VIJF VITALE PRINCIPES BIJ PBM'S VOOR ASBESTVERWIJDERING
ENKEL CORRECT GEBRUIK KAN VEILIGHEID GARANDEREN
Het gebruik van aangepaste PBM's alleen is niet voldoende om een arbeider tegen asbest te beschermen. Een belangrijk aandachtspunt, en een waar nog erg veel tegen gezondigd wordt, is het correcte gebruik van die middelen. De volgende principes moeten daarom te allen tijde indachtig gehouden én gerespecteerd worden.
1. OP MAAT EN PERSOONLIJK
PBM's zijn, zoals de naam duidelijk aangeeft, strikt persoonlijk. Dat betekent dat ze niet zomaar onderling uitgewisseld mogen worden, maar evenzeer dat ze op maat van de gebruiker moeten zijn. Het lijkt vanzelfsprekend - laarzen, handschoenen en overalls moeten uiteraard de juiste confectiemaat hebben - maar de implicaties reiken veel verder dan men doorgaans beseft.
Een cruciaal, en veelal zwaar onderschat, aandachtspunt is de pasvorm van ademhalingsbescherming. Om hun functie op een juiste en volwaardige manier te kunnen vervullen, moeten maskers perfect op het aangezicht van de gebruiker aansluiten. In de praktijk blijkt dat echter bij ruim 50% van de arbeiders niet het geval. Testen van Britse instanties en beroepsverenigingen tonen onder andere aan dat zo'n 21% gebruikmaakt van een verkeerde pasvorm en dat 36% de draagriemen te hard aantrekt. Idealiter wordt er bij de aankoop van ademhalingsbescherming dan ook steeds voor elke werknemer een persoonlijke fittest uitgevoerd. In Nederland en Groot-Brittannië is dat voor asbestgerelateerde werken al een verplichting; in België gaat het voorlopig enkel om een advies.
Onderschat overigens niet het effect van schijnbaar onbenullige veranderingen in het gelaat! Zelfs een kleine gewichtstoename, littekens of een stoppelbaard kunnen de fit van een masker al beïnvloeden. Mannelijke werknemers moeten daarom altijd gladgeschoren op de werf staan en bij meer permanente veranderingen is de overstap naar een masker met een betere pasvorm noodzakelijk.
2. DE JUISTE VOLGORDE
Het gevaar van asbestverwijdering schuilt niet alleen in de werken zelf. Asbestvezels kunnen zich vasthechten op alle materialen die ermee in contact komen - dus ook de PBM's! - en blijven zo een risico vormen totdat al die materialen gereinigd of afgevoerd zijn.
Bij het beëindigen van de werken of de werkdag is het daarom van essentieel belang dat werknemers hun PBM's op de juiste manier en in de juiste volgorde verwijderen en/of reinigen. De gewoonte om meteen de ademhalingsbescherming af te nemen, is in ieder geval levensgevaarlijk! Zo ademt de werknemer immers alle vezels in die zich op zijn of haar werkkledij hebben vastgezet.
Het is aan de werkgever, eventueel bijgestaan door een preventieadviseur, om een stappenplan op te stellen en zijn personeel erover te informeren, alsook te controleren op de correcte toepassing van het plan. In toolboxfiche 2048 van Constructiv is zo'n stappenplan opgenomen. In grote lijnen komt het erop neer om de hieronder vermelde volgorde te respecteren:
- Heb je een asbeststofzuiger met absoluutfilter? Zuig dan eerst en vooral alle gebruikte PBM's zo goed mogelijk af, inclusief, indien van toepassing, een vol- of halfgelaatsmasker, helm, schoeisel (bovenkant en zool), kledij, gehoorbescherming …
- Gebruik je een masker met een aanblaasunit? Ontkoppel het masker dan van de motorunit en gebruik het masker verder met filter. Hou de adembescherming steeds tot op het allerlaatste moment op;
- Reinig her te gebruiken PBM's (helm, vol- of halfgelaatsmasker, gehoorbescherming, valbescherming, schoenen …) met vochtige wegwerpdoeken. Schenk voldoende aandacht aan plaatsen waar stof zich kan ophopen, zoals schoenzolen;
- Maak de tapes los;
- Trek overall en handschoenen uit. Keer alles meteen binnenstebuiten en waak erover dat je de buitenkant van de wegwerpkledij niet met de blote hand aanraakt, ook niet die van de tweede handschoen;
- Werp alle wegwerpartikelen en gebruikte doeken in de daartoe voorziene asbestzak;
- Verwijder als allerlaatste de ademhalingsbescherming. Maak je gebruik van een FFP3-masker, deponeer het dan in de asbestvuilzak. Doe dat voorzichtig, zodat asbestvezels niet kunnen terugdwarrelen;
- Neem een douche.
