Groene gevels en verticale tuinen aan volle opmars bezig

Trends, voordelen en aandachtspunten uitgelicht

Muurtuinen, ook wel groene gevels of verticale tuinen genoemd, winnen aan populariteit, vooral in stedelijke gebieden. Ze bieden niet alleen esthetische meerwaarde, maar dragen ook bij aan duurzaamheid, milieuvoordelen en verbeterde leefomstandigheden voor stadsbewoners. Maar wat zijn momenteel de trends op het gebied van muurtuinen? Wat zijn de voordelen, nadelen en essentiële overwegingen voorafgaand aan de aanleg ervan? En hoe zit het met binnentuinen, die beter bekendstaan als groene wanden?

Veel meer dan decoratie

Tegenwoordig genieten muurtuinen van aanzienlijke populariteit en hebben ze een prominente positie verworven binnen stedelijke omgevingen. Ze bieden veel meer dan slechts een aantrekkelijke oplossing om groen te integreren in beperkte ruimtes en stadslandschappen. Verticaal groen wordt steeds frequenter toegepast in gebouwen, openbare ruimtes en zelfs particuliere woningen.

Deze groene gevels vormen een cruciale stap in de richting van duurzaamheid. Ze dienen als thermische en akoestische isolatoren, dragen bij aan luchtzuivering, verminderen CO₂-uitstoot en bevorderen biodiversiteit. Muurtuinen overstijgen het decoratieve aspect; het zijn complete ecologische systemen die waardevolle groene habitats tot stand brengen in stedelijke gebieden.

Koeling door verdamping

De voordelen van muurtuinen zijn talrijk en maken ze tot een waardevolle aanwinst voor elke omgeving. Allereerst bieden ze esthetische meerwaarde en visuele aantrekkingskracht door saaie muren om te toveren tot levendige groene kunstwerken. Bovendien optimaliseren ze de beschikbare ruimte in beperkte omgevingen en dragen ze bij aan verbeterde luchtkwaliteit door CO₂ op te nemen en zuurstof af te geven.

Muurtuinen fungeren als water- en geluidsabsorberende elementen, waardoor geluidsoverlast wordt verminderd en bijdraagt aan een rustigere leefomgeving. Ze stimuleren ook biodiversiteit door flora en fauna de kans te geven zich te ontwikkelen, wat vooral gunstig is voor bijen en andere bestuivers.

Bovendien kunnen ze gezien worden als een natuurlijke airconditioning. Het verdampen van vloeistoffen vereist energie (warmte). Als deze energie niet wordt geleverd door een externe warmtebron, onttrekt de vloeistof deze energie aan zichzelf en aan de directe omgeving. Dit resulteert in een daling van de temperatuur van de vloeistof, wat bij muurtuinen kan worden aangeduid als koeling door verdamping.

Irrigatie en drainage

Bij het ontwerpen van een muurtuin zijn verschillende factoren belangrijk. Het is cruciaal om geschikte planten en groenstructuren te kiezen die kunnen groeien in verticale omstandigheden. Ook moeten irrigatie- en drainageoplossingen worden geïntegreerd om de planten van voldoende water te voorzien.

Daarnaast moeten verlichting en schaduweffecten worden overwogen om optimale groeiomstandigheden te creëren. Regelmatig onderhoud is essentieel om de gezondheid van de muurtuin te waarborgen. Een muurtuin kan worden beschouwd als een volledige tuin en vereist meestal zo'n drie onderhoudsbeurten per jaar.

Structurele analyse

Bij het aanleggen van groenmuren is een structurele analyse van de draagconstructie noodzakelijk. Voorbereidende werkzaamheden kunnen bijvoorbeeld het versterken van de muur omvatten, evenals het toevoegen van een waterdicht membraan om vochtproblemen te voorkomen.

Een modulair systeem kan worden gebruikt om de groenmuur aan te passen aan de specifieke omgeving. Daarnaast kan een op maat gemaakt automatisch irrigatiesysteem zorgen voor een regelmatige toevoer van water en voedingsstoffen.

