Waarom kiezen voor een groendak?

Is je dakbedekking aan vernieuwing toe, denk dan aan een groendak. Het is niet alleen streling voor het oog, ook je portemonnee en het milieu zullen er wel bij varen. In dit artikel leggen we je uit hoe dat in elkaar zit, overlopen we je opties en stippen we ook enkele aandachtspunten aan. 

De theorie

Wat is een groendak?

Een groendak, ook wel een sedumdak, vegetatiedak of ecodak genoemd, is een dakbedekking die hoofdzakelijk bestaat uit levende planten. Het zijn meestal plantensoorten die goed bestand zijn tegen wind, hitte, vorst en uitdroging. Groendaken zijn een duurzaam en ecologisch alternatief voor traditionele dakbedekkingen zoals bitumen of dakpannen. 

Wat zijn de voordelen?

Isolerend

Groendaken zijn thermisch isolerend. Tijdens de zomer reguleert de daktuin de warmte, zodat het huis koeler blijft. Tijdens de winter zorgt datzelfde systeem er dan weer voor dat de woning minder warmte verliest. De mate waarin het groendak dat doet, is afhankelijk van het gekozen systeem. Zo zal een intensief groendak een sterkere thermisch isolerende functie hebben dan een extensief systeem.

Naast de isolerende werking met betrekking tot de temperaturen tijdens winter en zomer hebben groendaksystemen ook een geluidsisolerende werking door de demping van omgevingslawaai (hagel, geluidsoverlast van vliegtuigen, extreme wind, etc.).

Verhoogde levensduur dakbedekking

Doordat de dakbedekking door de daarop liggende vegetatie afgeschermd wordt van allerhande weersomstandigheden (hagel, wind, extreme temperaturen, ...), wordt de levensduur van die dakbedekking aanzienlijk langer.

Ecologische voordelen

In het geval van de meest recente groendaken wordt er gekozen voor een rijke vegetatie, waardoor nieuwe habitatmogelijkheden voor bepaalde diersoorten mogelijk worden. Deze biodiversiteit geeft ook voordelen voor de mens. Zo voorziet een groendak ons van een betere luchtkwaliteit (300 m² groendak compenseert ca. 1 ton CO₂), luchtvochtigheid en een aangename omgevingstemperatuur.

Buffereffect

In steden en drukbevolkte gebieden is de belangrijkste reden om een groendak te kiezen het beheren van regenwater. Bij (hevige) regen is het namelijk mogelijk dat we te maken krijgen met wateroverlast. Door middel van onderliggende structuren is het groendak echter in de mogelijkheid om grote hoeveelheden water te stockeren.

Hierdoor komt het regenwater pas in een later stadium in de riolering terecht. Bovendien is een standaard extensief groendak in staat om de helft van de jaarlijkse regenval te bufferen. Slechts 50 procent van de regen komt dus nog in de riolering terecht. 

Groendaken zuiveren ook het water en kunnen dus bijdragen tot een lagere concentratie van nitraten, fosfor en giftige stoffen in onze waterwegen.

 

Wat zijn de nadelen?

Brandveiligheid moeilijk te bepalen

Alhoewel algemeen beweerd wordt dat een groendak brandvertragend kan werken, blijkt het toch moeilijk om de brandeigenschappen van het groendak te bepalen. De reden daarvoor is dat de vegetaties van project tot project sterk van elkaar kunnen verschillen. Toch is het mogelijk om via bijvoorbeeld compartimentering het brandrisico in te perken. Groene zones op het dak worden in dit geval van elkaar gescheiden door steriele zones in de vorm van stenen, grind, zand of andere onbrandbare materialen.

Hiervoor zijn er twee aanbevelingen:

• De eerste stelt dat de substraatlaag minimaal 3 cm dik moet zijn om voortplanting doorheen het dak te vermijden. 
• Plaats om de 40 m een onbrandbare strook van minimaal 80 cm (afhankelijk van de hoogte van de vegetatie) breed in het dakoppervlak.

Dakdichting moeilijk toegankelijk

De afdichting onder het groendak is minder toegankelijk dan deze van een traditioneel dak. Daardoor zal het dus langer duren en moeilijker en duurder zijn om eventuele lekken op te sporen en te herstellen.

