Welke lampen kiezen voor buiten- en tuinverlichting?

Voor zowel sfeer- als functionele verlichting bestaat buitenverlichting in verschillende uitvoeringen, vormen, materialen en kleuren. We overlopen welke modellen en handige extra’s er zijn.

 

EERST: EEN LICHTPLAN

Voor je je lampen aanschaft om je tuin te verlichten zet je best een lichtplan op papier, idealiter in samenspraak met een tuinarchitect of een lichtexpert.

Om zo'n lichtplan op te stellen maak je eerst een plattegrond van je tuin en duid je de plaatsen aan die je wil verlichten, waar de stroomaansluiting moet komen en de plaats van aarding. Zorg qua verlichting voor diepgang door achteraan met sterkere verlichting te werken dan vooraan. Stel jezelf ook de vraag waar er sfeerverlichting, dan wel functionele verlichting nodig is.

Ook de lichtsterkte is belangrijk: een grote boom die je wil accentueren zal meer licht vergen dan een lampje boven je achterdeur. Daarbij is ook de richting van het licht belangrijk: een spot die omhoog schijnt? Een lamp dat naar beneden schijnt van aan de schutting of een die naar boven en beneden schijnt aan een muur ... Uiteindelijk is het type armatuur belangrijk, niet alleen het design, maar ook het model, of je ze wil hangen of zetten, enzovoort ...

Let er verder ook op dat armaturen niet te dicht bij een pas geplante boom worden geplaatst. De kleine stam moet namelijk ruimte hebben om te groeien en een klein grondspotje zal binnen enkele jaren niet meer voldoende zijn om een grote boom voldoende te belichten.

Less is more, ook bij buitenverlichting. Te veel licht is hinderlijk voor je buren, het bioritme van dieren in de omgeving én zorgt voor lichtvervuiling - een te hoge hemelgloed en hemelluminantie. Vermijd dus bijvoorbeeld grondspots op een terras of een oprit als ze niets aanlichten, want dat licht verdwijnt gewoon. Probeer daarnaast in de mate van het mogelijke meer te werken met downlight in plaats van down-uplight en indirect in plaats van direct licht. 

 

UITVOERINGEN

• Verstralers zijn ideaal om je oprit, het gazon of bomen te verlichten en vormen zo een effectieve functionele verlichting. Inbrekers zijn er eveneens niet happig op.
• Wandlampen plaats je aan de gevel, boven de (voor)deur of boven de garagepoort. Deze hebben een verwelkomende functie voor gasten en een afschrikfunctie voor inbrekers.
• Ingebouwde grondspots zijn een gegeerde vorm van decoratieve sfeer- of accentverlichting en bestaan in vaste of draaibare uitvoering, handig als je niet altijd hetzelfde wil accentueren. Deze hebben een mooie plaats langs een vijver, border of bij bomen en struiken.
• Lantaarns komen van pas rond terrassen, maar kunnen eigenlijk overal in de tuin hun nut hebben, zowel als basis- als sfeerverlichting, afhankelijk van welk type licht je waar beoogt. Er bestaan modellen op spies die je makkelijk kan verplaatsen.
• Tuinpalen zijn hoofdzakelijk functioneel, en geknipt om langs een tuinpad, een buitentrap, of eventueel rond een vijver te zetten.

 

VORMEN, MATERIALEN EN KLEUREN

Bij buitenarmaturen zijn er heel wat diverse vormen op de markt, gaande van klassiek tot modern. Er is met andere woorden geen echte typische vorm aan te duiden.

Er zijn wel een aantal evergreens:

• de fakkelvorm;
• het rechthoekige wandlicht;
• de up/down (buisvormig met twee lampen, één schijnt naar boven en één schijnt naar beneden).

Verder zijn het zeker de meer designgerichte armaturen, waarbij aluminium en rvs worden toepast, die aan een stevige opmars bezig zijn. Tot slot is er daarnaast nog steeds interesse in klassieke of vintage buitenverlichting, die zijn geschikt voor diverse toepassingen in de meer klassieke woonstijlen (fermettes, hoevestijl, pastoriewoningen ...).

De meest populaire materialen die gebruikt worden voor tuin- en buitenverlichting, zijn rvs of inox en aluminium. Qua kleuren scoren vooral de klassieke tinten: licht- en antracietgrijs, zwart en inox.

 

SOORTEN LAMPEN

Voor je buitenverlichting kies je uiteraard best voor ledlampen in plaats van gloei- of spaarlampen, wil je zo besparend mogelijk werken. Ledlampen zijn immers het meest spaarzaam, schokbestendig, geven geen warmte af en zijn in een waaier aan uitvoeringen beschikbaar.

IP-KLASSE

De lichten en armaturen voor tuin- en buitenverlichting moeten voldoen aan een bepaalde IP-klasse. De standaard is hier IP44, wat wil zeggen dat de armatuur beschermd is tegen elke vorm van regen, ook extreme slagregen. Soms zijn er ook hogere waardes (bijvoorbeeld ledstralers met IP65-rating) die inhouden dat er ook rechtstreeks met een tuinslang op de armatuur kan worden gesproeid. Voor grondinbouwspots, vijververlichting of spots in de buurt van zwembaden zijn er zelfs ratings tot en met IP67 (volledig waterdicht). Deze kunnen ruime tijd onder water staan, soms zelfs meerdere uren door plasvorming en op 1 m diepte. 

 

BEDIENING

De meest eenvoudige oplossing om tuinverlichting te bedienen blijft de handbediende schakelaar of dimmerswitch . Het gebeurt echter regelmatig dat de tuinverlichting niet wordt uitgeschakeld, waardoor het energieverbruik sterk oploopt. Dan is automatisering een interessantere optie.

 

BEWEGINGSSENSOR

Buitenverlichting met een bewegingssensor is erg effectief in het bestrijden van nachtelijke inbraken. Dieven werken liefst onopvallend. Een sterke lamp die begint te branden, dat staat haaks op die ambitie en vormt een goed afschrikmiddel. Bovendien is buitenverlichting met bewegingssensor ook erg handig voor de bewoners en verwelkomend voor de gewenste bezoekers.

Deze zijn niet alleen handig aan de gevel of de oprit, maar ook de donkere hoekjes in de tuin of bij de achterdeur. Hou hiervoor rekening met van waar ze kunnen komen, zeker bij een vrijstaande woning. Kies ook lampen die voldoende sterk zijn en breed genoeg stralen.

 

SCHEMERSCHAKELAARS

Je kan je buitenverlichting ook uitrusten met schemerschakalaars. Of de lichten aan of uit gaan, wordt bepaald door de lichtsterkte buiten. Als het buiten donker wordt, pikken de sensoren dat op en gaan de lichten met schemerschakelaars aan.

 

SMART HOME

Heel wat merken zetten de stap naar de smarthometrend, waarbij alles meer en meer geconnecteerd wordt. Fabrikanten van binnenverlichting, waarbij lichtbronnen bediend kunnen worden via een applicatie op de smartphone/tablet, stembediening of via een afstandsbediening, zien ook toepassingsmogelijkheden voor hun outdoorproducten. Daarnaast kan buitenverlichting mee opgenomen worden in een planning met automatische aan- en uitschakelmomenten. De toename van schakelmodules in of achter een schakelaar werkt dit zeker in de hand.