Cilindersloten: werking en onderhoud

Sloten staan in voor de beveiliging van je woning en dus ook voor je eigen gemoedsrust. Je zorgt er dan maar beter goed voor. Er bestaan uiteraard verschillende soorten maar in dit artikel focussen we op cilindersloten. We leggen uit hoe ze werken én hoe je ze onderhoudt. 

 

Werking

3 UITVOERINGEN

Cilindersloten voor deuren bestaan in drie uitvoe­ringen:

• Dubbele profiel­cilin­ders kan je aan beide kanten openen en slui­ten. Die gebruik je bij de meeste deursloten.
• Halve profielcilinders kan je slechts langs één kant openen. Die vind je veel terug in garage­poorten, maar kan je ook voor een inbouwkast gebruiken.
• Verder bestaat er het knop­cilin­der­profiel, dat je aan de binnen­kant kan openen of sluiten met een knop, en dat langs de buitenkant kan worden geopend of gesloten met een sleutel.

 

WERKING

Als de sleutel niet in het slot steekt, blokkeren de pinnetjes het cilinderslot. Ook als de ver­keerde sleutel ingebracht wordt, kan het slot niet gedraaid worden. Als de juiste sleutel in de cilin­der wordt gestoken, dan komen de pinnen gelijk met de zijkant van het slot. Dan kan je de sleutel draaien en opent het slot. Het palletje van de cilinder schuift de nachtschoot open en de deur kan open.

 

MATEN

Als je een inbouwslot koopt, moet je rekening houden met 4 maten:

ASAFSTAND

Een van de voornaamste afstanden bij een cilinderslot is de pc-maat of de asafstand (4). Die wordt bepaald door de afstand tussen de kruknoot of de tuimelaar (2) en de cilinderopening (3). Die afstand staat meestal op de verpakking te lezen. De afstand wordt gemeten van het midden van de opening van de kruknoot tot aan het midden van de cirkel van de uitsparing van het cilinderslot. De meest gangbare afstanden in België zijn voor hout 55 mm, 72 mm, 85 mm, 90 mm en 110 mm.

DOORNMAAT

De tweede belangrijke maat is de doorn­maat (5). Die wordt bepaald door de af­stand tussen de voorplaat (1) en het midden van het cilindergat (3). De meest voorkomende doornmaten in België zijn 40 mm, 45 mm, 50 mm, 55 mm en 60 mm.

DEURKAST

Daarnaast is de deurkast van belang. Dat is de uitsparing die in de deur gemaakt is om het cilinderslot in aan te brengen. Meet goed de diepte (8), de breedte en de hoogte van de opening. Dit kan je heel wat werk besparen. Als de maten van de deurkast verschillen van die van het slot, moet je sowieso de kast­breedte aanpassen.

VOORPLAAT

Verder is ook de voorplaat (1) van belang. Die bestaat zowel in afgeronde vorm als in recht afgesneden vorm. De uitsparing is meestal voorgefreesd in de deur. Meet de uitsparing voor de voorplaat in de deur om extra frees­werk te vermijden.

 

KLAVIERSLOT EN TOILETSLOT

Naast cilindersloten bestaan er ook klaviersloten en toiletsloten. Die worden vooral gebruikt om binnendeuren af te sluiten. Bij klaviersloten is het slot meestal al ingebouwd. Die hebben meestal een uni­versele sleutel.

Toiletsloten hebben een tuime­laar die het nachtschoot toedraait. De meest courante afstanden van toiletsloten zijn afwijkend van cilindersloten en bedragen 78 mm, 96 mm en 116 mm.

Meestal staat de cilinderopening bovenaan en de kurknoot of tuimelaar onderaan. Dit kan ook echter omgekeerd zijn. Als je cilinderslot boven je kurknoot staat, hou er dan rekening mee dat je geen gewoon slot kan kopen.

De asafstand is ook verschillend bij sloten waarbij de opening onderaan staat. De meest gangbare afstand daar is 60 mm of 66 mm voor een toiletslot.

