HOE KOELT U TE WARME SLAAPKAMERS?

Om de temperatuur in slaapruimtes tijdens zomerse dagen onder controle te houden, zijn er verschillende oplossingen. Welke zijn de meest gekozen opties en waar dient de installateur rekening mee te houden bij het bepalen van de geschikte koeloplossing?

WELK THERMISCH COMFORT?

Wat is een comfortabele temperatuur in de slaapkamer? Het antwoord op deze vraag is erg persoonlijk! Algemeen gezien wordt de grens op 24 °C vastgelegd. Bij hogere temperaturen begint de slaapkwaliteit af te nemen.

WARMTE WEREN

In eerste instantie is het zaak om warmte uit de slaapkamer te weren. Weet dat één m² glas met directe zonne-inval 400 tot 600 watt warmte binnenbrengt. Een doordachte oriëntatie van de vensters, een aangepaste beglazing (bv. met infraroodreflectie), zonnewering of luifels plaatsen aan vensters die directe bezonning krijgen en ventilatie voorzien, kunnen oververhitting een halt toeroepen.

Passieve koeling is steeds te verkiezen door het lage energieverbruik

IN NIEUWBOUW EN DOORGEDREVEN RENOVATIE

EPB als waakhond

EPB roept oververhitting bij nieuwbouw en doorgedreven renovatieprojecten al tijdens het ontwerp een halt toe via de oververhittingsindicator. Die moet onder een bepaalde waarde blijven. Wordt de drempelwaarde overschreden, dan zal de EPB-software een hoeveelheid koeling in rekening brengen die nodig is om oververhitting te vermijden. Hierdoor stijgt de netto-energiebehoefte voor koeling, wat zorgt voor een stijging van het E-peil.

Wanneer koelen toch nodig is

Als de preventieve maatregelen tegen oververhitting worden overgeslagen, niet voldoen of wanneer het klimaat met piektemperaturen tot boven de 40 °C roet in het eten gooit, is koeling nodig. Actieve koeling wordt door EPB bestraft met extra E-peilpunten (het aantal extra E-peilpunten kan worden beperkt door de koeling enkel in te rekenen voor de ruimtes die worden gekoeld en niet voor het hele gebouw). Met passieve koeling kunnen er E-punten worden gewonnen in de EPB-berekening.

• Onder actieve koeling vallen o.a. airco’s en reversibele warmtepompen. Deze koelsystemen hebben energie nodig voor het opwekken van de koeling. Actieve koeling verbruikt een vergelijkbare hoeveelheid energie als bij verwarming in de winter, want net als bij verwarming werkt het hele systeem.
• Bij passieve koeling hoeft de koeling niet meer te worden opgewekt. Die is al van nature aanwezig (bijvoorbeeld in de bodem). Het energieverbruik beperkt zich tot het transporteren van de koeling naar de ruimtes (bv. door in de bodem afgekoeld water te laten circuleren door het circuit van de vloerverwarming). Passieve koeling kan o.a. via een bodem(water)-warmtewisselaar of via passieve voorkoeling van de ventilatielucht.

Passieve koeling is steeds te verkiezen door het lage energieverbruik, maar vaak kunnen minder lage temperaturen gehaald worden dan bij actieve koeling.

Optie 1: Snel koelen en verwarmen met lucht-lucht warmtepomp

Het warmtepompsysteem bestaat uit een buitenunit (die meestal aan de gevel is bevestigd) en één binnenunit (monosplit) of meerdere binnenunits (multisplit) die zijn opgesteld in de slaapkamers. Die binnenunits kunnen vloer-, wand- of inbouwmodellen zijn. De werking van een lucht-lucht warmtepomp kan worden omgekeerd, zodat je met het systeem niet alleen kunt verwarmen, maar ook koelen. Om te koelen (airco) wordt de condensor in de binnenunit verdamper. Hierover wordt de warme slaapkamerlucht geblazen. De verdamper neemt de warmte uit de slaapkamerlucht op en koelt zo de ruimte af. Om te verwarmen is de verdamper condensor. Die geeft de warmte uit de koelvloeistof (die in de condensor van damp naar vloeistoffase gaat) af aan de binnenlucht die over de condensor wordt gestuurd.