Van buiten naar binnen

Maar hoe zit het dan met de verticale binnentuinen, ook wel groene wanden of levende muren genoemd? Want ook binnenshuis – zowel in leef- als werkomgeving – biedt verticaal groen verschillende voordelen, op zowel esthetisch, psychisch als functioneel vlak. Hier zijn enkele van de voordelen:

Esthetiek

Verticale binnentuinen voegen een natuurlijk element toe aan binnenruimtes, waardoor een aantrekkelijke en levendige uitstraling ontstaat. Ze kunnen bijvoorbeeld dienen als ‘groene’ kunstwerken en de algehele esthetiek van een ruimte verbeteren.

Luchtkwaliteit

Planten spelen een belangrijke rol bij het zuiveren van de lucht door het absorberen van schadelijke gassen en het vrijgeven van zuurstof. Een groene wand kan de luchtkwaliteit in een binnenruimte aanzienlijk verbeteren.

Akoestische verbetering

Planten absorberen geluidsgolven en dragen bij aan het verminderen van geluidsoverlast in drukke binnenruimtes. Dit is vooral nuttig in openbare gebouwen, kantoren en restaurants, waar geluid vaak een probleem kan zijn. Het kan ook nuttig zijn in werkomgevingen waar gewerkt wordt met werkeilanden en open bureaus. In deze situaties kunnen bijvoorbeeld 'dividers' of mobiele/losstaande muren worden gebruikt om een extra geluidsbarrière te creëren.

Stressvermindering

Diverse nationale en internationale studies hebben dit duidelijk aangetoond: blootstelling aan natuurlijke elementen zoals planten kan stress verminderen en een kalmerende omgeving creëren. Groene wanden kunnen daarom bijdragen aan een rustgevende sfeer in drukke stedelijke omgevingen. Het principe van 'biophilic design', dat streeft naar het creëren van connecties tussen mensen en de natuurlijke wereld, speelt hierbij een belangrijke rol. Dit kan het welzijn van mensen verbeteren en een gevoel van verbondenheid met de natuur bevorderen.

Thermische isolatie

Planten dragen bij aan thermische isolatie, wat resulteert in een betere regulering van de temperatuur in een ruimte. Dit kan zowel helpen bij het verminderen van energiekosten als bij het creëren van een comfortabelere omgeving.
Daarnaast bieden verticale binnentuinen, vooral in drukke kantooromgevingen waar ruimte beperkt is, een mogelijkheid om groen toe te voegen zonder kostbare vloerruimte in te nemen.

Verhoogde productiviteit

Planten hebben aangetoond dat ze de productiviteit en het concentratievermogen van mensen kunnen verbeteren. Groene wanden in kantoren kunnen dus bijdragen aan een meer inspirerende en vruchtbare werkomgeving.

Brandstof voor creativiteit

Natuurlijke elementen zoals planten kunnen creativiteit stimuleren en de algehele sfeer in een ruimte bevorderen, wat vooral belangrijk kan zijn in omgevingen waar innovatie en creatief denken worden gestimuleerd. Bovendien kunnen groene wanden dienen als opvallende visuele kenmerken in commerciële ruimtes.

Er bestaan ook varianten van de 'traditionele' binnentuin, zoals mostuinen en zelfs kunstplanten. Deze laatste hebben voornamelijk esthetische en rustgevende waarde, los van het feit dat ze, wanneer op de juiste manier geplaatst, ook akoestische voordelen kunnen bieden, net als levende planten.

Aandachtspunten bij verticale binnentuinen
Het is cruciaal om te onderstrepen dat het vormgeven, aanleggen en in stand houden van een verticale binnentuin vergelijkbare expertise vereist als bij hun tegenhangers in buitenomgevingen. Overwegingen zoals lichtintensiteit, het handhaven van een geschikte temperatuur (minimaal 15 °C), waterbeheer (met of zonder gebruik van een pomp), het kiezen van passende plantensoorten en het algehele ontwerp (vast of modulair) dienen zorgvuldig vooraf te worden bestudeerd om de voordelen optimaal te benutten.

Met medewerking van Muurtuin, Nature at work en Vice Verda