LUCHTGORDIJNEN: ANALYSE VAN EEN BEHOEFTE

COMFORTABELE EN ENERGIEZUINIGE AFSLUITING VAN WINKELS EN GEBOUWEN

Wandel door het stadscentrum en kijk rond: de grote meerderheid van de winkels zet zijn deuren uitnodigend open, zelfs op koude winterdagen. En toch blijft het in de winkel aangenaam warm? Dat komt dankzij een onzichtbaar ‘luchtgordijn’. Een doeltreffende oplossing, die commerciële overwegingen verenigt met het comfort voor klanten en werknemers. Voor een goede en gebruiksvriendelijke werking is het echter wel belangrijk om stil te staan bij een aantal cruciale aandachtspunten.

FUNCTIE

Luchtwerking in geval van een open deur

Om te begrijpen wat een luchtgordijn doet, moeten we eerst kijken naar wat er gebeurt bij een open deur in een gebouw zonder luchtgordijn. In dat geval zal door het aanwezige temperatuurverschil tussen binnen en buiten een luchtstroom ontstaan, dikwijls in twee richtingen. De warme lucht ontsnapt boven in de deuropening naar buiten en zorgt voor energieverlies. Tegelijkertijd stroomt er koude buitenlucht naar binnen.

Een luchtgordijn kan zowel automatisch als manueel afgesteld worden

Dat effect wordt eventueel versterkt als de binnenruimte in onderdruk staat ten opzichte van de buitenlucht. Ook de wind kan een grote invloed hebben op het comfort binnen. Gevolg: een onprettig binnenklimaat. Medewerkers zullen klagen of, erger nog, ziek worden. De klanten van hun kant, zullen niet langer dan gewenst in de winkel blijven. Een oncomfortabel binnenklimaat heeft dus onvermijdelijk een negatieve impact op het rendement van een winkel. Om nog maar te zwijgen over de energiefactuur.

Principe voorverwarmde lucht

Om al deze ongewenste effecten van een openstaande deur te vermijden, werd het luchtgordijn ontwikkeld. Het principe werkt als volgt: een optimaal ingestelde unit zuigt binnenlucht aan die via de warmtewisselaar wordt opgewarmd. Vervolgens wordt de lucht tot op de grond uitgeblazen en stroomt die weer de binnenruimte in, waardoor niet alleen het comfort vermeerdert, maar ook energie bespaard wordt. De koude buitenlucht die via vloer naar binnen stroomt, wordt
opgewarmd. Er zijn verschillende technieken om de uitblaaslucht op te warmen: met een warmwatersysteem, met elektriciteit, met behulp van een warmtepomp, of een combinatie van verschillende technieken.

vereisten

niet goed werkend luchtgordijn

Het luchtgordijn wordt dikwijls ’s morgens, afhankelijk van de buitentemperatuur, op een bepaalde stand gezet. Vervolgens wordt er dan een hele dag niet meer naar omgekeken. Maar opgelet: de weersomstandigheden veranderen voortdurend. Bovendien verandert ook het binnenklimaat in de loop van de dag: door verlichting, het openen van deuren, aanwezige klanten … In dat geval zal het luchtgordijn ongewild te warm of te koud afgesteld zijn, of op een te hoog of te laag toerental draaien. Daarom moet een luchtgordijn zich constant aanpassen aan veranderende omstandigheden.

Automatisch luchtgordijn

In een sterk wijzigende omgeving, zoals in een winkel, hebben we dus nood aan een ‘automatisch’ luchtgordijn. Dat wil zeggen dat de gebruikers, in dit geval het winkelpersoneel, er na de installatie niet meer naar om hoeven te kijken. Men hoeft dus niet na te denken over de optimale instelling voor het behalen van een hoog scheidingsrendement (dat wil zeggen dat buiten- en binnenomgeving perfect van elkaar worden afgescheiden), een laag energieverbruik en een optimaal comfort. Dat komt omdat een automatisch luchtgordijn, in tegenstelling tot een klassieke oplossing, niet handmatig aangestuurd wordt, maar wel door intelligente software op basis van sensoren.

