"Bedrijven die duurzamer ondernemen, doen het financieel vaak beter"

Een gesprek met Professor Hans Verboven

Duurzaam ondernemen wordt nog al te vaak simpelweg herleid tot een duurder prijskaartje in de winkelrekken. Professor Hans Verboven (Universiteit Antwerpen) wil af van dit cliché en stelt dat zowel bedrijven als consumenten baat hebben bij deze mentaliteitsshift. "Bedrijven die inzetten op deze facetten en op lange termijn denken, doen het financieel vaak beter. En ze zijn ook in staat om dat voordeel voor een stukje aan de consument terug te geven."

Paraplubegrip

Hans Verboven is professor in Corporate Social Responsibility, Business Ethics en geeft les aan de faculteit Bedrijfswetenschappen en Economie van de Universiteit Antwerpen. Daarnaast is hij CEO van het bedrijf Sustacon, dat andere bedrijven helpt bij het vormen van een duurzame strategievorming. Volgens de professor beginnen de eerste fouten al bij een te nauwe definitie van het begrip 'duurzaamheid'. "Het is belangrijk om te vermelden dat duurzaamheid een paraplubegrip is. Ondernemers en mensen in het algemeen moeten daar heel wat onder verstaan. Ikzelf leg duurzamer ondernemen uit als: het proberen om zoveel mogelijk economische en maatschappelijke waarde te creëren vanuit de bedrijfsvoering, en tegelijkertijd zo weinig mogelijk grondstoffen, tijd, geld en energie verspillen. Het is een mentaliteitsverandering die veel meer omvat dan enkel milieu."

Mentaliteitsshift

Hoever staat het met deze mentaliteitsverandering in België? In hoeverre zijn bedrijven hiermee bezig?

"Ik ben met mijn bedrijf Sustacon al meer dan tien jaar bezig met duurzame strategievorming. In het begin ging het vooral om de believers van het eerste uur. Dikwijls waren dat familiebedrijven die zo'n zaken belangrijk vonden vanuit een langetermijndenken. Tien jaar geleden was dit echter absoluut niet mainstream. Vandaag merk ik toch dat - door de bewustwording rond klimaatopwarming, nieuwe regelgevingen, fiscaliteit ... - het nadenken over waardecreatie en economische groei steeds meer gepaard gaat met het milieu en sociale condities in het achterhoofd. Tegenwoordig is het eigenlijk bijna geen keuze meer om dit vrijwillig te doen. Je wordt nagenoeg gedwongen om een aantal stappen te zetten. De vrije keuze bestaat er juist nog in om te bepalen hoever je daar als bedrijf in wil gaan."

Ziet u deze mentaliteitsshift ook terug in de DHZ-sector?

"Jazeker. Vorig jaar hebben we op de beurs in Kortrijk een samenwerking gedaan met Kortrijk Xpo. We hadden een hele stand gewijd aan duurzaamheid in de DIY-sector, een twintigtal ondernemingen waren bereid om deel te nemen. Deze deelnemende bedrijven waren sowieso al op een goede manier met duurzaamheid bezig, voornamelijk met de zaken die er in de DIY-sector toe doen. Wat we daar zeker zien, is dat men voornamelijk gaat kijken naar verpakking, oorsprong van materiaal, recyclage ... Ze zijn ook heel erg bezig met materialen en zaken die niet alleen het comfort van de consument verhogen, maar ook bijdragen tot een beter binnenklimaat en een betere energetische isolatie. Dat is zeker een groeimarkt geworden in de afgelopen jaren. Ik verwacht ook dat dit met de enorme renovatiegolf nog meer aan belang zal winnen. Hier zie ik dus zeker nog potentieel voor de DHZ-sector."

Denkt u dat de huidige energiecrisis hieraan zal bijdragen?

"Zeker en vast. Ik zou zelf durven zeggen dat de keuze voor zonnepanelen of andere vormen van energieopwekking eigenlijk gewoon rationele investeringsbeslissingen zijn die gekoppeld worden aan een bepaalde businesscase. De keuze voor een grote energie-audit, beleggingsplannen in andere machines, investeringen in isolatie etc. hebben allemaal een terugverdientijd die een stuk korter is geworden ondanks dat de grondstofprijzen gestegen zijn. De terugverdientijd van al die energiebesparende maatregelen is door de exuberant gestegen energiekost heel erg gedaald."

