabrikant, om instortgevaar te vermijden.

Normering

De eisen die voor rolsteigers moeten worden nageleefd, staan beschreven in de codex van welzijn op het werk, boek IV, titel 5: ‘Arbeidsmiddelen voor tijdelijke werkzaamheden op hoogte’ van 28 april 2017. Tevens moeten rolsteigers voldoen aan de norm EN 1004-1: Rolsteigers opgebouwd uit geprefabriceerde onderdelen – Materialen, afmetingen, berekende belastingen, veiligheid en prestatie-eisen.

Verplaats een rolsteiger steeds rustig en blokkeer deze opnieuw na elke verplaatsing

Verloop-/montageleuningen

Om de veiligheid van de opbouw te verhogen, hebben verschillende steigerfabrikanten voorloop- of montageleuningen in hun assortiment geïntroduceerd. Dergelijke leuningen kunnen van onderuit gemonteerd worden, zodat de monteur bij het betreden van het volgende niveau volledig beschermd is met collectieve valbescherming. Met het vroegere systeem moest hij eerst het volgende niveau beklimmen zonder bescherming, om vervolgens de leuningen te plaatsen.

 

Markering

Rolsteigers die voldoen aan de norm EN 1004-1 zijn voorzien van een markering die aangeeft op welke manier de steiger mag worden gebruikt. Meer concreet wordt op de markering weergegeven aan welke klasse belasting de steiger voldoet, wat het maximale gewicht is per vloer en wat de maximale belasting is op de ganse steiger.

Maximale belasting

Eerst en vooral wordt de rolsteiger via de markering opgedeeld in twee verschillende klassen, afhankelijk van de maximale belasting waaraan ze mogen worden blootgesteld. Klasse 2 wil zeggen dat de belasting van de rolsteiger beperkt moet worden tot 1,5 kN/m². Klasse 3 betekent dat de maximale belasting van de steiger 2 kN/m² bedraagt.

Een rolsteiger moet te allen tijde stabiel staan en moet correct
worden gemonteerd

Toegangsmiddelen

Vervolgens is de markering voorzien van codeletters die aangeven welke middelen zijn toegestaan om een rolsteiger te betreden. Het gaat om volgende codeletters:

• A: trap;
• B: trap met verkorte treden;
• C: schuine ladder;
• D: verticale ladder.

Wanneer een bepaald toegangsmiddel niet mag worden gebruikt, wordt dat op het markeringsetiket aangeduid door middel van een ‘X’.

Afstand platformen

Vroeger was de volgende regel geldig voor de maximale afstand van de platformen: op een rolsteiger moest de eerste vloer worden geplaatst op een maximale stahoogte van 4 m, waarna telkens een vloer op maximaal 4 m geplaatst moest worden. Maar sinds november 2021 is de norm veranderd: de eerste vloer moet worden geplaatst op een maximale stahoogte van 3,40 m, met daarna de vloeren op maximaal 2,20 m.

 

Steigerdocument
Net zoals bij een vaste steiger moet ook voor rolsteigers een berekeningsnota, gebruiksaanwijzing en gebruikshandleiding worden opgesteld. Dat gebeurt ofwel door de fabrikant, ofwel door een bevoegd persoon (aangeduid door de werkgever). De gebruikshandleiding moet altijd de rolsteiger vergezellen en moet bijgevolg altijd aanwezig zijn. Die gebruikshandleiding moet voldoen aan de EN 1004-2:2021.

Veiligheid

Afmetingen

De norm EN 1004-1 heeft niet enkel te maken met de manier waarop een bepaald type rolsteiger mag worden gebruikt. Er staat namelijk ook in voorgeschreven over welke afmetingen zo’n steiger moet beschikken:

• de minimale breedte van het platform bedraagt 0,6 m;
• de minimale lengte van het platform is 1 m;
• de minimale vrije breedte tussen de kantplanken bedraagt 0,5 m;
• de minimale vrije hoogte is 1,85 m of 1,90 m.

Zijdelingse bescherming

Om valgevaar te elimineren, moet het werkplatform van een rolsteiger natuurlijk voorzien zijn van een zijdelingse bescherming (collectieve valbescherming). De bescherming bestaat uit een hoofdleuning, een tussenliggende leuning en een voetplank. Die onderdelen mogen worden gecombineerd en moeten ook kunnen worden aangebracht aan de randen van het werkplatform. Verder bepaalt de norm EN 1004-1 enkele eisen waaraan de zijdelingse bescherming moet voldoen:

• de bescherming mag enkel verwijderbaar zijn door een directe opzettelijke actie;
• in door wind beïnvloede gebieden moet de bescherming geplaatst worden op het werkniveau en op alle tussenliggende niveaus;
• op tussenliggende platforms mag de voetplank worden weggelaten.