WERKING AUTOMATISCH LUCHTGORDIJn

Voor het aansturen van luchtgordijnen zijn er verschillende automatische regelingen mogelijk. Het onderstaande overzicht geeft een beeld van de mogelijkheden, van basic tot meer complex, voor meer energiebesparing en comfort.

Regeling 1: aan/uit

Een deurschakelaar of een timer zorgt voor een uitschakeling van de elektrische voeding (de kracht en dus ook de warmte) van het luchtgordijn bij het sluiten van de deur of gedurende bepaalde periodes. Dit betekent een eerste besparing, omdat het luchtgordijn enkel gebruikt wordt wanneer nodig.

Regeling 2: kracht en warmte

Nog beter is om naast het afsluiten van de voeding ook de warmte uit te schakelen wanneer deze niet nodig is, bijvoorbeeld nadat een ruimte de gewenste temperatuur heeft bereikt.

Regeling 3: toerentalregeling

Een toerentalregeling zal de kracht en de warmte van het luchtgordijn instellen op basis van bijvoorbeeld een tweetrapsthermostaat. Bij overschrijding van een gewenste temperatuur wordt het luchtgordijn in sterkte en warmte bijgestuurd. Bij overschrijding van een tweede, hoger liggend temperatuurniveau wordt het luchtgordijn volledig uitgeschakeld. Deze regeling leidt tot meer besparingen, maar heeft als risico dat het luchtgordijn te zwak (de vloer wordt niet bereikt) of te sterk zal zijn (botsing met de vloer).

Regeling 4: onafhankelijke kracht- en warmtesturing

In dit geval worden kracht en warmte onafhankelijk van elkaar gestuurd. Zo komt de luchtstraal van het luchtgordijn te allen tijde tot aan de grond (hoog scheidingsrendement), zelfs onder sterk variërende omstandigheden. Bovendien blijft het binnenklimaat constant comfortabel bij een zo beperkt mogelijk toegevoerde warmte (laag energiegebruik).

 

EN TIJDENS DE ZOMER?

De verwarming van een luchtgordijn is met één druk op de knop uit te schakelen. Het onverwarmde luchtgordijn zorgt ook in de zomer voor een optimale klimaatscheiding: gekoelde binnenlucht stroomt niet naar buiten en warme buitenlucht blijft buiten. Zo wordt geen energie verspild. Bovendien blaast het luchtgordijn met lage snelheid relatief koele lucht uit, waardoor een extra verkoelend effect bij de inkom ontstaat. In veel gevallen zorgt een airconditioning voor de koeling in winkels of andere gebouwen. Doordat het luchtgordijn deze geconditioneerde lucht aanzuigt, is de luchtcirculatie (doorspoeling) aanzienlijk beter, waardoor de volledige ruimte aangenaam koel blijft. Voorts zijn er ook luchtgordijnen die in de zomer gekoelde lucht uitblazen en zo actief meewerken om de winkel te koelen. Deze luchtgordijnen zijn aangesloten op een inverterwarmtepomp waarmee in de winter zeer energiezuinig verwarmd en in de zomer gekoeld kan worden. Er zijn zelfs (kleine) winkels die volledig gekoeld worden door het luchtgordijn.

KEUZE VAN HET TOESTEL

Een luchtgordijn dient zo geselecteerd te worden dat de luchtstraal tot op de grond blaast. Zo wordt de infiltratie van buiten geminimaliseerd. De selectie van het luchtgordijn hangt af van de installatiehoogte, de deurbreedte en de hoeveelheid natuurlijke ventilatie (dat wil zeggen: de frontale luchtsnelheid van buitenaf).

