Zo kan u een woning beschermen tegen wateroverlast

Zoals we afgelopen zomer in het zuiden van ons land zagen, zal klimaatverandering voor méér en hevigere stortbuien zorgen. Er zijn gelukkig verschillende opties om een woning te beschermen tegen wateroverlast. We bekijken de voor- en nadelen van terugslagkleppen en terugstuwbeveiliging. 

WATEROVERLAST

Hoe komt water de woning binnen?

Water komt een woning binnen via drie primaire routes: via het dak, de (spouw)gevel, of het rioleringsstelsel. Meestal is de oorzaak van het probleem een combinatie van verschillende factoren. Denk aan een extreme aanvoer van water door een wolkbreuk, volgend op een langdurige periode van regenval. De bodem is verzadigd en het rioleringsstelsel is niet gedimensioneerd op die extreme hoeveelheden water.

Effecten van wateroverlast

Wateroverlast is nooit goed nieuws. Er kunnen niet alleen hygiënische problemen ontstaan: denk aan ratten die de woning binnenkomen of rioolafval en slib dat tegen de muren plakt. De effecten op lange termijn zijn nog minder te overzien. Als het water onder de tegelvloer en in chape en pleisterwerk doordringt, is er maar één manier om het er weer uit krijgen: bouwdrogers. Ook woningen in houtskeletbouw zijn allerminst gebaat bij water. Vocht kruipt in de isolatie, waardoor de isolerende prestaties verlagen en het risico op schimmel toeneemt. De financiële kosten lopen sowieso hoog op en ook gezondheidsrisico’s zijn bestaande.

communicerende vaten

Als je water te slim af wil zijn zonder veel moeite te doen, moet je rekenen op de wet van de communicerende vaten. Koop of bouw een huis dat hoog genoeg staat. Een woning die amper een halve meter hoger staat dan de riolering zal van veel waterschade bespaard blijven. Ook bovengrondse barrières, zoals demonteerbare wanden of schotten, kunnen aanstromend water tegenhouden. In het omgekeerde geval ligt het openbare riool hoger dan het waterafvoerpunt in het gebouw en moet het afvalwater boven het terugstuwniveau worden gepompt.

TERUGSLAGKLEPPEN OF TERUGSTUWBEVEILIGING

Hoe werkt het?

Aangezien heuvels schraal goed zijn in Vlaanderen is het veiligst om andere opties dan communicerende vaten te overwegen. Een goed alternatief zijn terugslagkleppen of terugstuwbeveiliging. Een terugslagklep voorkomt dat rioolwater de woning wordt binnengeduwd. Elk afvoerpunt dat gelijk met of onder het terugstuwniveau ligt, wordt daarom het best afgeschermd met zo’n klep.

Het systeem is net zo eenvoudig als efficiënt: de klep wordt onder een hoek van vijftien graden geplaatst tussen de openbare riolering en de gebouwriolering. Aan de bovenzijde van de klep zit een scharnierpunt dat zorgt voor een rotatie-evenwicht. Als er aan de binnenzijde van de leiding meer water staat dan aan de buitenzijde, is de hefboom binnenin ook groter dan aan de buitenzijde en kan het water weg. In het omgekeerde geval zal het water de klep dichtdrukken zodat water het gebouw niet binnen kan. Pas als de waterdruk weer oké is, kan de klep open.

Voor- en nadelen?

Een terugslagklep is nooit 100% waterdicht omdat de afdichting afhankelijk is van de tegendruk. Om te voorkomen dat vuil en water voor de klep blijven liggen, moet deze heel gemakkelijk opengaan, met als gevolgd dat de klep nooit 100% afsluit. Zéker niet als er ook nog vuil onder de klep zit. Is de terugslagklep achter de eigen aansluiting van het dakwater geplaatst? Ook dan kan het alsnog gebeuren dat regenwater de toiletpot binnenstroomt.

Een bepaald lekdebiet is wettelijk toegestaan. Als de waterdruk te hoog wordt, kan de klep in twee breken. Dit gebeurt gelukkig enkel in hoogst uitzonderlijke omstandigheden. Een terugslagklep kan bovendien verstopt raken, waardoor ze niet meer kan sluiten. Je moet de klep altijd kunnen inspecteren en ervoor zorgen dat ze afvalvrij is.

Waar plaatsen?

• Eindleidingskleppen worden verwerkt in riolering of in een put buitenshuis. Op die manier is het makkelijk om jaarlijks het deksel op te lichten en de put waarin de eindleidingsklep zit te reinigen of leeg te spuiten. De klep is goed zichtbaar, wat handig is voor het onderhoud. 
• Leidingskleppen worden het best in een inspectieput gebouwd, niet te diep, zodat ze op armlengte zitten.
• Als de afvoer in een gracht of beek uitkomt, kan je de (eind)leidingsklep (of neusklep) op het einde van de buis schuiven. Op die manier vermijd je dat water uit de gracht in de buis wordt gestuwd.

Het grote voordeel van een leidingsklep is dat je deze kan blokkeren in gesloten toestand. Een vakantiewoning waar drie maanden geen gasten zullen zijn, kan op die manier beschermd worden tegen ongedierte en wateroverlast.

Verschillende soorten

Terugstuwbeveiliging of terugslagkleppen zijn er in verschillende vormen. We zetten de belangrijkste zes types op een rij:

• Type 0: Terugstuwbeveiliging voor gebruik in horizontale leiding met slechts één automatische vergrendeling.

