Wat je moet weten over de hybride warmtepomp
De warmtepomp is voorlopig de meest voorname manier om je woning te verwarmen met een beperkte CO2-uitstoot. De installatie daarvan is echter niet voor elk renovatieproject even vanzelfsprekend, zowel om praktische als budgettaire redenen. Een hybride warmtepompsysteem biedt in die gevallen een goede tussenoplossing, in afwachting van een grondige renovatie. Maar hoe werkt zo’n hybride installatie? Wanneer is het nuttig? En wat is het verschil met een bivalente warmtepompinstallatie? We leggen het voor je uit.
Wat is een hybride warmtepomp?
Een hybride warmtepomp is een combinatie van een warmtepomp en een tweede warmtebron, meestal een gascondensatieketel, gekoppeld aan een monitoringssysteem dat de overschakeling en de samenwerking tussen de twee systemen stuurt. Een dergelijke installatie kan dan op drie manieren de woning, en eventueel sanitair warm water, verwarmen: enkel met de warmtepompfunctie, enkel met de ketelfunctie of een combinatie van beide.
Hybride of bivalent?
Een hybride warmtepomp is echter niet volledig hetzelfde als een bivalent systeem. De twee worden echter vaak door elkaar gebruikt.
Hoewel het in beide gevallen om de combinatie van een warmtepomp en een andere warmtebron gaat, is er een verschil in de werking. Bij een hybride installatie kunnen de twee apparaten zowel afzonderlijk als gelijktijdig werken en vormen ze als het ware één geheel. Bij een bivalent systeem werken ze naast elkaar en nooit gelijktijdig, en is de warmtepomp altijd de primaire warmtebron.
Hoe werkt een hybride warmtepomp?
Een hybride warmtepomp is voorzien van een slim monitoringssysteem dat kan switchen tussen warmtepomp en ketel. Afhankelijk van de energieprijzen en rekening houdend met de buitentemperatuur, schat die regeling in welke energiebron op welk moment het hoogste rendement of de laagste uitstoot heeft.
Als de warmtevraag bijvoorbeeld te hoog is of de buitentemperatuur te laag, waardoor de warmtepomp op zichzelf onvoldoende warmte kan voorzien, zal de ketel in actie schieten. In de andere gevallen is de warmtepomp de aangewezen warmtegenerator. Je kan ook de warmtepomp én de ketel samen laten werken.
... en een bivalent systeem?
Bij een bivalente opstelling is de warmtepomp altijd de primaire warmtegenerator, en de ketel de tweede. De warmtepomp werkt volgens de ingestelde stooklijn bij een bepaalde buitentemperatuur, bijvoorbeeld 16 °C, tot aan het bivalentiepunt op dezelfde stooklijn, bijvoorbeeld 5 °C. Vanaf het moment dat de buitentemperatuur dat bivalentiepunt bereikt, neemt de tweede warmtegenerator over of springt hij bij.
Ook voor sanitair warm water
Een hybride warmtepompinstallatie kan net zo goed toegepast worden voor sanitair warm water. Het systeem werkt daarvoor op nagenoeg dezelfde manier. Als er een antilegionellabehandeling gevraagd of vereist is, wordt de ketel daarvoor gebruikt. Die zal wekelijks de watertemperatuur tot boven de 65 °C brengen. Voor sanitair warm water is er wel een buffervat vereist. Zonder zo’n vat verloopt de warmwatervoorziening via de ketel (volgens het doorstroomprincipe).
Wanneer een hybride warmtepomp kiezen?
De keuze voor een hybride systeem, dan wel een volledig hernieuwbaar verwarmingssysteem met een warmtepomp, hangt grotendeels af van de isolatiegraad van de woning. Hoe beter de woning is geïsoleerd, hoe minder de warmtebehoefte in huis zal zijn. In een volledig geïsoleerde woning kan een moderne warmtepomp dan al voldoen als volledige woningverwarming.
Zit je in een renovatie en wil je een warmtepomp laten installeren zonder grondige isolatiewerken te doen? Dan is een hybride opstelling de beste tussenoplossing. Wanneer je in een latere fase budget en tijd kan vrijmaken om voldoende bij te isoleren, kan je overschakelen naar een systeem dat volledig steunt op de warmtepomp.