TIP
Het is zeer nuttig om een waterdichtheidstest uit te voeren, bijvoorbeeld door het dak 48 uur onder water te zetten, voor de plaatsing van het groendak.

Intensief onderhoud

Het is noodzakelijk om onkruid te verwijderen, overtollige plantenresten uit tapbuizen te halen en dergelijke ongewenste vegetatie van het dak te verwijderen. Door toedoen van wind en dieren kunnen bijvoorbeeld zaadjes van bomen en struiken terechtkomen op een extensief dak.

Wanneer het regenwater op het dak blijft staan, treedt er mosvorming en verzuring van het substraat op. Dat is niet alleen schadelijk voor de planten, maar ook voor de dakdichtingsmaterialen. 

Bovendien is het aangeraden om de vegetatie in het najaar te maaien en onder meer gevallen bladeren te verwijderen. Een extensief groendak vraagt vanaf zijn derde levensjaar ook bemesting.

Opbouw en soorten

Opbouw van een groendak

Afhankelijk van je dakconstructie kan je je groendak extensief houden of net steeds intensiever maken. De opbouw zal dan ook verschillen naargelang je keuze. 

• een versterkte dakvloer;
• een dampscherm;
• thermische isolatie (PIR- of PUR-platen);
• een tweelaagse, waterdichte en wortelvaste dakafdichting;
• beschermlaag tegen mechanische beschadigingen van de dakbedekking en/of een PE-film;
• een drainagelaag van kunststof of mineralen: deze zorgt voor de afvoer van overtollig water;
• een filterlaag: deze laag vermijdt dat partikels van de substraatlaag afgevoerd worden, in de drainagelaag terechtkomen en deze eventueel verstoppen;
• substraatlaag: deze zorgt zowel voor de voedingsstoffen en watervoorziening van vegetatie als voor de zuurstof en verankering van de wortels. Voor intensieve daken bedraagt deze een dikte tussen de 25 en 50 cm, afhankelijk van de vegetatie;
• een vegetatielaag.

 

Ondergrond

Bitumen

Een vaak voorkomende dakbedekking voor platte daken is die met bitumen. Die wordt aangebracht door een brander. Door de hitte zal het materiaal vloeibaar worden en zal het zich hechten op de juiste manier. Als bitumen wordt aangebracht op een goede manier, heeft het een levensduur van meer dan 30 jaar. 

De dikte van een bitumenafdichting bedraagt om en bij de 7 mm. Dat maakt het niet alleen resistent tegen ozon- en weersinvloeden, maar maakt het ook robuust genoeg om onbeschadigd te blijven tijdens de plaatsing van een groendak. Door additieven toe te voegen, wordt een bitumen afdichting ook wortelvast gemaakt. 

EPDM

EPDM is een synthetische afdichting die bestand is tegen de meest extreme weersomstandigheden. Bovendien is het ook een heel duurzaam materiaal. De levensduur wordt geschat rond de 50 jaar en is daarnaast nog eens volledig recycleerbaar.

EPDM is van nature wortelvast, dus je hoeft geen additieven toe te voegen. Voor (semi-)intensieve groendaken wordt er echter wel gekozen voor een wortelvaste EPDM-variant. In dit geval is het wel belangrijk dat de overlapverbindingen van het EPDM niet verlijmd, maar gelast of gevulkaniseerd worden om worteldoorboring tegen te houden.

Algemene aandachtspunten

Of je nu EPDM of bitumen gebruikt, je kiest het best voor kwaliteitsvol materiaal als je een groendak wil leggen. Het wordt aanbevolen om enkel gecertificeerde producten met een Technische Goedkeuring ATG te gebruiken, die geschikt verklaard zijn voor groendaken. 

Plaats je een groendak op een bestaande afdichting? Dan laat je die zeker eerst door een professional nakijken of die geschikt is en of er eventuele beschadigingen zijn.  Indien nodig, moet de bestaande afdichting hersteld worden of vervangen worden door een geschikte afdichting.