Voordelen

• Goedkoopste warmtepomp
• Eenvoudige montage
• Er kan snel en efficiënt worden verwarmd en gekoeld
• Hoog koelvermogen mogelijk
• Het koelvermogen kan exact op de ruimte worden afgestemd
• Er kan individueel worden gekoeld per ruimte
• Geen vloerverwarming of radiatoren nodig in de slaapkamers

Beperkingen

• Enkel actief koelen is mogelijk
• Geen sww mogelijk
• Actieve koeling in nieuwbouw en doorgedreven renovatie verhoogt het E-peil
• Als een lucht-lucht warmtepomp wordt gebruikt voor actieve koeling, komt de aankoop en installatie van de lucht-waterwarmtepomp niet in aanmerking voor een premie
• Mogelijk comfortproblemen door koelen via de lucht

Optie 2: Verwarmen en afkoelen met lucht-water warmtepomp

Een lucht-water warmtepomp werkt in combinatie met vloerverwarming/ventiloconvectoren op lage temperatuur. Met dit type warmtepomp wordt verwarmd, maar is ook koeling mogelijk door het circuit om te keren. Als met de warmtepomp wordt gekoeld, wordt de condensor de verdamper en wordt het water uit de vloerverwarming afgekoeld door het over de verdamper te sturen. Er is dus net als bij een airco sprake van actieve koeling.

Voordelen

• Met de warmtepomp kan worden verwarmd, gekoeld en kan ook sww worden opgewarmd
• Beperkte investeringskost in vergelijking met een geothermische warmtepomp
• Hoog koelvermogen mogelijk
• Eenvoudige montage. Toestel kan volledig binnen of buiten worden opgesteld, of in een binnen- en buitenunit worden opgedeeld
• Er kan gekozen worden om beneden voor vloerverwarming te kiezen en in de slaapkamers voor ventiloconvectoren te kiezen (hiermee kan de ruimte snel verwarmd en gekoeld worden)

Beperkingen

• Enkel actief koelen is mogelijk
• Actieve koeling in nieuwbouw en doorgedreven renovatie verhoogt het E-peil
• Als een lucht-water warmtepomp wordt gebruikt voor actieve koeling, komt de aankoop en installatie van de lucht-waterwarmtepomp niet in aanmerking voor een premie
• Beperkt koelvermogen via vloerverwarming. De koelingsmogelijkheden zijn beperkt tot 2 à 4 graden. De temperatuur van het water in het afgiftesysteem mag niet te laag zijn. Bij temperaturen lager dan 18 °C, is er een groot risico op condensatie van de vloeren of wanden. Er kan eventueel lager in temperatuur worden gegaan, maar dan moet een relatieve vochtigheidsmeter (die zit in de thermostaat ingebouwd of wordt apart geïnstalleerd) worden voorzien. Bij koelen via ventiloconvectoren is er een groter koelvermogen.
• De koelcapaciteit bij vloerverwarming hangt samen met de vloeroppervlakte van de slaapkamer

Als een warmtepomp wordt gebruikt voor actieve koeling, komt de aankoop en installatie ervan niet in aanmerking voor een premie

Optie 3: Verwarmen en ook passief koelen met bodem-water warmtepomp

Een bodem-water warmtepomp haalt zijn energie niet uit de buitenlucht, maar uit de bodem. De warmtepomp is aangesloten op een bodemwarmtewisselaar waarin water en/of glycol vloeit. Dat water en die glycol nemen de temperatuur van de bodem over. In België heerst er vanaf 18 m diepte een evenwichtstemperatuur van 10 °C à 12 °C. Dat is natuurlijk niet warm genoeg om een ruimte op te warmen. De warmte wordt daarom opgewaardeerd door de warmtepomp.

