Het belang van terugstroombeveiliging

Vervuilde en schone vloeistoffen gescheiden houden, is in de installatiewereld van cruciaal belang – zeker wanneer het over drinkwater gaat. Goede terugstroombeveiliging is daarom een must. Keerkleppen zorgen ervoor dat een vloeistof slechts in één richting kan stromen en vermijden zo dat gecontamineerd water in het drinkwaternet terechtkomt. 

DRINKWATER

Drinkwater is tegenwoordig een vanzelfsprekendheid, maar het vergt een hele organisatie om de onberispelijke kwaliteit ervan te garanderen. Het is de taak van het drinkwaterbedrijf om te voldoen aan de strenge wettelijke eisen, maar er zijn heel wat mogelijkheden waarop de privégebruiker de kwaliteit nog kan aantasten. Om te vermijden dat dat vervuild water weer in het openbaar leidingnet terechtkomt, zijn keerkleppen onmisbaar. 

HOE WERKT EEN KEERKLEP?

Keerkleppen komen in allerlei maten en vormen voor in gebouwen. Het basisprincipe is eenvoudig: door een (plastic) klepje met een veer kan het water in één richting stromen als de waterdruk hoger is dan de veerdruk, maar wordt het tegengehouden als het uit de andere richting komt. Op die manier komt bijvoorbeeld badwater niet terecht in het leidingnet en wordt de kwaliteit van het drinkwater niet verstoord. Er zijn twee manieren waarop water kan terugkeren: via terugheveling of via terugpersing. 

Terugheveling

Bij terugheveling wordt het water – indien er dus geen keerklep is geïnstalleerd – teruggezogen in het leidingnet door een drukverlaging stroomopwaarts van de keerklep. De oorzaak daarvan kan onder meer liggen bij een leidingbreuk of werken aan het leidingnet in de straat. Ook een grote brand kan dat effect hebben: doordat er zodanig veel water afgenomen wordt op een korte tijdspanne kan er een sifonering gebeuren. Ook dat creëert een zuigeffect.

Terugpersing

Terugpersing betekent dat het water letterlijk teruggeperst wordt in het leidingnet door een drukverhoging stroomafwaarts van de keerklep. Dat kan bijvoorbeeld gebeuren in een fabriek die kanaalwater gebruikt om machines te koelen. Zonder keerkleppen zou dat water ‘teruggeperst’ kunnen worden wanneer het onder hogere druk staat dan het water dat je binnenkrijgt van de watermaatschappij. 

In principe moet elk apparaat dat aangesloten wordt op het waterleidingnet voorzien worden van een keerklep

WANNEER KEERKLEPPEN GEBRUIKEN?

Keerkleppen worden gebruikt voor heel wat toepassingen. In principe moet elk apparaat dat aangesloten wordt op het waterleidingnet voorzien worden van een keerklep. 

Een keerklep kan ook gebruikt worden om kruising van vloeistoffen tussen systemen te voorkomen (denk maar aan sprinklersystemen), om water in een leiding vast te houden of drooglopen te voorkomen, om een optimale werking van een verwarmingssysteem met meerdere verwarmingszones te garanderen, om storingen in drukgevoelige installaties te voorkomen … 

SOORTEN KEERKLEPPEN

De keuze voor een keerklep hangt af van de toepassing. De vraag die moet gesteld worden is: hoe sterk moet de beveiliging zijn? Wanneer daar een antwoord op is, kan het soort keerklep gekozen worden volgens de beveilingsmatrix van de Europese norm NBN EN 1717. Die maakt een onderscheid tussen vijf vloeistofklassen, naargelang het gevaar voor de menselijke gezondheid. Het is altijd aangeraden om bij twijfel de hoogst mogelijke (en haalbare) beveiligingsklasse te kiezen – better safe than sorry. 

Belangrijkste beveiligingscategorieën 

Er zijn nog meer (tussen)categorieën dan hierna worden opgesomd. In dit artikel bespreken we de belangrijkste die in de praktijk ook het meest gebruikt worden. 

EB

Een EB-beveiling is de eerste stap in terugstroombeveiliging en beschermt tot vloeistofklasse 2. Ze is verkrijgbaar in alle soorten en maten en in beide stroomrichtingen. Zo’n soort keerklep is verplicht voor alle apparaten die rechtstreeks op de waterleidingsinstallatie worden aangesloten, zoals een vaatwasser of een wasmachine. Kranenfabrikanten moeten hun (leidingwater)kranen ook voorzien van dit soort keerkleppen die bovendien gekeurd moeten zijn door Belgaqua, de Belgische beroepsvereniging van de openbare diensten van drinkwatervoorziening en afvalwatersanering. 

EA

Een EA-beveiliging biedt dezelfde mate van bescherming als een EB-beveiliging. Het verschil is dat een EA-beveiliging controleerbaar is. Ook hier is het aanbod enorm en zeer divers. De controle gebeurt aan de hand van twee controlepunten, voor en na de keerklep. Als het water uit de leiding spuit als het stopje dat het dichtst bij de waterteller zit verwijderd wordt, dan werkt de keerklep niet (meer) en moet ze vervangen worden. Dat is een omslachtige klus, omdat de keerklep uit de leiding moet gehaald worden en de leiding dus volledig ontlucht moet worden. 

