"We geven onze eigen job uit handen"

Guido Alaerts pleit voor betere scholing en meer samenwerking

Guido Alaerts is een man met ervaring. Al sinds 1990 staat hij aan het roer van zijn installatiebedrijf. In twintig jaar met personeel en tien jaar zonder heeft hij de sector enorm zien evolueren, van materiaalsoorten tot administratie. Eén ding is hij steeds blijven doen: zichzelf bijscholen. Geen stilstand, dus, maar vooruitgang bij deze ervaren installateur.

Van jongs af aan

“Ik was als kind al gefascineerd door de sanitaire wereld. In het eerste middelbaar heb ik dan ook meteen voor een opleiding in die sector gekozen. School, vakantiewerk …: alles stond in het teken van de loodgieterij. Daarna heb ik voor verschillende bazen gewerkt, waardoor ik verschillende manieren van werken heb leren kennen.”

Na een jaar als zelfstandige in bijberoep beslist Guido in 1990 om volledig voor zijn eigen zaak te gaan. “Gelukkig dat ik dan nog naïef was, want je denkt niet na over wat dat eigenlijk allemaal inhoudt”, lacht hij. “Maar de wereld was ook veel eenvoudiger toen. Er was minder administratie, installaties waren simpeler en regelgeving was vaak een kwestie van improviseren.”

Ten dienste staan van mensen, dat wou en wil Guido tot op vandaag doen. “Mensen belden mij met een bepaald probleem en ik kon dat dan gaan oplossen. Dat geeft natuurlijk veel voldoening. Tegenwoordig doe ik bijna uitsluitend nog herstellingen en onderhoud aan bestaande installaties. Dat is een zeer dankbare job en het zorgt ervoor dat ik relaxter kan werken.”

Personeel

Al vrij snel in zijn carrière als zelfstandige begint Guido met personeel te werken. Na enkele discussies over methodes en manieren van werken komt hij tot de conclusie dat hij eigenlijk toch nog kennis van zijn vak ontbeert. “Heel toevallig begon Syntra dan net met avondopleidingen in Leuven, in een splinternieuwe school. Daar heb ik les gekregen van twee topleraren, Luc Breers en George Smets. Die mensen waren gepokt en gemazeld in de praktijk. Zij konden perfect theoretisch verwoorden wat wij in de praktijk kenden. Fysica, theorie …: alles wat in onze job van belang is, kwam door die mensen tot leven en werd heel begrijpbaar. Zonder hen had ik nooit gestaan waar ik vandaag sta. Vandaar dat ik doordrongen ben van het feit dat scholing nodig is. Ik volg zelf ook nog regelmatig opleidingen, ook van producten die ik al ken. Dat is zeer belangrijk.”

Scholing

Vandaar dat Guido ook een uitgesproken mening heeft over de scholing van nieuwe installateurs. “We moeten opnieuw naar een opdeling tussen installatie en techniek. Daar kunnen we echt niet van onderuit.”

“Er zijn ook veel jongeren die door hun omgeving onterecht gepusht worden richting humaniora en hogere studies. Na vijf jaar stellen ze dan vast dat het toch niet lukt. Zulke mensen zouden we al van in het begin moeten meekrijgen.

Maar helaas rust er nog altijd een onterecht taboe op beroepsonderwijs. Terwijl vakmannen vaak evenveel of zelfs meer verdienen dan wie hogere studies heeft gevolgd.”

Lessen moet praktijkgerichter worden

“Daarnaast laat de manier van lesgeven soms te wensen over. Dat gebeurt nu vooral theoretisch. Maar ik ben zelf een praktijkman: de sleutel tot mijn hersenen zijn mijn vingers. Ik moet iets doen om het te begrijpen en te leren. Jammer genoeg is niet elke leraar in staat om die manier van lesgeven te hanteren. Bovendien ontbreekt het hen soms aan de nodige praktijkervaring, omdat ze niet de mogelijkheid hebben om nog als installateur te werken. Daardoor blijft de scholing natuurlijk wel hopeloos achter.”

“Het hoeft trouwens niet altijd zo ingewikkeld te zijn. In de wiskundeles kan er ook eens gevraagd worden om de diameter van een leiding te berekenen om een bepaald debiet te halen.”

