Nieuwe stockageplaats voor afgedankte HV-batterijen
Recupbat transformeert magazijn in Antwerpse haven tot 'militaire kluis'
Een ‘militair beveiligde kluis.’ Zo omschrijft Jeroen van der Werff, algemeen directeur bij Recupbat, het goederenmagazijn in de haven van Antwerpen waar halverwege september een kleine 100 branchegenoten en zakenpartners zijn samengekomen. Dit enorme magazijn van maar liefst 1.500 m² is de voorbije jaren verbouwd tot een stockage- en verwerkingslocatie voor afgedankte HV-batterijen uit elektrische voertuigen.
Een 10 op 10 van de brandweer
Zo’n lithiumionkluis vereist de nodige voorzorgsmaatregelen, met de nadruk op voorzorg. Door de grote hoeveelheid energie die is opgeslagen in de lithiumcellen, is er sprake van een hoog brandrisico. Iedereen die aanwezig is bij de feestelijke opening van de batterijopslagplaats weet: als een HV-batterij eenmaal brandt, is er geen kruid tegen gewassen. Daarom ligt de focus volledig op het reduceren van de risico’s op een uitslaande brand, legt Van der Werff uit. “Maar wees gerust, we hebben een 10 op 10 gekregen van de brandweer.”
Recupbat is de naam van het bedrijf dat in deze zwaarbeveiligde loods de opslag en de verwerking van de ingezamelde lithiumionbatterijen op zich neemt. Daarvoor werkt het samen met Febelauto, de vzw die in België de inzameling, verwerking en recyclage van afgedankte voertuigen in goede banen leidt, én in 2015 werd aangewezen als beheerorganisatie voor HV-batterijen in elektrische voertuigen.
Aantal HV-batterijen zal exponentieel toenemen
Het belang van hergebruik en recyclage is evident. Afgedankte HV-batterijen bevatten bijvoorbeeld heel wat waardevolle en bruikbare grondstoffen, zoals kobalt, nikkel, mangaan en lithium – niet-hernieuwbare grondstoffen waarvoor we sterk afhankelijk zijn van de ontginning in landen buiten Europa, voornamelijk China.
Afgedankte EV’s, bijvoorbeeld afgeschreven na een ongeval, moeten door hun laatste eigenaar (particulier, bedrijf of overheid) binnengebracht worden in een erkend centrum. Deze gespecialiseerde centra zorgen voor het inzamelen en veilig verwijderen van HV-batterijen uit de elektrische voertuigen. In heel het land zijn er zeven van deze centra.
In 2023 zamelde Febelauto 149 ton aan HV-batterijen in, 10% meer dan het jaar ervoor. “Dit aantal is nog beperkt, omdat veel geëlektrificeerde voertuigen nog niet aan het einde van hun levensloop zijn. Maar door het groeiend aantal EV’s dat op de markt gebracht wordt, zal het aantal HV-batterijen dat een van onze centra bereikt op termijn exponentieel toenemen”, zegt Catherine Lenaerts, CEO van Febelauto, kort nadat de Antwerpse schepen Koen Kennis (N-VA) onder luid applaus een rood lint doorknipte en de lithiumionkluis officieel opende.
België als voorbeeldland
In 2023 zamelde Febelauto in België 5.714 HV-batterijen in. 85% van de opgehaalde batterijen werd verwerkt (hergebruik, herfabricage, herbestemming of recyclage), de resterende 15% werd tijdelijk gestockeerd in afwachting van het afvoeren van een economisch verantwoorde hoeveelheid voor verwerking of het verkrijgen van een verwerkingsslot. Ongeveer 50% van die HV-batterijen werd hergebruikt, de overige 50% ging naar recyclage voor de recuperatie van de grondstoffen. Zo gaat niets verloren. Met deze cijfers behoort België tot de Europese top.
Capaciteit van 300 ton HV-batterijen per jaar
Recupbat Antwerpen is één van de nieuwe stockage- en verwerkingspartners van Febelauto. In deze loods, diep verscholen in de Antwerpse haven, is er capaciteit voor de verwerking van 300 ton HV-batterijen uit EV’s per jaar. Dat komt neer op zo’n 600 voertuigen, mits rekening gehouden wordt met een gemiddeld gewicht van 500 kilogram batterijen per auto.
Batterijen die bij Recupbat binnenkomen, gaan eerst 72 uur in quarantaine in speciale containers die uitgerust zijn met een aerosol brandblussysteem. Zo kunnen ‘kritische batterijen’ snel gedetecteerd worden. De loods wordt 24/7 gemonitord door camera’s, rookmelders en zeer gevoelige warmtesensoren, die rechtsreeks zijn gekoppeld aan de lokale brandweer in de haven.
Bron voor zonne-energie
Na hun quarantaine worden de HV-batterijen gedemonteerd en uitvoerig getest. Watt4Ever, een andere partner van Febelauto, heeft een speciaal systeem ontworpen om de verschillende modules in een batterij zorgvuldig te controleren op het vlak van gezondheid en veiligheid. De goed bevonden modules worden voor ‘hergebruik’ gelabeld de andere voor ‘recycling’. Na de testfase worden de batterijmodules volledig ontladen zodat ze veilig getransporteerd en verwerkt kunnen worden.
Batterijen die goed genoeg zijn bevonden voor hergebruik, komen niet opnieuw in een EV terecht, maar krijgen een andere bestemming, zegt Lenaerts. Bijvoorbeeld in elektrische installaties in de bouw of als bron voor zonne-energie.
Zowel de HV-batterijen die voor hergebruik als voor recycling bestemd zijn dienen veilig getransporteerd te worden naar gespecialiseerde partners voor verwerking. De HV-batterijen die voor recycling gelabeld worden, gaan naar partners van Febelauto, zoals Umicore in België, maar ook buitenlandse bedrijven zoals het Franse Snam en het Finse Fortum.
Gebrek aan regels
Zo gestroomlijnd het recyclageproces oogt, zo moeizaam verliep de weg ernaartoe, zegt Van der Werff. In tegenstelling tot de opslag van loodbatterijen is er voor de stockage en verwerking van HV-batterijen nog ‘een schrijnend gebrek’ aan wet- en regelgeving, bijvoorbeeld op het gebied van veiligheid en preventie, zo ondervond de directeur van Recupbat.
Samen met Febelauto nam Recupbat daarom zelf het initiatief om een regelgevend kader op te stellen met concrete aanwijzingen over veiligheidsvoorzieningen voor mens en milieu. Dat gebeurde in samenwerking met verschillende partijen zoals de brandweer, de OVAM en het Antwerpse provincie- en stadsbestuur. “Pionieren”, noemt Van der Werff het, die benadrukt dat veel van zijn collega’s en branchegenoten worstelen met een gebrek aan voorschriften. “We begeven ons nog in het land der blinden”, vatte hij de teneur samen.