 

Vegetatie

Een extensief groendak bestaat uit kleine, gemakkelijk te onderhouden planten, zoals sedum, grassen, kruiden, enzovoort. Een intensieve versie, een echte daktuin, heeft qua vegetatie geen echte limieten: alles is toegestaan. Je kan dergelijke constructies inrichten met een gazon en bomen en struiken allerhande, uiteraard afhankelijk van hoe sterk je dak is. Ga je nog een stapje verder, dan kan je zelfs moestuinieren op je dak. Bespreek eerst je plannen met een professional om na te gaan wat haalbaar is.

 

Soorten groendaken

Extensieve groendaken

Deze daken hebben een dunne substraatlaag en worden meestal beplant met sedums en andere planten die weinig onderhoud nodig hebben en goed bestand zijn tegen droogte en extreme temperaturen. Extensieve groendaken zijn lichter van gewicht en vereisen minder structurele ondersteuning dan intensieve groendaken. Ze zijn daarom geschikt voor platte daken en daken met een lichte draagkracht.

Intensieve groendaken

Deze daken hebben een dikkere substraatlaag en kunnen worden beplant met een breed scala aan planten, waaronder grassen, kruiden, struiken en zelfs bomen. Ga je meer richting de daktuin, wees er dan wel van bewust dat deze types meer onderhoud vergen. Bovendien moet je dakconstructie het gewicht aankunnen. Intensieve groendaken kunnen wel als groene ruimtes worden gebruikt.

Semi-intensieve groendaken

Hier betreft het een daktuin met hogere vegetatie zoals wilde grassen. In feite zijn zo goed als alle vegetaties geschikt voor dit groendaktype, met uitzondering van struiken en bomen. Ook hier is het belangrijk dat het onderhoud van dit groendak frequenter ingelast wordt. Dit soort groendak kan beschouwd worden als een overgang tussen extensieve en intensieve groendaken, en weegt al snel 200 tot zelfs meer dan 1.500 kg/m², afhankelijk van de vegetatie. Een semi-intensief groendak vergt, zeker bij de zwaardere uitvoeringen, een aangepaste dragende constructie. Deze gedijt het best op een plat dak, maar afhankelijk van de vegetatie kan je deze ook op een licht hellend dak plaatsen.

Hellende groendaken

Tegenwoordig is het niet ongewoon dat daken met een helling tot 45° met vegetatie worden bedekt. Voor dakhellingen tot 15° kan een traditioneel groendaksysteem worden geïnstalleerd. Om afglijden te voorkomen, moet een dakbedekking met leischilfers worden aangebracht. Naarmate de helling toeneemt, wordt de zwaartekracht echter een sterkere kracht, waardoor gespecialiseerde systemen of oplossingen moeten worden toegepast. Een voorbeeld is het gebruik van een honingraatstructuur die met kabels aan een ondersteunend raamwerk wordt verankerd.

Moestuindaken

Deze groendaken worden gebruikt om groenten, fruit en kruiden te verbouwen en kunnen worden voorzien van plantenbakken of verhoogde bedden voor tuinieren. Uiteraard moet je hier dan een extra (automatisch of manueel) irrigatiesysteem voorzien. Raadpleeg uiteraard ook een professional om na te gaan of je dakconstructie een moestuin aankan. 

Andere varianten

• Biodiverse groendaken: als je een groendak hebt, kun je dat net zo goed beplanten met inheemse planten en bloemen om de biodiversiteit te bevorderen en een natuurlijke leefomgeving te creëren voor insecten, vogels en andere dieren.
  
• Waterbergingsdaken: deze groendaken zijn specifiek ontworpen om regenwater op te vangen en te bufferen, waardoor het risico op overstromingen wordt verminderd en het regenwater kan worden hergebruikt voor irrigatie of andere doeleinden.

 

Zelf een groendak aanleggen

Tegenwoordig kan je ook zelf de handen uit de mouwen steken en je eigen groendak vormgeven. Zowel in het geval van een nieuwbouw of een renovatie laat je echter eerst je dakconstructie nakijken door een architect of stabiliteits­ingenieur. De architect of ingenieur kan dan berekenen of je dak het extra gewicht van het groendak aankan. Zij of hij kan je ook helpen bepalen welk type groendak haalbaar is.