Alleen verder

Na twintig jaar met personeel beslist Guido om zijn zaak alleen verder te zetten. “Ik ben eigenlijk geen geschikte persoon om met personeel te werken”, geeft hij toe. “Ik ben een perfectionist, het kan nooit goed genoeg zijn. Met ouder worden ben ik daar wel in verbeterd. Maar een klant betaalt mij om goed werk te leveren. En dan doet je personeel het toch niet altijd zoals jij het zou willen. Nu werk ik al tien jaar alleen, maar ik heb wel regelmatig stagiairs. Bij hen neem ik dan echt de nodige tijd om ze een degelijke voorbereiding te geven op hun latere carrière.”

“Vroeger had je een gereedschapskoffer en misschien nog een of twee machines nodig om te werken, nu ben je op het eind van de dag een halfuur bezig met gereedschap te verzamelen”

Evolutie van de sector

In al die jaren heeft Guido de sector enorm zien veranderen, op alle mogelijke vlakken. “Neem bijvoorbeeld gereedschap: vroeger had je een gereedschapskoffer en misschien nog één of twee machines nodig om te werken, nu ben je op het eind van de dag een halfuur bezig met gereedschap te verzamelen.

Dat komt vooral door de diversifiëring van materialen. Vroeger had je niet veel meer dan koperen en stalen buizen, nu zijn er allerlei nieuwe materialen, merken en hulpstukken die elk hun eigen gereedschap vereisen. Ik ben er niet tegen, maar het maakt de boel wel complexer.”

Digitalisering

Maar de grootste evolutie is volgens Guido toch de digitalisering. “Installaties draaien nu op software die om de haverklap wordt aangepast. Je kan je daarin frustreren, of je kan zeggen: ik ga mij daarin verdiepen en er voordeel uithalen. Vandaar dat ik denk dat je als installateur in de toekomst een stukje IT’er moet worden, zodat je niet voor het kleinste probleem de fabrikant moet lastigvallen. Je krijgt die tegenwoordig toch amper nog aan de lijn. Het is dus enerzijds een belasting, maar anderzijds ook een zegen. De klant kan vanop afstand al een foutcode doorgeven zodat je veel sneller het probleem vindt. En ik heb een veertigtal klanten waarbij ik via mijn tablet een analyse kan maken van hun installatie. Je kan zo veel gerichter handelen, bijvoorbeeld door al tijdig slijtageonderdelen te vervangen bij een onderhoud of een herstelling. En nog een voordeel: je kan je klanten automatisch selecteren op regio, zodat je niet de hele dag van hot naar her moet rijden. Installateurs die de digitalisering vandaag niet omarmen zullen in de toekomst uit de boot vallen.”

Administratie

“Hetzelfde geldt trouwens voor administratie. Ook die is radicaal veranderd door de digitalisering. Het kan een zware dobber zijn, maar een gestroomlijnde administratie levert ook zo veel op.

Ik had in 1990 al een computerprogramma waarmee ik een berekening van warmteverlies kon maken en waar volledige offertes uitrolden. Dat was magnifiek. Vandaag bestaat er niet zoiets als het ideale programma, maar je moet ermee leren werken, geduld hebben en erin investeren. Mijn vrouw werkt tegenwoordig ook parttime voor mijn zaak, en dat zorgt ervoor dat alles beter opgevolgd wordt en dat ik er financieel beter voor sta. Had ik hiermee vijftien jaar geleden mee kunnen beginnen, dan kon ik nu al op pensioen gaan, bij wijze van spreken. Ik raad het dan ook sterk aan aan de nieuwe generatie: investeer in gereedschap, administratie en digitalisering.”

Zwartwerk

Net als ‘analoog’ werken is ook zwartwerk verleden tijd, weet Guido. “Wie dat nu nog doet, speelt met vuur. Doordat alles gedigitaliseerd is, is het ook gewoon praktisch onmogelijk geworden. Controles zijn streng geworden, en controleurs vinden alles terug in je administratie. Het zwartwerk in onze sector is er dus zo goed als uit. Bovendien zijn mensen ook kritischer geworden, en vooral: ze hebben geen grote sommen geld meer in huis. In het begin van de euro ben ik bij mensen thuis geweest die meer dan 20.000 euro cash geld in huis hadden, als was het Belgische frank. Nu heeft niemand nog zulke sommen in huis.” Er zijn bovendien veel voordelen verbonden aan officieel werken, vindt Guido. “Je cashflow is veel beter, waardoor je makkelijker leningen krijgt. Bovendien heb ik sinds ik met digitale werkbonnen werk geen wanbetalers meer. Het is allemaal veel duidelijker, de klant is beter geïnformeerd en ziet wat hij aftekent.”

