Ademhalingsbescherming cruciaal op de werf

Bij bouwwerken kunnen gevaarlijke stoffen vrijkomen. Denk maar aan kwartsstof of fijn stof dat gemakkelijk kan worden ingeademd. De gezondheidsrisico’s die zijn verbonden aan de blootstelling aan deze stoffen zijn niet te overzien. Daarom is het steeds verplicht om ademhalingsbescherming te dragen. Die bescherming moet uiteraard aangepast zijn aan de stof waaraan men zal worden blootgesteld, maar het is ook cruciaal dat het PBM goed past op het gezicht van de drager en compatibel is met andere PBM. Want enkel bescherming die 100% comfortabel is, zal voortdurend worden gedragen.

soorten ademhalingsbescherming

Om correct beschermd te zijn op de werf, is er keuze uit heel wat verschillende soorten. Die soorten hebben elk hun voor- en nadelen waardoor ze in een bepaalde situatie de bovenhand halen.

Stofmaskers

Stofmaskers hebben een licht gewicht en zijn dus gemakkelijk te gebruiken. Bovendien zijn het wegwerpproducten, dus is er geen onderhoud nodig. Dat wil wel zeggen dat er op de werf een goed beleid moet zijn rond het regelmatig vervangen van stofmaskers. Een belangrijk nadeel van deze PBM is dat ze slechts een beperkte NPF (Nominal Protection Factor) hebben. Vandaar het belang van een goede risicoanalyse om de juiste PBM te kiezen.

 

Halfgelaatsmaskers en volgelaatsmaskers

Halfgelaatsmaskers en volgelaatsmaskers zijn flexibele beschermers, want er zijn verschillende filters voor stoffen, gassen, dampen enz. (zie verder). Tevens hebben ze meestal een hogere NPF dan stofmaskers en volgelaatsmaskers beschermen ook de ogen en de rest van het gezicht. Dergelijke beschermers kunnen hergebruikt worden, maar daardoor vragen ze wel wat onderhoud. Ze moeten grondig en correct worden gereinigd en gedesinfecteerd, en ook het bewaren ervan dient op een juiste manier te gebeuren. Filters gaan echter niet eeuwig mee, dus er moet steeds op worden toegezien dat dit tijdig gebeurt. Daarvoor kan bv. een vervangschema soelaas bieden.

De werkgever is verplicht om ademhalingsbescherming gratis ter beschikking te stellen van zijn werknemers

Systemen met luchtaanvoer

Dergelijke systemen voeren lucht aan en beschikken bijgevolg meestal over hogere beschermingsfactoren. Tevens bieden ze heel wat comfort, o.a. omdat ze verschillende PBM vervangen; de gelaats-, adem- en gehoorbescherming zitten in één systeem. Met deze systemen is het ook steeds aangenaam werken in warme omgevingen en bij zwaarder werk. Beschermingssystemen met luchtaanvoer zijn uiteraard heel wat duurder dan bovenstaande oplossingen. Bovendien kunnen ze hergebruikt worden, dus moet er steeds worden toegezien op een correct onderhoud en een tijdige vervanging van de filter. En indien het systeem op batterijen werkt, moeten die op tijd en stond worden opgeladen.

 

Filter kiezen

Stoffilter (FF)

Een stoffilter of filterende gelaatsstuk (FF) beschermt zijn drager tegen partikels zoals (fijn)stof, neveldeeltjes of poeder. Volgens de Europese norm EN 149:2001 en A1:2009 worden dergelijke filtermaskers onderverdeeld in drie efficiëntieklassen:

• FFP1: protectiefactor 4;
• FFP2: protectiefactor 12;
• FFP3: protectiefactor 50.

Hoe hoger het gevaar of toxiciteit en/of hoe hoger de blootstelling, des te hoger de vereiste beschermingsgraad van het masker. Daarom moet bij de blootstelling aan kwartsstof minstens voor FFP3 worden gekozen.

Gasfilter

Om bescherming te bieden tegen gevaarlijke gassen en dampen moet een gasfilter gebruikt worden. Ze zijn onderverdeeld in verschillende klassen, afhankelijk van de stoffen waartegen de filter beschermt:

• A (bruine kleurstrook): tegen organische gassen en dampen met een kookpunt hoger dan 65 °C;
• B (grijze kleurstrook): tegen anorganische gassen en dampen;
• E (gele kleurstrook): tegen zwaveldioxide en andere zure gassen en dampen;
• K (groene kleurstrook): tegen ammoniak en organische aminoderivaten;
• AX (bruine kleurstrook): tegen organische gassen en dampen met een kookpunt lager dan 65 °C.

 

Wanneer welke soort gebruiken?

Risicobeoordeling

Dat ademhalingsbescherming voor bepaalde activiteiten verplicht is staat buiten kijf, maar er moet natuurlijk steeds voor gezorgd worden dat de gehanteerde bescherming de juiste is. Daarvoor moet rekening gehouden worden met:

• de aard van de gevaarlijke stof waaraan men zal worden blootgesteld;
• de gevolgen van die stof voor de gezondheid;
• de hoeveelheid of concentratie van die gevaarlijke stof;
• de duur van de blootstelling.

