Hout behandelen: product kiezen en hout voorbereiden

Beits, vernis, lak of olie - al deze producten heb je net zoals verf op zowel water- als op synthetische basis. We zetten de voor- en nadelen van beide soorten producten op een rijtje. Heb je het juiste product gekozen, dan kan het wel zijn dat je vooraf nog wat algemene voorbereidende werkjes moet doen op je hout. We overlopen kort die stappen in dit artikel.

 

Houtbeschermingsproduct kiezen

Net zoals bij verf, maak je bij houtveredelingsproducten een onderscheid tussen producten op solvent- en die op waterbasis. Bij de meeste merken gaat de interesse en ontwikkeling tegenwoordig hoofdzakelijk naar de watergedragen producten omwille van de milieuvriendelijkheid en het onderhoudsgemak. 

Watergedragen producten

+ over het algemeen soepeler;
+ geen toevoeging van synthetische stoffen, dus milieuvriendelijk;
+ minder kans op barstvorming;
+ over het algemeen uv-bestendiger, er treedt geen vergeling op;
+ bij glanzende producten wordt de glans zeer goed behouden;
+ snelle droging, dus een kortere wachttijd tussen twee lagen door;
+ gebruikte tools kunnen makkelijk met water worden gereinigd;
+ geen geurhinder bij de verwerking

- gevoelig voor 'metal marking' (bijvoorbeeld wanneer je met een ring langs een laag schuurt);
- je moet specifieke (synthetische) borstels gebruiken;
- watergedragen lagen kunnen minder goed tegen zeepsop.

 

Solventgedragen producten

+ beter bestand tegen weersomstandigheden;
+ over het algemeen krasvaster dan producten op waterbasis;
+ de langere droogtijd maakt het eenvoudiger om te verwerken;
+ beter af te wassen met bijvoorbeeld zeepsop, wat perfect is voor aan vocht en vuil blootgestelde oppervlakken;

- er kan vergeling optreden;
- de elasticiteit vermindert na verloop van tijd, waardoor een laag kan afbladderen of barsten;
- minder milieuvriendelijk door toevoeging van synthetische stoffen;
- geurhinder bij de verwerking;
- gereedschap moet je afkuisen met white spirit, met water zal je het niet redden.

 

Glansgraad

De mate waarin een houtbeschermingsproduct glanst heeft hoofdzakelijk te maken met het bindmiddel of de harsconcentratie - hetzelfde principe als bij verf. Hoe meer bindmiddel, hoe glanzender de verf is. Daar zijn er verschillende gradaties in, van mat tot hoogglanzend, met daartussenin halfglanzende producten.

Matte en halfglanzende producten heb je op zowel water- als op synthetische basis. Hoogglanzende producten zal je eerder terugvinden op synthetische basis.

 

Voorbereiding

Onbehandeld hout

Nieuw of onbehandeld hout kun je beter eerst met een primer of een houtverduurzamingsmiddel behandelen voor je een olie-, beits-, vernis- of laklaag aanbrengt. Deze producten beschermen het hout diep tegen weersinvloeden, insecten en/of schimmels. Als je al een aantasting door schimmels of houtworm kan vaststellen, zorg dan eerst met een specifiek houtbehandelingsmiddel voor een efficiënte bestrijding. Daar lees je hier meer over.

Zit je met enkele kleine oneffenheden in je hout? Dan kan een poriënvuller ook soelaas bieden om die op te vangen voor je een afwerkende beschermlaag aanbrengt. Zit je met grotere beschadigingen, dan kan een gepast vulmiddel van pas komen. Vervolgens schuur je het hout op en maak je het stof- en vetvrij, en werk je het af met een primerlaag en een beschermende eindlaag. Bij olie mag de korrel waarmee je opschuurt niet te fijn zijn (niet fijner dan P120), opdat het hout de olie goed zal kunnen opnemen.

 

Reeds behandeld hout

Olie op oud beschermlaag

Ga je hout dat eerder werd beschermd opnieuw voeden met olie? Dan moeten resten van de oude beschermlaag zeker eerst verwijderd worden. Oude lak-, vernis- of beitslagen kunnen verwijderd worden door op te schuren met een korrel niet fijner dan P120. Oude waslagen verwijder je best met een product op basis van terpentijn.

TIP
Wil je weten of je een oude beschermlaag volledig verwijderd is van een oppervlak? Ga er eens over met een vochtige doek. Wordt het hout gelijkmatig donker? Dan is de oude laag mooi weggewerkt. Zie je nog vlekken? Dan zal je nog eens moeten opschuren.

Beits op beuts

Beitsen op reeds gebeitst hout is doorgaans geen probleem, zolang je het hout goed opschuurt. Je hoeft dus niet de volledige oude laag te verwijderen. Bij hout dat eerder met een dekkende laag bewerkt werd (waarbij de houttekening dus niet meer zichtbaar is), zal je wat intensiever moeten schuren. 

Beits op lak of vernis

Ga je hout beitsen waarop eerst een laklaag lag? Dan is opschuren met een grovere korrel van groter belang, zodat het beits goed kan intrekken in het hout.

Is de oude beschermlaag te verweerd? Verwijder die dan volledig

Lak of vernis op beits

Omgekeerd, als je over eerder gebeitst hout wil lakken, geldt hetzelfde: goed opschuren. Let wel op dat je producten met eenzelfde basis gebruikt: werk niet met een solventgedragen product op een bestaande watergedragen laag en vice versa.

Lak/vernis op lak/vernis

Ook hier geldt: werk met een watergedragen product op een watergedragen product, een synthetisch product op een synthetisch product en schuur goed op, zodat de nieuwe laag voldoende grip heeft.

TIP
Om na te gaan of een bestaande laag water- of solventgedragen is, wrijf je erover met een doekje met aceton. Wordt de laag kleverig? Dan is de laag watergedragen. Zoniet, dan heb je een solventgedragen onderlaag.

Beits, vernis of lak op olie

Het wordt over het algemeen afgeraden om over een bestaande olie- of waslaag te beitsen, vernissen of lakken, omdat je beits of laklaag niet goed zal hechten. Hout dat eerder met een olie werd behandeld, behandel je dus enkel opnieuw met olie.