Hoe uw (sier)planten correct bemesten?

kennis van bodemsamenstelling helpt meststoffengebruik optimaliseren

Bemesting is cruciaal in het cultiveren van een mooi bloeiende en gezonde tuin. Om het correcte type meststof te kunnen bepalen voor de juiste doeleinden, spreekt het voor zich dat een degelijke kennis over de bodemsamenstelling vitaal is. Daar waar een tekort of teveel aan voedingsstoffen speelt, kan gerichter worden bemest. Ook het bodemtype en de plantensoort zijn beslissende factoren in de meststofkeuze.

De bodemanalyse

Pas eens de bodemsamenstelling gekend is, kan een optimaal aangepaste meststof worden aangekocht. In bepaalde gevallen is bemesting niet nodig. Een bodemstaal kan hieromtrent meer info verschaffen. Hiervoor kunt u een beroep doen op een gespecialiseerd labo.

Hoe maakt u een bodemstaal?

Een bodemstaal wordt gewoonlijk genomen tot op een diepte van 10–20 tot 25 centimeter. De diepte waarop het bodemstaal genomen wordt, is afhankelijk van het laboratorium, de beplanting en de bestemming. Gazongras wortelt minder diep en de bouwlaag in gazonbodem is ongeveer 6 cm dik, dus een staal van 0–6 cm is hier ideaal. Voor moestuinen en bij het (her)aanleggen van een tuin is het beter om een dieper staal te nemen, bijvoorbeeld van 0–23 cm.

Het staal moet uit een zo groot mogelijk aantal steken bestaan, genomen over de integrale oppervlakte van het perceel (probeer minstens 15 boringen per perceel uit te voeren). Het monster moet goed gemengd worden, alvorens het in het monsterzakje belandt. Bewaar het zo koel mogelijk alvorens het aan het gewenste laboratorium te bezorgen.

Welke informatie biedt een analyse?

Essentiële parameters bij een bodemanalyse zijn onder andere de hoofdelementen, textuur, pH en het humusgehalte. Het is belangrijk om nauwkeurig de aanwezigheid van fosfor, kalium, magnesium en zwavel te bepalen, zodat er een passend advies gegeven kan worden.

Meststoffen

De chemische samenstelling van een meststof

Een meststof bevat minstens één van de volgende elementen: stikstof, fosfor, kalium, calcium, magnesium, zwavel, mangaan, ijzer, zink, boor, koper en molybdeen. Uiteindelijk hebben alle planten deze elementen in een bepaalde hoeveelheid nodig om optimaal te kunnen groeien en bloeien.

Afhankelijk van de resultaten van de bodemanalyse, kunt u gericht gaan bemesten.

Minerale en organische meststoffen

De twee 'grote' groepen meststoffen zijn minerale en organische meststoffen. Organische meststoffen zijn samengesteld uit dierlijk en/of plantaardig materiaal, minerale meststoffen zijn eerder kunstmeststoffen.

Wanneer uit een bodemanalyse blijkt dat er een overmaat aanwezig is van een bepaald element, dan kan je dus een meststof gebruiken die niet alle basiselementen bevat, maar slechts één of twee van de elementen. Dit zijn de enkelvoudige meststoffen, bijvoorbeeld enkel stikstof (N), stikstof en fosfor (NP), stikstof en kalium (NK). Daarnaast zijn er ook enkelvoudige meststoffen beschikbaar die enkel calcium, magnesium of sporenelementen bevatten.

Elke mestsoort heeft specifieke kenmerken. Niettemin spelen bij beide soorten de dosering en de werkingsduur een hoofdrol. Een overvloed aan minerale of organische bemesting kan wortelbeschadiging door verbranding veroorzaken waardoor de plant niet meer alle bestanddelen optimaal kan opnemen.

Is uw meststof toegelaten op de Belgische markt?
Alvorens u uw gazon en planten bemest, is het belangrijk om zeker te zijn dat de gekozen meststof wel degelijk toegelaten is op de Belgische markt. Dit kan geverifieerd worden door na te gaan of in het declaratieveld 'meststof' vermeld staat, en of de verpakking een 'CE'-label draagt. Is dat niet het geval, dan moet de meststof steeds een uitdrukkelijke toelating hebben van de Belgische overheidsdienst, de zogenaamde 'ontheffing', waarvan het nummer op de zak moet zijn weergegeven.

Bodemverbeteraars

Bij het gebruik van bodemverbeteraars ligt de nadruk op de aanvoer van belangrijke hoeveelheden organische stof om zo het humusgehalte van de bodem te verhogen. Dit leidt tot een verbetering van het actieve bodemleven.

Kalkmeststoffen

Kalkmeststoffen zorgen ervoor dat een te zure grond terug in de neutrale zone geraakt. Onder zure omstandigheden (lage pH) zijn een aantal voedingselementen voor de planten moeilijker op te nemen, wat tekorten veroorzaakt. Afhankelijk van het soort plant, evolueren de pH-waarden binnen bepaalde minimum- en maximumgrenzen.

Wanneer de bodem te zuur is, wordt aangeraden om de grond te bekalken om zo de zuurtegraad opnieuw naar beneden te halen. Het resultaat en de interpretatie van de bodemanalyse zullen vaak een bekalkingsadvies bevatten. Bekalking dient louter te worden toegepast als een bodemanalyse aantoont dat dit nodig is. In veel particuliere tuinen wordt – vooral voor het gazongedeelte – eerder een te hoge pH vastgesteld en is er dus geen nood aan bekalking.