 

EEN-OF MEERPUNTSSLOT

Tegenwoordig zijn de meeste buitendeuren uitgerust met meerpuntsloten. Deze sluiten de deur op drie of meer plaatsen tegelijkertijd. Deze koop je meestal als geheel. Meet hier­voor zeker ook de afstand tussen de verschil­lende sluitpunten. Dan ben je zeker dat je niet het verkeerde slot aankoopt.

Meerpuntsloten zijn veiliger dan sloten met een enkele sluiting. Wil je echt voor veilig gaan? Neem dan het veiligheidsslot. Dat sluit op meerdere punten en heeft een nachtschoot (7) die minstens 20 mm lang is.

 

LINKS- OF RECHTSDRAAIEND

Bij de meeste inbouw­sloten is de dagschoot tegen­woordig omkeerbaar, maar toch is het handig voor het kopen te weten of je deur links- of rechtsdraaiend is.

Hoe weet je dat nu? Ga aan de buitenkant van je deur staan. Dit wil zeggen dat als je je deur opendoet, je ze moet duwen en niet trekken. Doe de deur open. Zitten de scharnieren rechts, dan is de deur rechts­draaiend. Zitten de scharnieren links, dan is de deur links­draaiend.

 

VEILIGHEIDSROZET

Als je je cilinder wil be­schermen tegen uitboren, dan kan je het best een veilig­heidsrozet installeren. Die is gemaakt van gehard staal en wordt met bouten vastgezet aan de andere kant van de deur. Dit voorkomt dat die kan worden geforceerd. Het geharde staal beschermt dan weer tegen het uitboren van de cilinder. Dit kan zelfs worden versterkt met een extra cilinder­beveiliging uit gehard staal.

Volgens hetzelfde principe bestaat er ook veilig­heids­beslag. Als je een veilig­heidsrozet installeert, moet je cilinder aan de buiten­kant wel 7 tot 12 mm uitsteken. Dit moet je in je achter­hoofd houden, als je een nieuwe cilinder koopt. De rozet is aanpas­baar in diktes van 1 mm, zodat je die perfect gelijk kan laten komen met het uit­einde van de cilinder.

 

Lees meer over sleutelhiërarchie onderaan dit artikel. 

 

onderhoud

zelf ONDERHOUDen

Een stroef lopend slot kan je weer vlot krijgen met een slotspray. Spuit even in het slot, zowel aan de binnenkant als aan de buitenkant. Spuit vervolgens ook wat van de spray in het slotklavier. De slotspray legt een beschermende laag over het metaal, daarmee voorkom je slijtage en corrosie. Slotspray helpt dus ook preventief.

 

EEN NIEUWE CILINDER PLAATSEN

Als je je cilinder vervangt, moet je dat natuurlijk doen door een cilinder met dezelfde maat. Dit kan je het best doen door de cilinder te meten. Je cilinder heeft twee maten, van het midden naar de twee uiteinden. Het midden wordt bepaald door de plaats van de borgschroef, net onder de dag­schoot. Vanaf daar meet je dus naar beide uiteinden van de deur. Deze twee maten zijn de maten van je cilinder.  De cilinder mag immers niet buiten de slotplaat komen.

De meest voor­komende maat is 30/30, maar cilinders zijn verkrijgbaar in maten om de 5 mm. Je cilinder mag zeker niet buiten de deur steken. Een halve centimeter is genoeg voor een inbreker om het slot te forceren.

Onder de nachtschoot vind je de borgschroef. Die zet de cilinder vast en je moet die helemaal losschroeven om de cilinder eruit te kunnen nemen. Om de cilinder eruit te halen, moet je de sleutel in het slot steken en licht draaien. An­ders verhindert het palletje dat de cilinder kan worden uitge­nomen.

Steek dan de nieuwe cilinder in de cilinderopening. Draai ook nu de sleutel lichtjes om de cilinder weer in de opening te krijgen. Draai dan de borgschroef vast.