GEBRUIK VAN TAXUS VRAAGT GEDULD, MAAR RESULTAAT LOONT ALTIJD
Gewasbescherming en -toepassing verduidelijkt op studiedag taxus (pcs)
Taxus is een groenblijvend element in tuin en landschap. Dankzij de juiste aanpak – op het correcte tijdstip – kan schade door insecten vermeden en verminderd worden. En als het om het planten en het gebruik van taxus gaat, blijkt voldoende geduld hebben de belangrijkste boodschap.
LEVENSCYCLUS TAXUSKEVER EN DOPLUIS
Liesbet Van Remoortere van het PCS verduidelijkte door welke insecten taxus kan worden geplaagd. De grootste boosdoeners zijn de taxuskever en de (pulvinale) dopluis. Door een goede kennis van hun levenscyclus kunnen die correcter bestreden worden.
Taxuskever herkennen
“Een volwassen taxuskever is zwart met bruine stippen. Het is niet zo eenvoudig om de kevers op te merken omdat ze zich overdag verstoppen. Gelukkig is het schadebeeld van de volwassen taxuskever op zich geen groot probleem, er worden happen genomen uit de taxusbladeren (en andere waardplanten). Dat schadebeeld kan natuurlijk wel wijzen op de aanwezigheid van de taxuskever en kan dus aanzetten tot behandeling. De volwassen taxuskever legt eitjes in de (na)zomer. Die eitjes zijn wit en worden bruin als de larven bijna gaan uitkomen. De larven zijn wit met een rood kopkapsel, een beetje haar op het lijf, en hebben geen poten. Vooral de schade van die larven wordt gevreesd, want zij eten aan jonge wortels. Bovendien kunnen de larven de wortelhals afschrapen, waardoor de sapstroom niet meer kan plaatsvinden.”
“Vooral de schade van de larven van de taxuskever wordt gevreesd, want zij eten aan de jonge wortels en schrapen de wortelhals af”
Liesbet Van Remoortere
Wanneer bestrijden?
Een zorgvuldige bestrijding kan alleen door een goed begrip van de levenscyclus van de taxuskever: “De larve kan worden aangetroffen in de nazomer, winter en het voorjaar. De volwassen kever zien we vooral in de vroege en volle zomer. We merken wel dat de cyclus van de taxuskever niet meer zo lineair verloopt, omdat steeds meer volwassen taxuskevers blijken te overwinteren.“
“Het ideale moment voor de (biologische) bestrijding van de larve is tijdens de nazomer en winter. Een tweede tijdstip om (chemische) bestrijding toe te passen, is bij het ontluiken van volwassen kevers uit de poppen, tijdens het late voorjaar of de vroege zomer. Om een goed effect te hebben, is het erg belangrijk dat zowel de larven als de kevers bestreden worden.”
de taxuskever is schadelijk voor taxus © PCS
Dopluis herkennen
“Dopluis kan je het best herkennen als er dopjes op de taxusplant (of een andere waardplant) liggen. Wanneer je dat volwassen dopje opheft, is het mogelijk dat je daaronder een poederachtige substantie ziet. Die substantie bestaat uit zo’n 200 à 300 eitjes. Onder de dopjes is het ook mogelijk om jonge larven aan te treffen. Die zien eruit als donkere puntjes. Het schadebeeld van de dopluis is visueel niet gemakkelijk waar te nemen, maar schade is er zeker wel. Dopluizen zijn zuiginsecten, dus ze zuigen de plant traag maar gestaag leeg.”
De ideale bestrijdingsmomenten ontvangen per e-mail
Het Waarnemings- & Waarschuwingssysteem van het PCS waarschuwt zijn leden per e-mail over het tijdstip waarop ze beschadigers in een bepaald stadium kunnen waarnemen en hoe en wanneer ze die het best beheersen of bestrijden. Deze dienst is een door de Vlaamse overheid erkend systeem bij toepassing van integrated pest management (IPM). Meer informatie vindt u op www.pcsierteelt.be/waarschuwingssysteem of via het nummer +32 (0)9/353.94.94.
Pulvinale dopluis herkennen
de jonge larven vanonder de dopjes komen © PCS
“De pulvinale dopluis is iets gemakkelijker te herkennen dan de gewone dopluis. De aanwezigheid van de pulvinale dopluis kan worden bevestigd door het aantreffen van witte eizakjes op de gewassen. Voor het verschijnen van die witte eizakjes kunnen ook bruine doppen worden waargenomen, dat zijn de volwassen.”