De werking van een kalkmeststof wordt bepaald door zijn zuurbindende waarde (zbw). Hoe hoger de zbw-waarde, hoe groter het effect op de pH zal zijn. Ook de werkingssnelheid is belangrijk. Hoe fijner de kalk, hoe sneller deze werkt. Ook het magnesiumgehalte in de kalk speelt een grote rol. Of u al dan niet een kalkmeststof zult gebruiken, kunt u enkel maar beslissen op basis van de resultaten van de bodemanalyse.

STIKSTOFBINDENDE BACTERIËN

Midden maart 2023 behaalde de Vlaamse Regering een stikstofakkoord. Dat zorgde voor veel ongerustheid bij de landbouwers, maar het kan ook een impact hebben op de bemesting van tuinen. Daarin kan nu verandering komen.

Stikstof is een belangrijke voedingsstof voor planten. De meeste planten (waaronder gras) nemen alleen stikstof op uit de bodem. Met een innovatieve bemesting, die stikstofbindende bacteriën bevat, kan stikstof nu opgenomen worden door de plant, via de grond.

De stikstofbindende bacteriën zetten stikstof uit de lucht om in voeding voor het gazon. Dit resulteert in een sterk, diepgroen gazon.

Ken uw beplanting

Het toedienen van de juiste soort bemesting veronderstelt kennis van de bodemsamenstelling. Belangrijk is om te benadrukken dat ook de bodemvoorkeuren van de (sier)planten in de tuin een essentiële factor is in de keuze en de dosering van de meststoffen.

Drie soorten (sier)planten

Elke plant heeft een zuurtegraad (pH) waarin ze zich optimaal ontwikkelt. Er zijn zuurminnende, pH-neutrale en kalkminnende planten. Wanneer de pH-waarde lager is dan 6, is de bodem zuur. Bij een hogere waarde dan 7, wordt er van een basische of alkalische bodem gesproken.

In een te zure bodem zullen de kalkminnende planten groeiproblemen en bladvergeling vertonen.

Een bodem waarvan de pH-waarde tussen de 6 en 7 schommelt, is een neutrale bodem. Hierin gedijen veel verschillende plantensoorten.

In de praktijk is het immers voornamelijk de textuur van de bodem die de pH-streefzone bepaalt. Zo ligt de pH-streefwaarde van een zandgrond op een waarde van 5,3 tot 5,8, terwijl een kleibodem eerder een streefzone heeft rond 7. Hou hiermee dus ook rekening wanneer u een meststof uitkiest (zie tabel).

Belangrijk is dat u de NPK-verhoudingen afstemt op de NPK-behoeften van de planten tijdens hun groeiseizoen. Zo hebben bepaalde grassen bijvoorbeeld een hoge behoefte aan stikstoffen en fosfaten in het voorjaar en in het vroege najaar. Tijdens de zomermaanden moet er extra gelet worden op de kalium- en magnesiumwaarden van de bodem, net als in het late najaar.

Sierplanten hebben een grote behoefte aan fosfaten en kalium in hun jeugd- en groeifase.

Een uitgebalanceerde bemesting

Meststoffen aanbrengen

Er is een uitgebreid assortiment van meststoffen op de markt. Er zijn oplosmeststoffen die het eenvoudigst via bespuiting of via een irrigatiesysteem worden aangebracht. Bij bespuiting van de planten met deze meststoffen, moet de dosering goed worden aangepast omdat anders de planten dreigen te verbranden.

Strooimeststoffen kunnen verspreid worden via verscheidene technieken zoals volleveldse strooiing, strookbemesting, rijbemesting en puntbemesting. Zoals de namen van de technieken aangeven, worden zij respectievelijk in stroken, rijen of punten naast de beplanting aangelegd en gericht toegediend om zo optimaal te worden opgenomen.

Bladmeststoffen worden rechtstreeks op het blad aangebracht zodat deze snel en efficiënt worden opgenomen.

"Labo's maken steeds vaker een onderscheid tussen een onderhouds- of herstelbemesting"

Onderhouds- of herstelbemesting?

Labo's maken steeds vaker een onderscheid tussen een onderhoudsbemesting of een herstelbemesting.
Een onderhoudsbemesting zorgt voor een optimale aanvulling van voedingselementen en stimuleert bijgevolg de groei.
Een herstelbemesting wordt aangeraden wanneer er ontoelaatbare tekorten aan bepaalde elementen worden vastgesteld. Hierdoor wordt het bemestingsniveau voor een bepaald element terug op peil gebracht.

Conclusie

Zowel de bodemsamenstelling als de bodemvoorkeur van (sier)planten zijn van doorslaggevend belang in de keuze van een meststof en diens toediening en dosering. Hiervoor is het dus cruciaal om bij aanvang van de bemesting een bodemstaal te laten analyseren om zo een zicht te krijgen op de huidige verhoudingen van de elementen in de bodem. De keuze van de juiste meststof zal leiden tot een gezond en weelderig bloemenperk en siertuin. Correct bemesten is dus een must.

Met medewerking van Anorel, Bodemkundige Dienst van België, Compo Expert, DCM en Proefcentrum voor Sierteelt