Tevens wordt bij het beoordelen van een werksituatie bekeken op welke manier de gevaarlijke stoffen kunnen binnendringen in het lichaam. Stofdeeltjes met een maat van 4 µ worden beschouwd als ‘in­adembaar’, terwijl deeltjes tot 10 µ slechts doordringen tot in de neus en keel. Bij heel fijn stof – dat zijn deeltjes kleiner dan 4 µ – is extra waakzaamheid wel vereist. Dat stof blijft immers langer in de lucht hangen, waardoor de blootstelling langer duurt. In dat geval is het dan ook aangeraden om een combinatie van stofafzuiging en ademhalingsbescherming te gebruiken.

Ademhalingsbescherming kiezen

De ademhalingsbescherming die wordt gedragen, moet dus zijn afgestemd op het risico waaraan men op de werf zal worden blootgesteld. Maar het is minstens even belangrijk dat de bescherming voldoet aan de eisen van ergonomie en comfort voor de drager. Want enkel een PBM met een correcte pasvorm die ook comfortabel zit, zal 100% van de tijd worden gedragen. Bijvoorbeeld, wanneer de (veiligheids)bril van de werknemer aandampt bij het dragen van een bepaalde soort ademhalingsbe­scherming, wil dat zeggen dat deze niet goed aansluit op het gezicht en er dus lekkage is. Indien nodig moet er dan worden gekozen voor een alternatieve PBM, zoals een half- of volgelaatsmasker of een systeem met motorunit.

Bij het voorzien van ademhalingsbescherming is het belangrijk om te weten dat er geen algemene oplossing is die de volledige lading aan mogelijke gevaren dekt. Elke situatie vraagt een aangepaste aanpak, waarbij de ademhalingsbescherming wordt gekozen op basis van de meest voorkomende activiteit en de meest voorkomende gevaarlijke stoffen binnen een bepaalde (werk)situatie.

Rol van de werkgever

De werkgever is steeds verplicht om de verschillende risico’s binnen een bepaalde werksituatie te identificeren. Aan de hand van die risico’s, moet de werkgever dan de nodige preventiemaatregelen nemen volgens een bepaalde preventiehiërarchie. Dat wil zeggen dat hij/zij er eerst en vooral moet voor zorgen dat de bron wordt aangepakt en/of dat de gevaarlijke stoffen worden vervangen. Daarnaast moet de werkgever collectieve maatregelen – bijvoorbeeld stofafzuiging of watertoevoer bij het be­werken van kwartshoudende materialen – voorzien. En uiteraard moeten ook de individuele medewerkers voldoende beschermd worden met PBM's en moeten ze worden opgeleid over het gebruik ervan. Meer concreet gaat het om veiligheidsschoenen, beschermende handschoenen en een beschermingshelm. Wanneer bovenstaande maatregelen nog niet volstaan om aan de risico’s tegemoet te komen, moeten specifieke PBM worden gebruikt die voldoen aan alle eisen.

De werkgever moet alle bovenstaande PBM – op aangeven van een preventieadviseur en op basis van een risicoanalyse – gratis ter beschikking stellen van zijn werknemers. Daarnaast moet hij/zijn zijn personeel ook opleiden en informeren over het correcte gebruik van die PBM. En dat is zeker het geval bij ademhalingsbescherming.

Ademhalingsbescherming moet voldoen aan de eisen van ergonomie en comfort. Want enkel een PBM die comfortabel zit, zal 100% van de tijd worden gedragen

 

Hoe correct gebruiken en bewaren?

Voor een werknemer aan zijn taak begint, is het aangewezen om de ademhalingsbescherming nog eens grondig te controleren. Er moet o.a. worden nagegaan of het masker in goede staat is, of het geheel ondoordringbaar is, of het masker over de juiste markeringen beschikt (zoals CE-markering) enz. Indien het masker een filter heeft, moet worden nagegaan of de filter nog in goede staat is en of deze eventueel moet worden vervangen. Ook de vervaldatum van de filter moet worden gecontroleerd.

Ademhalingsbescherming moet steeds uit de buurt van verontreinigingen (zoals stof en chemicaliën) worden bewaard. Daarnaast moeten ook zonlicht, extreme temperaturen en overmatig vocht worden vermeden. Indien de bescherming werkt op batterijen, moet het opladen gebeuren in een stofvrije en goed geventileerde ruimte. Het is dan ook aangeraden om de ademhalingsbescherming te bewaren in een speciale bewaardoos of -zak.

 

Fit test (Fit2Fit)

Aangezien niet alle maskers op elk gezicht passen, is het aangeraden om de pasvorm van een bepaalde ademhalingsbescherming bij een persoon te testen met behulp van een fit test. Zo’n test wordt meestal uitgevoerd volgens een kwalitatief of een kwantitatief systeem. Bij een kwalitatief systeem wordt een bittere of zoete aerosol binnen een kap verneveld. De gebruiker moet aangeven of hij/zij die aerosol proeft. Indien niet, dat is er een goede fit. Bij een kwantitatief systeem worden de deeltjes buiten het masker gedeeld door de deeltjes binnenin het masker. Het resultaat is een fit factor die verschillend is per type masker.

Het is belangrijk dat een fit test steeds wordt uitgevoerd door een gespecialiseerd en geaccrediteerd persoon. Om dat te verzekeren, heeft Febelsafe de Fit2Fit-accreditatie overgenomen van het Britse BSIF (British Safety Industry Federation). Door die accreditatie wordt de kwaliteit van de uitgevoerde fit test gegarandeerd, aangezien de fit tester een examen moet afleggen.