Koelen kan met een bodem-water warmtepomp zowel actief als passief. Bij actieve koeling wordt het werkingsproces van de warmtepomp omgekeerd. Aangeraden wordt om in de zomer gebruik te maken van de natuurlijke koeling die een geothermische warmtepomp kan leveren. De bodem is na een winter verwarmen met bodemwarmte immers een pak afgekoeld (van 10 à 12 °C tot ongeveer 5 °C). Het water en/of de glycol in de lussen heeft het dus fris en kan worden gebruikt om het gebouw af te koelen. Wanneer er passief wordt gekoeld, wordt de warmtepomp buiten werking gesteld. De regeling geeft bij een bepaalde temperatuur/vochtigheid de opdracht aan de circulatiepomp van het bronsysteem om het water/de glycol via een driewegklep naar een extra warmtewisselaar te sturen. In die warmtewisselaar circuleert ook het water van het afgiftesysteem. Zo geeft het water/de glycol zijn koelte af aan het water uit het afgiftesysteem, waardoor de ruimte in het gebouw met 2 tot 6 °C kan koelen.

Voordelen

• Verwarming, koeling, alsook sww mogelijk
• Zowel actief als passief koelen is mogelijk
• Passieve koeling wordt door EPB beloond (- E-punten). Wie een lager E-peil haalt dan wettelijk vereist, kan een korting bekomen op de onroerende voorheffing op een nieuwbouwwoning (tot 100% korting gedurende vijf jaar)
• Het grote voordeel van koelen met een geothermische warmtepomp is dat de bodem zich in de zomer sneller genereert. De warmte van in de woning wordt bij passieve en actieve koeling immers overgedragen op de bodem. Dat zorgt ervoor dat de bodem tegen het begin van het stookseizoen opnieuw op temperatuur is en de bodem na verloop van tijd niet uitgeput raakt.
• Er kan gekozen worden om beneden voor vloerverwarming te kiezen en in de slaapkamers voor ventiloconvectoren te kiezen (hiermee kan de ruimte efficiënt verwarmd en gekoeld worden)

Beperkingen

• Hoge investeringskost
• Beperkt koelvermogen bij passieve koeling of bij koelen via vloerverwarming. De koelingsmogelijkheden zijn beperkt tot 2 à 6 graden. Hogere koelvermogens mogelijk door middel van actieve koeling via ventiloconvectoren.
• Als een geothermische warmtepomp wordt gebruikt voor actieve koeling, komt de aankoop en installatie van de geothermische warmtepomp niet in aanmerking voor een premie
• De temperatuur van het water in het afgiftesysteem mag niet te laag zijn. Bij temperaturen lager dan 18 °C, is er een groot risico op condensatie van de vloeren of wanden.

Het grote voordeel van koelen met een geothermische warmtepomp is dat de bodem zich in de zomer sneller genereert

BESTAANDE WONINGEN

Als de eigenaar van een bestaande woning bij u komt aankloppen voor een koeloplossing voor zijn of haar te warme slaapkamers, stel dan de volgende vragen:

1) Welke hvac-installatie is er reeds voorzien in de woning?

1a) Er is geen centrale verwarming voorzien

Afhankelijk van de investering die de eigenaar wil doen en de aard van de werken die de eigenaar wil uitvoeren, is er de keuze uit:

• Lucht-lucht warmtepomp: verwarmen en koelen in de slaapkamers: er is één buitenunit en in de slaapkamers zelf worden binnenunits geplaatst. Dit multisplitsysteem verwarmt en koelt met een hoge reactiesnelheid (enkele minuten)
• Lucht-water warmtepomp: verwarmen en koelen in de leefruimtes en slaapkamers: in de leefruimtes wordt er een circuit voor vloerverwarming aangelegd of worden radiatoren op lage temperatuur voorzien, op de bovenverdieping zijn binnenunits of ventiloconvectoren voorzien die relatief snel kunnen verwarmen en koelen

1b) Er is wel centrale verwarming voorzien

Ga naar 2

2) Welke centrale verwarming is er voorzien?

2a) Er is lagetemperatuursverwarming voorzien op een warmtepomp

Ga na of de warmtepomp reversibel is, en of passief koelen eventueel mogelijk is.

2b) Er is geen lagetemperatuursverwarming voorzien

Lucht-lucht warmtepomp: verwarmen en koelen in de slaapkamers: er is één buitenunit en in de slaapkamers zelf worden binnenunits geplaatst. Dit multisplitsysteem verwarmt en koelt met een hoge reactiesnelheid (enkele minuten).

Met dank aan: Itho Daalderop, Mitsubishi Electric en Remeha