Wanneer bestrijden?
Zoals tabel 1 aantoont, is de lente de ideale periode om de (pulvinale) dopluis waar te nemen. Dat is echter niet het beste tijdstip om een behandeling op te starten: “Het ideale bestrijdingsmoment is wanneer de larven van onder de dopjes tevoorschijn komen. Ook vroeg in het voorjaar, voor de eiafleg, en bij goed groeizame weersomstandigheden kan een behandeling slagen.
De beste momenten om de dopluis en de pulvinale dopluis te bestrijden, zijn wanneer de jonge larven onder de dopjes vandaan komen – dus bij het ontluiken van de eitjes – en wanneer de volwassen luizen zich verplaatsen, op zoek naar een ideale plek om eitjes te leggen. Dat zorgt ervoor dat de bestrijding idealiter gebeurt vanaf de vroege zomer.”
“Als je 10 euro mag spenderen aan een taxusplant,
spendeer dan 1 euro aan de plant zelf en
gebruik de overige 9 euro voor de grond”Rik Vankeirsbilck
kunnen het hele jaar door worden waargenomen. Andere zijn enkel zichtbaar tijdens de lente
Taxus als groenblijvend element in tuin en landschap
Achtergrond over het gebruik van de taxus werd gegeven door landschapsarchitect Paul Deroose. Hij heeft al jaren ervaring als ontwerper en maakt in zijn eigen werk graag gebruik van taxus.
Historiek
“Taxus is een inheemse plant die jammer genoeg grotendeels is verdwenen in Vlaanderen. Een belangrijke oorzaak is dat de plant giftig is. Vroeger hadden mensen bijvoorbeeld slechts twee of drie koeien en als er dan een van die koeien stierf omdat ze taxus had gegeten, werd natuurlijk snel beslist om de plant te verwijderen. Bovendien werd het hout van de taxus veelvuldig gebruikt als brandhout. Daarnaast hebben we in Vlaanderen meerdere oorlogen meegemaakt, waardoor veel taxusplanten van de kaart zijn geveegd.”
In private tuinen
“Taxus is een plant met een magische, intens groene kleur waarmee je in tuinen enorm veel kan aanvangen. Ikzelf gebruik taxus vaak om een tuin meer structuur te geven en als het ware groene architectuur te realiseren. Een belangrijk voordeel daarbij is dat die structuur en architectuur ook in de winter groen blijven. Daarnaast is taxus een erg duurzame en dankbare plant. Bij het bouwen van een huis of het aanleggen van een tuin gebeurt het soms dat er op de site reeds taxussen aanwezig zijn. In dat geval probeer ik die planten in de mate van het mogelijke zo veel mogelijk te behouden, want die taxussen zijn waardevolle elementen die altijd kunnen worden meegenomen in het nieuwe ontwerp.”
In publieke ruimtes en het landschap
“Net zoals in tuinen hoef je taxussen niet weg te halen wanneer een publieke ruimte een upgrade krijgt. Ik kies er meestal voor om taxussen op te waarderen – bijvoorbeeld door ze op te snoeien – en te integreren in mijn nieuwe ontwerp. En ook het verplanten van (goed verzorgde) taxussen is een optie. Taxus is bijna volledig verdwenen, maar volgens mij zijn er tal van plaatsen waar de plant gemakkelijk opnieuw een plekje zou kunnen vinden. Denk maar aan bermen van autosnelwegen, groenbuffers bij ambachtelijke zones en industriegebieden, begraafplaatsen, parken, publieke tuinen, bossen en natuurgebieden enz.”
Taxus laten groeien en onderhouden
“Taxus is volgens mij een plant die nog te veel ondergewaardeerd is, terwijl het eigenlijk het perfecte voorbeeld is van een duurzame plant. Taxus die goed verzorgd wordt, kan vele eeuwen blijven staan. Bovendien biedt de plant heel wat voordelen. Ten eerste leent taxus zich ertoe om in alle mogelijke vormen gesnoeid te worden (d.i. topiary), dus als tuinaannemer kan je daarop jouw fantasie volledig loslaten. Bovendien bezit taxus de bijzondere eigenschap terug te schieten op oud hout, ook wel epicormische groei genoemd. Je kan een taxus perfect snoeien tot op de stam, na twee jaar zal dat weer uitschieten. De boodschap is dus om geduld te hebben, maar die regel geldt eigenlijk voor alle aspecten van de taxus. Het is bijvoorbeeld ook niet nodig om twee rijen taxusplanten naast elkaar te plaatsen om een brede haag te bekomen. Taxus kan uit zichzelf ook erg breed groeien, maar dat vraagt natuurlijk de nodige tijd. Maar een tuin of landschap aanleggen zonder geduld, dat gaat eigenlijk niet.”