Regelgeving

In dertig jaar werden de installaties en materialen complexer, werden de technieken complexer, maar zeker ook de regelgeving. “Opnieuw: je kan je daar geweldig in opjagen en tegen elke nieuwe wet of regel zijn. Of je kan je verdiepen in de regels en ze langzaamaan implementeren in je werk. Het is het enige wat ons nog onderscheidt van een doe-het-zelver. En uiteindelijk zijn die regels er ook voor een reden. Vroeger deden we soms dingen waarvan je nu denkt: dat was toch eigenlijk niet helemaal oké. Vandaar dat ik ook geen tegenstander ben van externe controles. Cerga controleert bijvoorbeeld drie van mijn installaties per jaar. En het is al gebeurd dat ik een opmerking heb gekregen over iets dat niet goed afgewerkt was. Ik ben die fout dan meteen gaan rechtzetten. We moeten geen politiestaat worden, maar het is goed dat er soms iemand ‘meekijkt’ over je schouder of je het wel goed doet.”

‘Ontzorging’, niet altijd een goede zaak

Die toegenomen complexiteit is ook fabrikanten niet ontgaan. Het lijkt bij sommige van hen wel de kern van hun bestaan te zijn geworden: de installateur ‘ontzorgen’. Geen goede zaak, vindt Guido. “Ik vind dat we zo onze eigen job uit handen geven. We weten niet meer hoe iets werkt, maar we moeten het wel gaan plaatsen. En soms zelfs dat niet meer, doordat fabrikanten zelf op prospectie gaan en hun eigen ‘plaatsers’ hebben. We kunnen daar furieus op reageren, maar volgens mij moeten we ook in eigen boezem kijken. We moeten weer meer tijd besteden aan kennis van installaties, hoe complex ze ook mogen zijn. Alleen zo kunnen we onze job in eigen handen houden. Vandaar ook dat ik pleit voor een onderscheid tussen installatie en techniek bij opleidingen.

Onlangs nog moest ik een installatie gaan opstarten voor een andere collega. Simpelweg omdat hij niet wist hoe het moest. Ik probeer dan altijd zo collegiaal mogelijk te zijn, maar er zijn ook installateurs die nog in de 19e eeuw leven en niemand anders bij ‘hun’ klanten laten komen. Terwijl we echt veel meer moeten samenwerken. Het is allemaal complexer geworden en we kunnen niet alles meer zelf.”

Specialisering

De toekomst ligt dan ook bij specialisering, vindt Guido. “Grotere bedrijven kunnen hun activiteiten wel onderverdelen in verschillende teams, maar als kleinere installateur is er geen andere optie. Je kan gewoonweg niet op de hoogte zijn van alles. En het gaat dan niet alleen over technieken, maar ook over merken, zeker nu ze elk hun eigen software en regelingen hebben.”

“De energietransitie is onomkeerbaar en we zullen die moeten omarmen. Net daarom ben ik ervan overtuigd dat we niet anders gaan kunnen dan samenwerken. We zullen het niet allemaal alleen kunnen”

De toekomst is elektrisch

Zelf is Guido weinig bezig met nieuwe technieken als warmtepompen en zonneboilers, maar hij gelooft er wel sterk in. “Voor de laatste jaren van mijn carrière ga ik mij daar niet meer in verdiepen. Maar ik begrijp niet dat er nog altijd architecten en installateurs die dat niet omarmen. Er zijn collega’s die blijven zweren bij fossiele brandstoffen. Ieder mag daar zijn mening over hebben, maar ik geloof dat de toekomst elektrisch is. Als je ziet dat zelfs Saoedi-Arabië massaal investeert in alternatieven voor fossiele brandstoffen, dan weet je dat het menens is.

Ik denk dat we een transitie gaan krijgen waarin er een allegaartje zal zijn van technieken – bijvoorbeeld biogas –, maar uiteindelijk zullen we toch bij elektrische energiesoorten belanden. Ik kan me niet voorstellen dat er andere mogelijkheden zijn.

De transitie is onomkeerbaar en we zullen die moeten omarmen. Net daarom ben ik ervan overtuigd dat we niet anders gaan kunnen dan samenwerken in de toekomst. We zullen het niet allemaal alleen kunnen. Je moet ook vooruitzien als installateur. Als je bij een jong koppel een goedkope ketel gaat installeren, omdat hun budget niet verder reikt, dan moet je wel zorgen dat de installatie in orde is. Zodat die nog werkt als er na tien jaar een nieuwe ketel komt. Of bij de installatie van vloerverwarming kan je al voorzien dat de gasketel op termijn zal worden vervangen door een warmtepomp. Nu weten wat er vereist is voor de toekomst, dat is de taak van de installateur.”