Sommige fabrikanten bieden tegenwoordig EA-keerkleppen aan die veel gemakkelijker vervangen kunnen worden (onder meer met uitneembare patronen), zonder dat daarbij aan de leiding geraakt moet worden. Die worden al vaak gebruikt in boten en cruiseschepen, omdat de keerkleppen daar vaak aangetast zijn door zand en zout. 

CA

Een CA-beveiliging biedt een middelzware beveiling die beschermt tot vloeistoffenklasse 3. Dat zijn vloeistoffen die in bepaalde mate schadelijk kunnen zijn voor de menselijke gezondheid door de aanwezigheid van giftige stoffen. Dit soort keerkleppen is voorzien van een dubbele keerklepconstructie met tussenliggende ontlastklep, een zeef, aftapper en een stopkraan. Wanneer er sprake is van terugpersing of terugheveling wordt de de ontlastklep onderaan geopend en vloeit het water eruit. Het is daarom belangrijk om de CA-beveiliging horizontaal te monteren, met de afvoeropening naar beneden. Bepaalde fabrikanten bieden echter ook CA-beveiligingen aan die verticaal gemonteerd kunnen worden. 

Dit soort keerkleppen wordt vaak gebruikt bij verwarmingsinstallaties. Mocht de druk wegvallen door leidingbreuk of werken aan het waterleidingnet in de straat, dan zou de druk van de ketel ervoor zorgen dat het water uit de verwarmingsinstallatie, dat voorzien is van giftige additieven, in het leidingwaternet terechtkomt. 

BA

Een BA-beveiliging is min of meer hetzelfde als een CA-beveiliging, maar biedt een betere bescherming, tot vloeistofklasse 4, door beluchting van de tussenkamer. Zo wordt er een drukniveau gehandhaafd dat lager is dan de druk aan de instroomzijde van het toestel. Een BA-keerklep moet volgens de Europese normen voorzien worden van een filter en twee afsluiters. De filter dient om de keerklep zelf te beschermen, bijvoorbeeld tegen vuil water veroorzaakt door werken in de straat. De afsluiters dienen om het water makkelijk af te sluiten indien er onderhoudswerken moeten gebeuren. In de praktijk wordt deze verplichting niet altijd toegepast, wat tot een discussie over verantwoordelijkheid kan leiden als er iets misloopt. 

Sinds 1 juni is de wetgeving in Wallonië sterk aangescherpt en is het ook verplicht om producten te gebruiken om de drinkwaterkwaliteit te beschermen

In bepaalde landen is er een verplichting om BA-beveiligingen jaarlijks te laten controleren. Ook in België zijn gesprekken gaande om die controles in te voeren. Vandaag worden dit soort keerkleppen vaak gewoon vervangen als ze stuk zijn. 

BA-beveiligingen zijn verkrijgbaar in de meest uiteenlopende maten. Kleine versies worden bijvoorbeeld toegepast in tandartsstoelen. De grote exemplaren kan je terugvinden in fabrieken waar carrosserieën gelakt worden. De keerklep vermijdt dat verf(resten) in het leidingnet terechtkomen. 

AB

AB-beveiligingen zijn ontworpen om terugstroombeveiliging te bieden tot vloeistofklasse 5. Bij de voorgaande keerkleppen is er altijd een fractie van een seconde dat het vervuild en het schoon water tegelijkertijd elk een kant van de keerklep raken. Daardoor kan het gebeuren dat er bijvoorbeeld een druppel water die de legionellabacterie bevat toch door de mazen van het net glipt. Een AB-terugstroombeveiliging elimineert die kans volledig door te werken met een breaktank. Het schone drinkwater loopt via een mechanische vlotterkraan in de voorraadtank. In of naast de tank zitten pompen die het water met het noodzakelijke debiet weer naar de machine of verbruiker(s) sturen. 

AB-beveiligingen moeten bijvoorbeeld toegepast worden bij regenwater. Hoewel er vroeger vaak kringverdelers werden geïnstalleerd met aan de ene kant stadswater en de andere kant regenwater, is dat absoluut verboden. Regenwater dat in het drinkwaternet terechtkomt kan immers verregaande gevolgen hebben voor de volksgezondheid. 

WETGEVING

In België wordt heel streng toegezien op de kwaliteit van het drinkwater. Daarbij wordt zoals eerder aangehaald gebruikgemaakt van de Europese norm NBN EN 1717. Alle technische voorschriften voor de aansluiting van apparaten op het waterleidingnet staan uitvoerig beschreven in het Repertorium van Belgaqua. In Vlaanderen wordt de regelgeving rond drinkwater al jaren zo strikt mogelijk toegepast, terwijl dat in Wallonië en Brussel niet altijd het geval was. Sinds 1 juni is de wetgeving in Wallonië echter sterk aangescherpt en is het ook verplicht om producten te gebruiken om de drinkwaterkwaliteit te beschermen. Er zijn ook controleurs opgeleid die dagelijks de baan opgaan om stalen te nemen van het drinkwater. Het is immers in ieders belang dat de drinkwaterkwaliteit te allen tijde uitstekend is. 

Met dank aan: Caleffi en WATTS