De keuze van een luchtgordijn wordt bepaald door verschillende parameters

Installatiehoogte en deurbreedte

Op basis van deze gegevens kan eenvoudig een luchtgordijn worden geselecteerd. De installatiehoogte is de afstand van de vloer tot de onderkant van het toestel. Belangrijk is dat de afstand tussen het luchtgordijn en de deur zo klein mogelijk is. Om luchtlekkage te voorkomen moet het luchtgordijn minstens even breed zijn als de deuropening.

Natuurlijke ventilatie

De hoeveelheid en temperatuur van de binnenkomende buitenlucht zijn moeilijk vast te stellen, omdat de omstandigheden constant veranderen. Ook bouwkundige aspecten hebben een impact op de capaciteitsbehoefte. Voor een eenvoudige selectie gelden de volgende richtlijnen. Diverse situaties:

• Gunstig: overdekt winkelcentrum of ingang met draaideur
• Normaal: weinig directe windaanval, geen open deuren tegenover elkaar, begane grond.
• Ongunstig: op een hoek of plein, verdiepingen, open trappenhuis.

Kracht van een luchtgordijn

Een goed werkend luchtgordijn hoeft niet veel lucht te verplaatsen. De uitblaasmond dient over de volledige breedte een constante luchtsnelheid en een perfect gerichte stroom te creëren. De luchtsnelheid hangt onder meer af van de turbulentie van de luchtstraal. Elke fabrikant gebruikt hiervoor eigen (al dan niet gepatenteerde) technieken en systemen om een optimaal resultaat te verkrijgen.

Soort warmtewisselaar

De overdracht van warmte kan op verschillende manieren gebeuren:

• Warm water: het luchtgordijn kan op elke cv-installatie worden aangesloten. Vroeger werd er met water op hoge temperatuur gewerkt (90/70 °C), maar toestellen bevatten tegenwoordig een laagwatertemperatuurbatterij voor temperaturen van 45/35 °C, wat veel economischer is;
• Elektrisch: deze luchtgordijnen worden geleverd met een elektrische batterij;
• Ambient: zeer efficiënt als een koel binnenklimaat afgeschermd moet worden van een warm (zomers) buitenklimaat. Ook boven een deur van een koelruimte biedt dit systeem voordelen: de deur kan open blijven staan zonder dat de temperatuur in de ruimte oploopt. Dat heeft niet enkel praktische voordelen, het stimuleert ook de verkoop in bijvoorbeeld supermarkten;
• Hybride: dit luchtgordijn bevat een gecombineerd water- en elektrisch verwarmingselement, waarbij eerst de beschikbare warmte uit het water maximaal wordt aangewend. Indien nodig, schakelt het elektrische element automatisch bij. Dit type is door de komst van de laagwatertemperatuurbatterij min of meer overbodig geworden;
• Warmtepomp: de combinatie van een warmtepomp met een luchtgordijn geeft een zeer hoog rendement door de mogelijkheid tot warmteterugwinning.

INSTALLATIE

Het is belangrijk dat het luchtgordijn correct boven de deur hangt en de juiste instellingen via het bedieningspaneel ingevoerd worden. Gebruikers kunnen achteraf zelf nog wijzigingen aanbrengen in functie van hun comfortbehoeften, maar in principe gaat alles automatisch. Er zijn verschillende opties qua plaatsing:

• Vrij hangend: het voordeel hiervan is dat het luchtgordijn vlak boven de deuropening geplaatst kan worden voor een beter rendement. Door de lagere ophanghoogte volstaat een minder krachtig luchtgordijn, wat neerkomt op een besparing;
• Cassette: hierbij wordt het luchtgordijn in het plafond ingebouwd. Het is zonder probleem toegankelijk voor onderhoud omdat de onderkant volledig zichtbaar is;
• Inbouw: in dit geval zijn enkel het uitblaas- en aanzuigrooster zichtbaar. Interessant als de opdrachtgever veel belang hecht aan het uitzicht.