• Type 1: Terugstuwbeveiliging voor gebruik in horizontale leiding met één automatische vergrendeling en één noodvergrendeling, waarbij deze noodvergrendeling gecombineerd mag worden met de automatische vergrendeling.

• Type 2: Terugstuwbeveiliging voor gebruik in horizontale leiding met twee automatische vergrendelingen en één noodvergrendeling, waarbij deze noodvergrendeling gecombineerd mag worden met één of twee automatische vergrendelingen.

• Type 3: Terugstuwbeveiliging voor gebruik in horizontale leiding met één automatische vergrendeling bediend door externe energie (elektrisch, pneumatisch of andere) en één noodvergrendeling die afhankelijk is van de automatische vergrendeling.

• Type 4: Vloerafvoer met een zelfwerkende vergrendeling en een noodvergrendeling.

• Type 5: Terugstuwbeveiliging geïnstalleerd in afvoerverbindingsstukken of vloerafvoer, met twee automatische vergrendelingen en één noodvergrendeling, waarbij deze noodvergrendeling gecombineerd mag worden met de automatische vergrendeling.

Voor grijswater en regenwater gebruikt men terugstuwbeveiligingen van het type 0,1 en  2. Voor fecaal water (zwart water) mag men geen toestellen gebruiken met pendelklep (type 0,1 en 2). Het inzetten van een terugstuwbeveiliging met losse klepel voor fecaal water zal mogelijk niet de gewenste werking geven bij terugstuwing. Het kan zelfs voor obstructies zorgen. Voor fecaal bevattend water dient men een terugstuwbeveiliging van het type 3 te gebruiken. Deze is uitgerust met één automatische vergrendeling bediend door externe energie (elektrisch of pneumatisch) en één noodvergrendeling.

Nieuwbouw of renovatie?

Een terugslagklep kan geplaatst worden wanneer de riolering vervangen wordt en een gescheiden stelsel wordt aanlegt. Maar onderhoud van de klep is sowieso het belangrijkste, ongeacht of het gaat om een renovatie, restauratie of nieuwbouw. Zodra er water de woning binnenkomt, is de schade al aangebracht. Goed onderhoud staat dus met stip op één.

ontlastvoorzieningen

Nog een andere manier om wateroverlast door stortbuien te voorkomen, is het aanleggen van een ontlastvoorziening. Deze zorgt ervoor dat het regenwater over het maaiveld wegstroomt als het gemeenteriool vol water staat. Een goedkope en betrouwbare oplossing, die het best gebruikt kan worden als aanvulling op een terugslagklep. Op het moment dat de terugslagklep dicht zit door een verstopping of een teveel aan water, kan een spui (een noodventiel) helpen. Regenwater dat van het dak komt en anders de dakgoot zou overbelasten, kan via een spui de straat of het gazon een weg vinden. Voor fecaal water biedt een spui uiteraard geen oplossing. De spui kan je een halve meter boven de grond installeren of wegstoppen in de riolering.

Straatkolken

Een ontlastvoorziening die niet vaak wordt toegepast in België, maar wel het vermelden waard is: de straatkolk. Een straatkolk zorgt ervoor dat water vanuit de riolering op een vroeger punt naar boven komt en de woning gespaard blijft. De kolk is aangesloten op een regenwater- of vuilwaterriool, of soms op een directe afvoerleiding naar oppervlaktewater. Hier bestaat geen wetgevend kader rond in ons land, waardoor we eerder teruggrijpen naar de klassieke oplossingen die beter gekend zijn.

 

NORMEN/VOORSCHRIFTEN
Er is een Europese richtlijn, maar die is in ons land nog niet verplicht. De meeste fabrikanten zouden dat nochtans een logische evolutie vinden, zeker omdat er de laatste tien jaar gewestelijke stedenbouwkundige eisen zijn opgelegd aan de privésector om infiltratievoorzieningen aan te leggen. Dan lijkt het alleen maar logisch om voorzieningen te plaatsen die vermijden dat vervuild water via het rioleringsstelsel binnenkomt. In sommige landen, zoals Duitsland, wordt de plaatsing en het onderhoud van een goedwerkende terugstuwbeveiliging opgelegd door de verzekeringsmaatschappijen. In België wordt dit pas verplicht na enkele schadedossiers op dezelfde plaats.

ROL VAN DE INSTALLATEUR

De installateur speelt een belangrijke rol bij het selecteren van het juiste toestel in een specifieke toepassing. Ook voor de correcte plaatsing en aansluiting is de nodige vakkennis en ervaring vereist. Bovendien is een jaarlijkse controle en onderhoud heel belangrijk om een goede werking te garanderen.

Een installateur moet klanten daarom wijzen op het belang van onderhoud. De installateur laat zijn of haar praktische blik los op elke case. Als er sprake is van een niet-geschikte plaatsing moet de installateur dit melden. Die wisselwerking tussen klant en professional is essentieel voor een duurzame tevredenheid bij beide partijen. Indien de installateur voldoende is opgeleid & geïnformeerd kan hij de klant zelf adviseren en overtuigen, maar aangezien het vaak over een vrij nieuwe problematiek gaat, kan hij zich ook laten ondersteunen door een fabrikant. Te weinig installateurs kennen het verschil tussen kleppen voor fecaal water en gewoon water en plaatsen een verkeerde klep. Dit heeft vaak niet zo fijne gevolgen. Denk aan verstoppingen en een boze klant.

Met dank aan: Dyka, Kessel en Wavin