PBM's die opnieuw gebruikt moeten worden, moeten voor hergebruik grondig gereinigd worden. Dit is de verantwoordelijkheid van de werkgever.
3. ALLES OP ZIJN PLAATS
Het verwijderen van de PBM's dient niet alleen in de juiste volgorde te gebeuren, het moet ook op een speciaal daartoe voorziene plaats gebeuren. Erkende asbestverwijderaars hebben een speciale cabine met waterzuivering en directe afvalverwerking; voor de reguliere aannemer volstaat een aparte, afgesloten ruimte. Minstens even belangrijk is dat de stromen van en naar die ruimte op een correcte manier gebeuren, zowel qua mensen als wat betreft materialen. De asbestvezels die zich op kledij e.d. vasthechten, worden met elke stap immers verspreid. Werknemers die van de werf komen, dienen daarom steeds gebruik te maken van dezelfde 'asbeststraat' en mogen deze na het verwijderen van de PBM's in geen geval opnieuw gebruiken. Asbestafval - inclusief alle gebruikte PBM's voor eenmalig gebruik én reinigingsdoeken van andere PBM's - moet in de cabine verzameld en afgesloten worden, waarna het naar een apart inzamelpunt voor asbestafval gebracht wordt. PBM's voor herhaaldelijk gebruik moeten ook na reiniging apart gehouden worden van deze niet bestemd voor gebruik bij asbestgerelateerde werken.
4. MEER DAN ASBEST ALLEEN
Asbest is nooit een alleenstaand risico. Naast het gevaar op asbestbesmetting zijn er op elke werf ook mechanische en eventueel zelfs chemische risico's. Denk aan snij- en schaafwonden, vallende brokstukken, een val van hoogte … De toegepaste PBM's tegen asbest moeten daarom ook tegen die risico's bescherming bieden, óf er moeten bijkomende beschermingsmiddelen voor ingezet worden. Handschoenen moeten bijvoorbeeld zowel qua mechanische sterkte als wat betreft chemische bestendigheid aan de vooropgestelde werken voldoen, terwijl een helm en veiligheidsschoenen in alle gevallen verplicht zijn. Wees uiteraard ook met het gebruik en de reiniging van niet-asbestgerelateerde PBM's waakzaam! Zorg dat helmen en schoenen na elk gebruik op de juiste manier gereinigd en bewaard worden en probeer het gebruik van moeilijk reinigbare materialen zo veel mogelijk te vermijden. Respecteer uiteraard ook de wettelijke voorschriften en probeer mogelijke risico's in eerste instantie met collectieve beschermingsmiddelen te voorkomen.
5. GEBRUIKSINSTRUCTIES ZIJN HEILIG
Alle persoonlijke beschermingsmiddelen komen met instructies voor correct gebruik, gaande van de juiste manier om een masker op te zetten of handschoenen te verwijderen tot de maximale levensduur en efficiëntie van stof- en gasfilters. Het spreekt voor zich dat deze gebruiksinstructies opgevolgd en gerespecteerd moeten worden. Schenk bijzondere aandacht aan de levensduur van filters. Noteer exact wanneer ze geactiveerd worden en zorg dat ze tijdig vervangen worden. Een dichtgeslibd stofmasker biedt uiteraard niet de nodige bescherming.
Verder is het niet toegestaan om eigenhandig wijzigingen aan een PBM toe te brengen. In geval van schade moeten PBM's in principe meteen vervangen worden. Herstellen mag enkel onder strikte voorwaarden en door een bevoegde persoon. Raadpleeg hiervoor de instructies van de fabrikant.
Opnieuw is het aan de werkgever om zijn personeel hierover te informeren en de correcte toepassing te controleren.