"Trouwens: ook de hele coronacrisis heeft daar in zekere zin een effect op gehad. De internationale containertraffic was toen bijzonder verstoord, waardoor er enorm veel aanleveringsproblemen waren vanuit China. Veel bedrijven zijn daardoor bewust geworden van hun afhankelijkheid ten opzichte van het Verre Oosten. Die bedrijven zijn allemaal regionaler gaan sourcen. Hoe dichter het materiaal gefabriceerd wordt, hoe minder verscheping er dient te gebeuren. De oorlog in Oekraïne heeft dat effect alleen nog maar versterkt."

drie niveaus

Hoe begin je als (DHZ-)zaak met duurzaam ondernemen? Welke stappen kunnen er gezet worden?

"Er zijn altijd drie niveaus waarop je vanuit je eigen bedrijfsvoering actief kan zijn. Het eerste niveau is kijken naar welke producten en diensten je wil aanbieden. Hoe kan je die producten en diensten als het ware verduurzamen. Daarmee bedoel ik: een bepaald gamma introduceren of een bepaalde afdeling in de winkel toewijden aan groene producten. Die keuze berust zich ook deels op de vraag waar je deze producten plaatst in de winkel. Daarnaast kan je bepaalde diensten aanbieden. Advies naar de consument toe over hoe hij of zij het product moet gebruiken bijvoorbeeld. Dat advies alleen al zorgt ervoor dat consumenten het product correct en dus duurzamer gaan toepassen want er is geen verspilling.
Bij het tweede aspect kijk je naar de manier waarop het bedrijf wordt georganiseerd. Dan denk ik aan efficiëntie, besparingen naar verlichting toe (led, automatische dimming ...), regenwaterrecuperatie, energieopwekking via zonnepanelen ... Dat zijn allemaal zaken die je zelf onder controle hebt en waarmee je de voetafdruk van je bedrijf kunt verminderen.
Het derde niveau sluit aan bij uw mensen. Mensen zijn het belangrijkste kapitaal van een bedrijf. Zorg dat het winkelpersoneel goed opgeleid is en dat ze weten waarover ze advies kunnen geven zodat de consument goed bediend wordt. En zorg voor een goede werksfeer waarbij professionalisme kan gekoppeld worden aan plezier."

Hoe kunnen bedrijven zo'n visie het best communiceren tegenover klanten op een geloofwaardige manier?

"Dikwijls heerst er een zekere argwaan bij de consument. Men denkt dan vaak wel eens aan greenwashing. Heel veel bedrijven doen uitspraken over bepaalde zaken zonder dat dit echt gestaafd is. Of ze zetten het ene engagement heel hard in de spotlight terwijl ze over een aantal andere zaken wijselijk zwijgen. Om te vermijden dat je in die val trapt, raad ik aan om een algemeen, breed en genuanceerd verhaal te brengen. En dat verhaal onderbouw je dan beter met betrouwbare data die je laat valideren door een externe partij."

"Geef geloofwaardigheid aan de visie van uw bedrijf door een genuanceerd verhaal te brengen"

Kunnen bedrijven die duurzaam ondernemen concurreren met bedrijven die goedkopere prijzen aanbieden?

"Het is altijd een gezonde beslissing om eveneens goedkopere producten te behouden in je assortiment. Duurzaamheid moet uiteraard kunnen blijven duren. Je bedrijf moet nu eenmaal winst draaien. Het is inderdaad zo dat er wel wat bedrijven zijn met producten die zwaar onder de prijs in de markt worden gezet. Die producten komen vaak uit het Verre Oosten waar de arbeidsomstandigheden niet al te nauw worden genomen. De kwaliteit van zo'n assortiment zal op lange termijn inferieur zijn. Zoiets blijft nooit duren, de consument heeft dat na een tijdje door. Je kan het verhaal ook omdraaien. Grote productiebedrijven die investeren in eigen opwekking van energie, energie-efficiëntie en de vermindering van verspilling krijgen een concurrentieel voordeel. Ondernemingen die inzetten op deze facetten en op lange termijn denken, doen het financieel vaak beter. En ze zijn tegelijk in staat om dat voordeel voor een stukje terug te geven aan de consument."