Normering industriële stekkers voorkomt namaak

Een stekker is een stekker? Neen, er zijn duidelijke kwaliteitsverschillen op de markt tussen de types aanbieders. Opteren voor spotgoedkope uitvoeringen kan op korte termijn lonend lijken, maar op lange termijn vallen de maskers onherroepelijk af.

standaardisering

Op het eerste zicht lijken industriële stekkers kopieën te zijn van elkaar. Dat zijn ze in zekere zin ook, want de internationale norm IEC 60309 legt een zekere standaardisering vast. Industrieel verbindingsmateriaal moet aan zekere voorwaarden een zekere opbouw vertonen en een aantal tests doorlopen vooraleer ze als dusdanig mogen verkocht worden. Die tests zijn bedoeld om onder meer de veiligheid, duurzaamheid en betrouwbaarheid te waarborgen.

Werkingsgebied

De inzetbaarheid van industriële connectoren situeert zich in het Ampèregebied, waarbij aanbieders de vastgelegde stroomsterktes volgen: 16, 32, 63 en 125A. Het type contactdoos en contactstop is te herkennen aan de vorm en de kleur. Ze kunnen 3-, 4- of 5-polig uitgevoerd worden. Het onderling verbinden van 2 verschillende stekkertypes wordt voorkomen door het gebruik van verschillende diameters en door een andere hoek van de contacten t.o.v. een nok.

We kunnen ze verder opdelen in hun vermogen om water af te stoten, de IP (Ingress Protection) waarde. De meeste connectoren gaan uit van minstens IP44, maar nog beter afgeschermde uitvoeringen tot IP67 (met een extra waterwerende schroefverbindingsring en eventueel schroefdop) zijn zeker mogelijk.

Naast de IP-waarde wordt vaak ook een minimum opgelegd aan de IK-waarde. Deze classificatie heeft de bescherming tegen een externe impact - de slagvastheid - als onderwerp. IK10 is bijvoorbeeld een vaak voorkomende waarde, met een weerstand tegen schokken van 20 J.

Tot slot vermelden we nog de opdeling volgens de netopbouw, met diverse pinuitvoeringen: tweepolig, driepolig, met of zonder nulleider … Om één en ander overzichtelijk te maken, wordt gewerkt met afgesproken kleurcodes die de bijhorende voltages weergeven.

Ook de zogenaamde uurstand geeft waardevolle informatie, al gaat het in dit geval om de belangrijke positie van het aardcontact (zie afbeelding).

De norm IEC 60309 garandeert dat elke 'pin-en-sleeve'-stekkers die aan de norm wil voldoen, moet verbonden worden met - en alleen met - contrastekkers die voldoen aan exact dezelfde nominale spanning en hetzelfde type in termen van maximale stroomsterkte.

Opbouw en samenstelling

De behuizing van een standaard industriële connector bestaat vandaag meestal uit kunststof zoals versterkt polyamide. Voor specifieke toepassingen kunnen ook andere materialen worden gebruikt, bijvoorbeeld om uv-degradatie tegen te gaan. Kwalitatief behuizingsmateriaal combineert uitstekende slagvastheid met hoge stijfheid en stevigheid maar ook andere factoren spelen een rol: de thermische stabiliteit (zelfdovend), goede isolerende eigenschappen, hoge onderbrekingssterkte, hoge weerstand tegen verwering, zeer goede chemische bestendigheid tegen diverse chemicaliën. Vandaag komt ook het milieu-aspect bovendrijven, waardoor de huidige connectoren geen bestanddelen als cadmium, halogeen (fluor, chloor, broom, jodium …) bevatten.

