Gezondheidsrisico's van kwartsstof
Kwarts is een van de meest voorkomende stoffen in bouwmaterialen, want het is aanwezig in zand en het merendeel van de natuurlijke gesteenten. Het bewerken van die bouwmaterialen brengt echter heel wat gezondheidsrisico’s met zich mee, want de fijne kwartsstof die daarbij vrijkomt, tast het longweefsel aan.
Wat is kwartsstof?
Kristallijn silica bestaat uit silicium en zuurstof en is een van de meest voorkomende mineralen op aarde. Aangezien de meest voorkomende vorm van kwarts is, wordt die benaming gemakshalve ook gebruikt voor kristallijn silica. Kwarts is aanwezig in zand en in de meeste natuurlijke gesteenten, waardoor het ook in het gros van de bouwmaterialen kan worden aangetroffen. Een materiaal wordt reeds als kwartshoudend beschouwd van zodra het meer dan 1,5% kwarts bevat. Kwartsvrij is enkel van toepassing voor materialen die minder dan 1% kwarts bevatten.
Wanneer een kwartshoudend materiaal wordt bewerkt – bijvoorbeeld frezen, zagen, boren of slijpen – komt daarbij een fijne, inadembare stof vrij. Die stof wordt kwartsstof genoemd.
Gezondheidsrisico’s
Wanneer geen correcte voorzorgsmaatregelen worden gevolgd, kan het fijnste stof dat vrijkomt bij het bewerken van kwartshoudende materialen blijven vastzitten in de longen. Daar brengt het blijvende schade aan aan het longweefsel, want de beschadiging gaat ook verder na de blootstelling. Dat kan leiden tot silicose of stoflong – een aandoening die niet kan worden genezen – of longkanker.
Vastgelegd in regelgeving
In het koninklijk besluit (KB) van 12 januari 2020 werd kwartsstof – meer bepaald kristallijn siliciumdioxide – ook opgenomen in de ‘Lijst van procedés tijdens welke stof of een mengsel vrijkomt’ van de codex over welzijn op het werk. Dat wil zeggen dat kwartsstof ook in de Belgische regelgeving ondubbelzinnig is gedefinieerd als kankerverwekkend. Daarmee wordt de Europese richtlijn 2017/2389 gevolgd, waarin reeds was opgenomen dat er voldoende bewijs is dat kwartsstof kankerverwekkend is.
Onderschat risico
Jammer genoeg worden de risico’s van kwartsstof nog te veel onderschat in de bouwsector. Werknemers kennen de gezondheidsrisico’s niet en/of miskennen de mate waarin ze tijdens hun werkdag worden blootgesteld aan de stof.
