Valbeveiliging begint met grondige risicoanalyse

Bij werken op hoogte worden werknemers blootgesteld aan het risico op een val. Vroeger lag de grens tussen ongevaarlijk en gevaarlijk op twee meter, maar intussen weet de wetgever wel beter en schrijft hij een risicoanalyse voor om de situatie in te schatten. De preventieadviseur bepaalt op basis van de reële praktijk wat de risico's zijn en stelt gepaste maatregelen voor. Daarbij moet steeds rekening worden gehouden met de preventiehiërarchie: eerst risico’s vermijden, daarna vallen voorkomen en ten slotte de mogelijkheid op ernstige letsels verminderen.

Voorkomen is beter dan genezen

Bij werkzaamheden op hoogte start alles vanuit de risicoanalyse. Die analyse brengt immers de pijnpunten van een bepaalde werksituatie naar boven. In functie van de risicoanalyse wordt dan een oplossing gezocht, met de preventiehiërarchie voorop: vermijden – voorkomen – verminderen. Het onderscheid tussen het vermijden van gevaar, het voorkomen van risico’s en het verminderen van de gevolgen heeft een grote impact op de technische eisen die gesteld worden aan de verschillende toegepaste beschermingsmiddelen. De arbeidsmiddelen moeten immers geschikt zijn voor het uit te voeren werk, zodat het welzijn van de werknemers bij het gebruik van deze middelen verzekerd is.

Vermijden

De eerste prioriteit is dus om gevaarlijke situaties – zoals werken op een dak – zoveel mogelijk te vermijden. Daarom is de werkgever verplicht om alle risico's op een werf op te sporen en preventie­maatregelen te nemen. Dat gaat zowel om materiële maatregelen (arbeidsmiddelen aangepast aan de werkzaamheden, passende ergonomische omstandigheden …), als om organisatorische maatregelen (weersomstandigheden …) die moeten verhinderen dat er een risico ontstaat.

Voorkomen en verminderen

Wanneer vermijden onmogelijk is, moeten in tweede instantie maatregelen worden genomen om werknemers te beschermen. Prioritair moet geopteerd worden voor maatregelen die een val voor­komen. Wanneer dergelijke maatregelen niet mogelijk of ontoereikend zijn, moet worden gekeken naar valbeveiliging die een val opvangt en die dus de kans op ernstige letsels vermindert. Daarbij genieten collectieve beschermingsmiddelen steeds de voorkeur. Persoonlijke beschermingsmiddelen in uitzonderlijke gevallen. Er moet dan in de risicoanalyse worden aangegeven om welke reden(en) geen collectieve valbeveiliging zal worden voorzien.

 

Risicoanalyse

Preventieadviseur

Voor alle bedrijven moet een preventieadviseur worden aangesteld die in opdracht van de werkgever de risico’s in kaart brengt en voorstellen geeft om werkposten en situaties veiliger te maken. Voor bedrijven van minder dan twintig werknemers is het meestal de werkgever zelf die deze verantwoordelijkheid draagt. Een toegepaste risicoanalyse of taakrisicoanalyse vraagt veel kennis van werkmethoden en procedures. Het is dan ook noodzakelijk dat de preventieadviseur de werkplek daadwerkelijk bezoekt.

Ook de bedrijfsbezoekers van de externe diensten PBW (Preventie en Bescherming op het Werk) dienen werkplekken te bezoeken en staan de werkgever en preventieadviseur bij. Uiteraard spelen de architect, opdrachtgever en de veiligheidscoördinator (ontwerp en verwezenlijking) tevens een rol voor de veiligheid op de werf. Deze worden in dit artikel echter niet verder uitgewerkt.

De werkgever blijft te allen tijde de eindverantwoordelijke

OiRA

Voor kleine ondernemingen blijkt het uitvoeren van risicoanalyses echter geen sinecure te zijn. Daarom kunnen bouwbedrijven zich ook richten tot OiRA, een instrument waarmee ze eenvoudig zelf een (correcte) risicoanalyse kunnen uitvoeren. Via de website www.oiraproject.eu krijgt de gebruiker een document met concrete actiepunten om aan te wenden als preventiemaatregelen om de risico's binnen het bedrijf uit te schakelen of te reduceren. Voor elk type activiteit zijn er adviezen, aanvullende informatie, referenties naar de reglementering en voorstellen voor oplossingen gratis online beschikbaar.

 

Taak van de werkgever

Aangezien de preventieadviseur enkel de risico’s in kaart brengt en advies geeft over hoe de werk­situatie veiliger kan worden gemaakt, blijft de werkgever te allen tijde de eindverantwoordelijke. Bovendien bepaalt de welzijnswet dat de werkgever ervoor moet zorgen dat zijn werknemers steeds de geschikte, adequate opleiding hebben genoten om met een bepaald beveiligingsmiddel – in functie van de werkpost en de werkzaamheden – aan de slag te gaan.

Algemene instructies voor werken op hoogte

Bij het werken op hoogte dient er overigens steeds rekening te worden gehouden met een aantal algemeen geldende instructies:

• De werken moeten uitgevoerd worden onder het toezicht van een bevoegde persoon die waakt over de veiligheid bij de uitvoering van alle werkzaamheden;
• Er moet over gewaakt worden dat werknemers die zich begeven op plaatsen die nog niet voorzien zijn van een collectieve randbeveiliging of op plaatsen waar deze randbeveiliging wegens de uitvoering van de werken tijdelijk is weggenomen, over een individuele bescherming beschikken;
• Er moet over gewaakt worden dat er door middel van een degelijke signalisatie of afbakening vermeden wordt dat er werknemers in de gevarenzone komen en blootgesteld worden aan vallende voorwerpen;
• De werkzaamheden moeten zo georganiseerd worden dat er geen werken gelijktijdig boven of onder elkaar worden uitgevoerd.

Met dank aan Condor Safety, Constructiv, Febelsafe, FOD Werkgelegenheid, Huck, Peri, SKP, Tigre Benelux en Tractel