De kwaliteit van de contactbussen en -pinnen is eerder van elektrisch belang, want een kleinere contactweerstand zorgt voor minder verlies en opwarming. Bovendien zorgt een betrouwbare werking ook voor meer veiligheid voor de gebruiker. De contacten zijn meestal gemaakt uit een legering, zoals koper-zink of messing. De belangrijkste eigenschappen van de contacten zijn onder meer een hoog elektrisch geleidend vermogen, een hoge weerstand tegen uitrekking en een hoge corrosiebestendigheid. Dat laatste komt zeker van pas in industriële toepassingen en de landbouw. Voor een verhoogde corrosiebestendigheid voor in specifieke toepassingen (zeevaart, zuivelfabrieken …) kan bijvoorbeeld overgeschakeld worden op uitvoeringen met vernikkelde contacten. Bij uitvoeringen van 63 en 125 A wordt veelal een pilootcontact voorzien. Dat extra contact kan gebruikt worden om extra (veiligheids)signalen te sturen, zoals de vrijgave van de stekkervoorziening of het elektronisch vergrendelen.

Diverse sectoren=diverse omstandigheden

Dat brengt ons naadloos bij een belangrijk onderwerp: het belang van een correcte keuze in functie van de toepassing. Industriële connectoren kunnen geconfronteerd worden met tientallen diverse stoffen, afhankelijk van de sector waarin ze worden gebruikt. In de voedingsnijverheid gaat het bijvoorbeeld om chemische reinigingsstoffen, dierlijke vetten, allerlei zuren. In de scheepvaart en zware industrie eerder om hydraulische vloeistoffen, smeervetten en chemische hulpstoffen. Daar komen nog extra normeringen en regels bovenop, zoals ATEX-omgevingen tegen ontploffingsgevaar, HACCP-voedselveiligheidsnormen, clean room en noem maar op.

Veiligheid

Na veelvuldige open-en-sluitbewegingen zal slijtage zich veel sneller manifesteren op minder kwalitatieve uitvoeringen. Zo kan degelijk contactmateriaal ook bij een stroomsterkte van 125 A gemakkelijk door één persoon geopend worden, wat niet altijd het geval is. Verder zorgen een ergonomische behuizingsvorm, antislip grepen voor een veilige hantering onder alle gebruiks-omstandigheden.

Na veelvuldige open-en-sluitbewegingen zal slijtage zich veel sneller manifesteren op minder kwalitatieve uitvoeringen

In principe kunt u stekkers en stopcontacten van diverse aanbieders door elkaar gebruiken, want dankzij de standaardisering moeten zij in principe prima in elkaar passen. Het is evenwel aan te raden om zoveel als mogelijk hetzelfde materiaal te gebruiken, omwille van de eenvoudige reden dat een fabrikant zijn stopcontacten en bijhorende stekkers altijd perfect op elkaar kan afstemmen. Dit zowel naar toleranties toe als naar gebruikte materialen.

Installatie- en gebruiksgemak

Is de tijd dat elke verbinding via het traditionele ontmantelen moest verlopen voorbij? Vandaag zien we bijvoorbeeld snijklemsystemen die automatisch deze taak op zich nemen. De kabel moet met mantel ingebracht worden, een intern systeem zorgt er vervolgens voor dat de geleider op de juiste manier gestript wordt. Dat werkt niet alleen sneller, het zorgt ook voor meer uniformiteit omdat elke geleider nu op dezelfde lengte gestript wordt. De meeste aanbieders werken evenwel nog met de ‘good old’ methode: De behuizing losdraaien, de leiding door de wartel in de behuizing invoeren en strippen. Verder zien we hier onder meer onverliesbare schroeven, geleiders … die de installatie faciliteren.

De trekontlasting wordt bereikt via het vastdraaien van de rubberen wartel. Het dichtdraaien zorgt voor de trekontlasting voor de kabel en als dichting tegen het indringen van water of stofdeeltjes. Naast de trekontlasting worden de kabels ook beschermd tegen torsiekrachten die de mantels kunnen beschadigen.

De dagelijkse eindgebruikers hebben in principe
weinig extra vereisten aan een industriële connector

De dagelijkse eindgebruikers hebben in principe weinig extra vereisten aan een industriële connector, zolang deze maar makkelijk in- en uitplugbaar is en zijn taak veilig uitoefent. Deze beide vereisten komen wel eens in conflict met elkaar: bij sommige fabrikanten knelt de connector zo hard - om het contact met de pinnen te waarborgen - dat de ergonomie in het gedrang komt. Kwalitatieve connectoren verenigen beide pijlers met elkaar. Net hier komt de kwaliteit van de materialen aan de oppervlakte.