Optimaliseer tuinverlichting door middel van een doordacht lichtplan

In het najaar verdwijnt de schoonheid van een gezellige tuin 's avonds veel te snel in de donkerte. Goed gekozen en geplaatste tuinverlichting maakt het mogelijk om ook ná zonsondergang nog van de tuin te genieten. Ze kan daarbij gelijk ook voor een verhoogd veiligheidsgevoel zorgen. In elk geval is een optimale tuinverlichting het resultaat van een goed uitgedacht en uitgevoerd lichtplan.

Duidelijke meerwaarde

De kosten van een tuin (aanleg, onderhoud) kunnen hoog oplopen. De eigenaar wil er dan ook zoveel mogelijk van kunnen genieten, het hele jaar door. Op zwoele zomerdagen draagt de tuin als een gezellige setting bij tot heel wat memorabele momenten. 

In de herst- en wintermaanden, gekenmerkt door dalende temperaturen en kortere dagen, verplaatst de gezelligheid zich grotendeels naar binnen. Toch is het ook dan nog mogelijk om te genieten van de tuin, dankzij tuinverlichting.

Tuinverlichting vervult naast die esthetische functie ook diverse praktische functies. Ze helpt obstakels in de tuin zoals trapjes, padranden, losliggende voorwerpen e.a. duidelijk zichtbaar te maken, wat het risico op ongevallen verkleint.

Bovendien helpt een goed verlichte tuin om inbrekers en andere mensen met minder goede bedoelingen op een afstand te houden – iets waar ook bewegingsmelders bij helpen.

Verlichtingstypes

Een goed lichtplan omvat veelal verschillende verlichtingstypes, waarvan de namen veelal voor zich spreken. Padverlichting maakt tuinpaden veiliger bewandelbaar, en beveiligingsverlichting schakelt in bij de detectie van beweging om de beveiliging te verhogen.

Accentverlichting heeft een esthetische functie en dient om bepaalde kenmerken te benadrukken zoals bomen, struiken, kunstwerken of waterpartijen. Sfeerverlichting zorgt voor een specifieke sfeer in de tuin. Daarbij spelen de vele mogelijke lichtkleuren een voorname rol. Zo kan er door middel van kleur ingespeeld worden op speciale momenten zoals Halloween, dat om een mysterieuze sfeer vraagt, of Valentijn, waar de kleur rood prominenter aanwezig is.

Soorten armaturen

Tuinverlichting omvat verschillende soorten armaturen:

• Sokkellampen zijn lage, functionele lichten langs paden of opritten. 
• Spotlights worden gebruikt om specifieke kenmerken in de tuin te benadrukken. Inbouwspots (in de grond of in trappen) zorgen voor een subtiele functionele verlichting.
• Wandlampen zijn te plaatsen op een afsluiting en creëren sfeer.
• Lijnverlichting creëert een subtiele sfeer onder een overkapping of kan indirect licht laten schijnen op traptreden of langs een vijveromranding.
• Lichtslingers creëren een feestelijke, informele sfeer.
• Lantaarns voegen charme en karakter toe in een klassieke stijl.

Slimme en duurzame tuinverlichting

Huisautomatisering is hot. Heel wat elementen in en rond het huis laten zich reeds door middel van een app op smartphone of tablet bedienen, manueel of geautomatiseerd, door middel van voorprogrammeren. Denk aan deurbeveiliging, thermostaat, rolluiken... Ook tuinverlichting past in dat rijtje.

Zo kan de eigenaar, wanneer hij op reis vertrekt, de verlichting zodanig programmeren dat deze op bepaalde tijdstippen aangaat zodat het lijkt alsof er iemand thuis is. Dit zorgt ervoor dat de consument met een gerust hart op reis kan vertrekken en dus meer kan genieten. Een andere optie in dit licht is het combineren van buitenverlichting met een bewegingssensor.

Net zoals voor binnenverlichting zetten fabrikanten bij buitenverlichting eveneens in op solartechnologie, energiezuinige leds... om deze een duurzaam karakter mee te geven.

Qua ontwerp zijn strakke, eenvoudige armaturen met een moderne uitstraling in trek.

Lichtplan

Een lichtplan vormt de basis voor een optimale tuinverlichting. Het lichtplan komt tot stand in nauw overleg met de klant. 

Zones en hun functies

Een eerste stap bestaat in het uittekenen van een plattegrond van de tuin, waarbij nagedacht wordt over de functies van de verschillende zones: de oprit, het tuinpad, een vijver of overkapping. Elk daarvan vraagt om een aangepaste verlichting. 