 

Basisprincipes voor/bij gebruik

Vooraleer aan de slag te gaan met een rolsteiger, moet gecontroleerd worden of alle onderdelen er zijn en of deze in goede algemene staat verkeren. Indien er afwijkingen worden opgemerkt bij die controle (of zelfs tijdens de werkzaamheden), moet dat steeds worden gemeld. Tevens moet de rolsteiger na een lange onderbreking of voor werven van lange duur opnieuw periodiek gecontroleerd worden door een bevoegd persoon. Die verantwoordelijke is de enige die de structuur van de steiger mag aanpassen.

Verder moet tijdens het gebruik van een rolsteiger met enkele cruciale aandachtspunten rekening worden gehouden.

Algemene aandachtspunten

• Beklim een rolsteiger nooit langs de buitenkant. Kies daarom voor een steiger met een luik in de werkvloer, zodat deze langs de binnenkant kan worden beklommen;
• Blokkeer steeds de wielen van een rolsteiger tijdens het werk. Elke rem moet worden vastgezet alvorens de steiger te betreden. Indien een van de remmen niet goed werkt, moet deze onmiddellijk hersteld of vervangen worden;
• Beveilig de rolsteiger tegen ongewilde bewegingen;
• Gebruik de werkvloer van de rolsteiger nooit als opvangvloer;
• Klim nooit op de leuning om hoger te kunnen werken;
• Installeer geen loopplank tussen twee rolsteigers, tenzij de twee steigers niet kunnen bewegen ten opzichte van elkaar en de loopplank is voorzien van leuningen. Die loopplanken moeten ook vastgezet kunnen worden.
• Plaats de rolsteiger steeds waterpas. Bij elke verplaatsing moet door een bevoegd persoon gecontroleerd worden of de steiger weer waterpas staat. Om daarbij te helpen is het aangewezen om regelbare wielen te gebruiken.

Aandachtspunten voor omgeving rond steiger

• Gebruik geen metalen steigers in de nabijheid van elektrische leidingen zonder deze leidingen te laten isoleren. Moet toch gewerkt worden in de nabijheid van elektrische leidingen, opteer dan voor een rolsteiger in glasvezel (die voldoet aan de norm EN 64124);
• Scherm de doorgang rond de steiger af door middel van een aangepaste signalisatie en afbakening.

Aandachtspunten bij verplaatsen van steiger

• Verplaats de rolsteiger enkel in de lengterichting of in een diagonale richting, nooit in de breedterichting;
• Verplaats de rolsteiger rustig en enkel op een ondergrond zonder hindernissen;
• Blokker de rolsteiger opnieuw na elke verplaatsing vooraleer er opnieuw werken worden uitgevoerd;
• Zorg dat er geen voorwerpen van de rolsteiger kunnen vallen wanneer deze wordt verplaatst;
• Sta niet op de steiger wanneer deze wordt verplaatst (en controleer ook steeds dat niemand blijft staan wanneer deze wordt verplaatst).

Aandachtspunten voor lasten

• Respecteer steeds de maximaal toegelaten belasting van de rolsteiger;
• Belast de rolsteiger op een voorzichtige manier, zodat de dynamische werking beperkt blijft;
• Gebruik lastverdelingsplaten indien er puntlasten zullen zijn.

 

Rolsteigers lager dan 2 m

Ook rolsteigers lager dan 2 m vallen onder de Europese norm, maar moeten tevens voldoen aan enkele extra eisen. Eerst en vooral zijn er – naast de gangbare eisen voor de toegang – enkele specifieke voorwaarden waaraan moet worden voldaan:

• de toegang moet een integraal onderdeel van de toren zijn;
• de toegang moet beveiligd zijn tegen onbedoeld loskomen;
• de afstand tussen de grond en de eerste trede of sport bedraagt maximaal 400 mm, rekening houdend met verstelbare poten;
• er is een constante afstand tussen de treden of sporten;
• de treden of sporten beschikken over een antislipoppervlak.

Een specifieke toegang is niet vereist wanneer de hoogte van het werkplatform minder dan of net 600 mm bedraagt.

De toegang tot rolsteigers die lager zijn dan 2 m mag ook via de buitenkant gebeuren, maar dan moet de steiger wel voorzien zijn van toegangsopeningen in de zijbescherming. Bovendien moet aan een aantal voorwaarden worden voldaan:

• de openingen moeten na de toegang of het uitstappen kunnen worden afgesloten, bv. met een poortje;
• dat afsluitmiddel moet voorzien zijn van middelen om onbedoeld openen te voorkomen;
• de toegangsopeningen moeten een minimale vrije breedte van 400 mm hebben;
• het afsluitmiddel moet zo zijn ontworpen dat het met slechts één hand kan worden geopend.

Daarnaast moet de stabiliteit van de rolsteiger steeds worden gewaarborgd wanneer de toegang langs de buitenkant gebeurt.

Met dank aan Altrex en Constructiv