Ook wanneer je een afgiftesysteem op hoge temperatuur (zoals klassieke radiatoren) nog niet wil of kan vervangen, maar wel een warmtepomp wil, is een hybride systeem een goed compromis. Sowieso werken afgiftesystemen op lage temperatuur ook met een hybride installatie beter dan afgiftesystemen op hoge temperatuur.
De mate waarin die overschakeling van hoge- naar lagetemperatuurverwarming haalbaar is, hangt meestal samen met in hoeverre het (financieel) mogelijk is om bij te isoleren. In woningen waar hogetemperatuurradiatoren nodig zijn om het comfortabel warm te houden, net doordat de woning niet voldoende geïsoleerd is, zal enkel een warmtepomp tekortschieten. Is je woning wel goed geïsoleerd, maar is het niet mogelijk om over te schakelen van hoge- naar lagetemperatuurverwarming, dan biedt een lucht-luchtwarmtepomp doorgaans de beste optie.
De keuze voor een warmtepomp of hybride systeem, maak je in elk geval niet zonder een professionele warmteverliesberekening.
NIET RELEVANT VOOR NIEUWBOUW
Hoewel een hybride warmtepompsysteem een minimumvereiste is in Vlaanderen voor nieuwbouwwoningen die op elektriciteit en gas kunnen verwarmen, is het daarvoor eigenlijk een weinig relevante optie, gezien een nieuwbouwwoning in 2023 reeds voldoende geïsoleerd zal zijn van in het begin. In die gevallen is een verwarmingssysteem dat enkel werkt met een warmtepomp in principe voldoende.
Hoe is een hybride warmtepomp opgesteld?
Een lucht/water-hybridewarmtepomp bestaat uit twee belangrijke delen: het buitendeel, dat een split- of monoblockwarmtepomp kan zijn, en het binnendeel, dat de regeling bevat, en in het geval van een splitopstelling ook de condensor. Moet er ook sanitair warm water gemaakt worden, dan is een opslagvat noodzakelijk. Dat kan een losse boiler zijn, of een systeem waarbij de regeling en de boiler geïntegreerd zijn.
Een hybride warmtepompverwarmingssysteem kan - net zoals een bivalent systeem - ook bestaan uit twee of meerdere losse warmtegeneratoren die samen een hybride oplossing vormen, zoals een splitwarmtepomp gecombineerd met een ernaast staande verwarmingsketel, of een monoblocwarmtepomp die buiten opgesteld staat in combinatie met een verwarmingsketel die zich in de opstellingsruimte bevindt.
Een directe koppeling van de warmtepomp met de ketel kan, maar is tegenwoordig vaak niet nodig. Als de warmtepomp ingesteld wordt op een stooklijn zal die de gevraagde warmte leveren. In de regeling kan een bepaalde buitentemperatuur ingesteld worden, waardoor de ketel zal detecteren dat er extra warmte nodig is en zichzelf zal inschakelen.
Warmtepomp op een bestaande installatie
In principe kan een warmtepomp op iedere bestaande installatie worden aangesloten. Er moet vooral rekening gehouden worden met de sturing van de warmtepomp: is die geschikt om een bijkomende verwarmingsketel met al dan niet bijkomende pompen en kleppen aan te sturen?
Om een warmtepomp aan te sluiten op een bestaande installatie moet de technische documentatie van de gekozen warmtepomp geraadpleegd worden, idealiter met een toegepaste hydraulische tekening die rekening houdt met de specificaties van de warmtepomp. Ook moet er een elektrisch schema gemaakt worden om het proces te automatiseren en te optimaliseren, en mag uiteraard de dimensionering van de hydraulische installatie niet uit het oog verloren worden.
PREMIES
Vandaag zijn er al premies voor wie kiest voor een hybride warmtepomp bij vervanging en renovatie. In Vlaanderen is er een specifieke premie voor de hybride variant; in Brussel en Wallonië gaat het om de premie voor de lucht/water-warmtepomp, waarop men (tot hiertoe) ook een beroep kan doen in geval van een hybride warmtepomp.