De armaturen kiezen

Samen met de klant kies je welke armaturen het beste aansluiten op hun stijl en behoeften. Houd daarbij rekening met de zichtbaarheid van armaturen. Sommige armaturen dragen door hun design bij tot het geheel en zijn dus bedoeld om zichtbaar te zijn, andere zijn eerder bedoeld om in het donker verborgen te blijven. In dat laatste geval geniet zwart de voorkeur, aangezien die 'kleur' 's nachts in de regel beter opgaat in de achtergrond en de aandacht dus niet wegleidt van het licht.

2D- en 3D-ontwerp

In een 2D-tuinontwerp wordt het lichtplan concreet vormgegeven. Dit plan kan door middel van een 3D-ontwerp worden omgezet in een sfeervol model.

Zorg voor veilige installatie

Elk lichtplan impliceert een bekabelingsplan. Aan de uitvoering van elk lichtplan komt een elektricien te pas. Hij maakt een offerte voor de armaturen en zorgt ook voor de verbinding met de schakelkast. Werk samen met een gekwalificeerde elektricien om ervoor te zorgen dat de installatie veilig is en volgens de voorschriften verloopt.

Tuinaannemers stellen ook vaker 12 V tuinverlichting voor. Deze is eveneens waterdicht en kan je zonder elektricien volledig in eigen beheer installeren. Met een transformator, een kabel en armaturen kun je binnen enkele stappen verlichting in een tuin installeren.

"Het is belangrijk dat de lichtkwaliteit primeert en niet het uitzicht van de armatuur"

Maak werk van een helder lichtplan

Tuinarchitect Bert Daenekindt laat zijn licht schijnen op tuinverlichting, wat zijn paradepaardje is. “Klanten die een lichtplan voor hun tuin nodig hebben, zijn eigenaars van een tuin waar het groen een accent verdient door middel van de juiste verlichting. Het is daarbij belangrijk dat de lichtkwaliteit primeert en niet het uitzicht van de armatuur”, stelt hij.

In het lichtplan komt het erop aan om de verschillende circuits goed met elkaar te verbinden. “Een eerste onderdeel in het lichtplan is het toegangscircuit van de oprit naar de voordeur. Bij een nieuwbouwwoning is het gemakkelijker om de gevelverlichting ook mee op te nemen in het lichtplan. Dat geldt eveneens voor een poolhouse, waarbij zowel functionele als sfeerverlichting voorzien wordt."

"Laat de aandacht vooral uitgaan naar het groen in de tuin. Verlicht bomen zo mooi mogelijk. De focus van het lichtplan is om diepte in de tuin te creëren en om schaduwhoeken te vermijden.”

Aanleg

Bij de aanleg van de tuinverlichting komt heel wat kijken. Enkele aandachtspunten:

Wanneer op winteravonden binnenshuis het licht aan is, moet je het licht in de tuin ook nog kunnen zien. Daarom moet de verlichting buiten een sterker wattage hebben. In het algemeen geldt voor begeleidingsverlichting 3 W , voor sfeerverlichting 15 W en om bomen te accentueren 50 W.

Zorg voor voldoende stroomvoorziening en gebruik geschikte kabels en aansluitingen voor buiten. Kies voor waterdichte armaturen en aansluitingen om kortsluiting en schade te voorkomen. Kies bovendien voor kwalitatieve armaturen. Vergeet in dat licht niet dat tuinverlichting sowieso ook onderhoud vereist (lenzen reinigen, lampen vervangen).

Voorkom lichtvervuiling

Plaats de armaturen zodanig dat het de bedoelde elementen accentueert zonder daarbij overmatig te verlichten (lichtvervuiling) of te verblinden. Overmatige verlichting veroorzaakt immers lichtvervuiling en verlies van sfeer. Gebruik bijvoorbeeld armaturen die het licht naar beneden richten. Lichtvervuiling tegengaan kan door in verschillende circuits te werken. Sinds de komst van leds is het licht overigens ook veel zuiverder.

Maak het onderscheid tussen gevelverlichting en tuinverlichting. Gevelverlichting accentueert de architectuur van het huis, terwijl tuinverlichting landschapselementen benadrukt.

Met verschillende verlichtingstypes op verschillende hoogtes en afstanden krijgt de tuin een aparte diepte en dimensie

Door het gebruik van verschillende soorten verlichting op verschillende hoogtes en afstanden krijgt de tuin een aparte diepte en dimensie – let daarbij op schaduwhoeken.

Eens het finale lichtplan is uitgevoerd, zal de klant niet alleen in de zomer van zijn tuin genieten, maar ook tijdens de donkere wintermaanden.

Met medewerking van Landscaping Daenekindt, Signify, Vandix en Walcarius