TAXUS KWEKEN EN VERZORGEN
Ook de ‘gastheer’, Rik Vankeirsbilck van Vankeirsbilck Boomkwekerij, kwam aan het woord. Hij vertelde gepassioneerd op welke manier hij zijn taxusplanten laat groeien en welke verzorging de plant nodig heeft om goed te gedijen in een tuin.
Kweken in potten
“De blote wortels van onze taxusplanten worden steeds ingepot. Die methode is redelijk duur, maar de voordelen wegen sterk op tegen dat ene nadeel. Ten eerste ligt het percentage dode planten veel lager in vergelijking met vollegrond. Toen we nog in vollegrond plantten, hadden we ongeveer 5% à 10% dode planten. Maar nu is dat cijfer herleid tot slechts 0,1%!
Daarnaast kunnen we dankzij de potten veel gemakkelijker aan werkspreiding doen. We zijn niet gebonden aan één periode om alles te planten. Op een regendag kan ik mijn werkkrachten bijvoorbeeld gewoon binnenhouden om taxussen in te potten. Bovendien kunnen we het ons permitteren om de grond een beetje te laten liggen om zich te herstellen. Als we een veld hebben ontdaan van alle taxusplanten, zaaien we daar altijd gras op dat een zestal maanden blijft liggen. Dankzij dat gras krijgen we meer hummus in de grond, en dat is voordelig voor onze taxusplanten.
Maar het belangrijkste voordeel van onze werkwijze met potten is zonder twijfel dat onze taxusplanten steeds alleen maar vezelwortels hebben, en dus geen dikke ‘probleemwortels’ zoals je wel ziet bij planten in vollegrond. Dankzij de vezelwortels gaan de taxusplanten snel en kwalitatief hergroeien na het rooien.”
Maatregelen tegen water
“Aangezien een taxusplant geen water verdraagt, hebben we daar natuurlijk maatregelen tegen genomen. Zodra het één keer goed geregend heeft en de taxusplanten zijn kunnen bezinken, gaan we ze ophopen. We creëren dus geulen waarlangs al het overtollige water bij hevige regenbuien gemakkelijk kan wegstromen. Als bijkomende maatregel tegen water gaan we de grond ook altijd draineren met behulp van drains die op zo’n 2,5 m van elkaar liggen. Op die manier is onze grond steeds redelijk droog. Wanneer het een dag 30 l/m² geregend heeft, kunnen wij de dag nadien al opnieuw met de tractor over het veld rijden.”
“Zonder geduld een tuin, publieke ruimte of landschap aanleggen met taxus, dat gaat eigenlijk niet”
Paul Deroose
Belang van snoeien
“Minimaal één keer per jaar gaan wij onze planten ook snoeien en toppen. Bijvoorbeeld, wanneer de taxusplanten ongeveer 50 cm hoog zijn, gaan we ze zeker 25 cm afsnijden. Dat doen we omdat taxus ook een zekere dikte moet hebben, en die dikte staat garant voor de kwaliteit. Ook als tuinaannemer mag je zeker niet bang zijn om te snoeien, want snoeien doet groeien! Zeker als de taxusplant over veel vezelwortels beschikt.”
Belang van gezonde grond
“Naast snoeien is ook de grond erg belangrijk, want op dat vlak kan je een taxusplant niet bedriegen. Een taxus gaat goed gedijen in een grond met een pH van 5,5 à 5,8. Dus voor je taxus gaat planten, is het nodig om de grond goed en diep genoeg te bewerken. Als er bijvoorbeeld een taxushaag over enkele meters niet wil groeien, kan je ervan uitgaan dat daar de toegang naar de werf was waar alle zware vrachtwagen hebben gereden en waar er dus veel vervuiling in de grond zit. Vandaar, als je 10 euro mag spenderen aan een taxusplant, spendeer dan 1 euro aan de plant zelf en gebruik de overige 9 euro voor de grond.”
