Hoe gebruik je een kettingzaag?

Een kettingzaag is zwaar geschut. Je moet er dus voorzichtig en vooral veilig mee omspringen. We geven enkele aandachtspunten mee.

Veilig gebruik

Belangrijk: terugslag voorkomen

Een terugslag of kickback betekent dat de kettingzaag in werking plots de neiging krijgt om rond haar zwaartepunt te draaien, in de richting van de gebruiker, dus. Dat kan gebeuren als je met een bepaald deel van de zwaardneus ergens tegen stoot. Met deze tips kun je terugslag voorkomen, of op z'n minst de gevolgen ervan beperken.

• Houd de zaag met beide handen vast.
• Zaag alleen met de motor op vol gas.
• Houd je oog steeds op de zaagbladneus gericht en zaag nooit met de zaagbladneus naar het hout toe. Het zaagblad moet in het midden in het hout beginnen zagen.
• Wees voorzichtig bij het zagen van kleine, taaie takken, laag kreupelhout en scheuten: de ketting kan hierin vastlopen. Voor dit soort werkjes kies je beter een takkenzaag, een snoeimes, een bijl of een hakmes.
• Zaag nooit meerdere takken tegelijk af.
• Breng het zaagblad uiterst voorzichtig in een reeds bestaande zaagsnede aan.
• Let op de stand van de stam en op eventuele spanningen die de zaagsnede kunnen dichtdrukken, waardoor de ketting ingeklemd kan raken.
• Werk alleen met een kettingzaag die in orde is: zorg voor een goed geslepen en correct gespannen ketting en een recht zwaard.

Persoonlijke bescherming en kledij

Door jezelf goed te beschermen, werk je veiliger. Draag zeker een veiligheidsbril en gehoorbescherming wanneer je een kettingzaag gebruikt. Als je met grote bomen bezig bent, is ee, bouwhelm ook geen overbodige luxe. Beter nog gebruik je een houthakkershelm. Die bestaat uit een stevige bouw­helm, waar er, naast gelaatsbescherming, eveneens oorbescher­mers op gemonteerd zijn. Draag verder ook stevige veiligheidskledij en stevige werkschoenen.

 

Makkelijk werken

Stammen verzagen

De juiste werkwijze om een blok hout met de kettingzaag door te zagen, bestaat erin het midden van het zwaard boven op het houtblok te zetten. Dan maak je draaiende en op- en neergaande bewegingen. De sporen van de ketting bijten zich op die manier vast in het hout. De inspanning wordt daarbij tot een absoluut minimum beperkt.

Maak voor het zagen van brandhout en stammetjes zo veel mogelijk gebruik van een zaagbok.

Takken afzagen

Een zware tak zaag je maar beter niet in één keer van de stam. Het risico is te groot dat die dan breekt, dat er een stuk van de bast afscheurt en dat de tak eraan blijft hangen.

Ga in drie stappen te werk:

• Maak eerst een zaagsnede van ongeveer 1/3 van de dikte van de tak, en dat aan de onderzijde van de tak, op zo'n 20 tot 30 cm van de stam.
• Zaag vervolgens de tak volledig door, vanaf de bovenkant van de tak in de richting van de zaagsnede die je al maakte.
• Als de tak doorgezaagd is, zaag ten slotte de stomp van 20 cm nog af.

TIP: TAKKEN VERWIJDEREN
Als de boom die je wilt omleggen, lage takken heeft die niet tot de kruin behoren en dus hinderlijk zijn bij het vallen, verwijder je die het best op voorhand met een takkenzaag. Zo hoef je niet in gevaarlijke posities (bijvoor­beeld op een ladder) te werken met je kettingzaag. Vermijd het gebruik van touwen. Die zijn overbodig als je op de juiste manier zaagt.

Hoe zaag je een boom om?

De juiste zaagsnedes

Eerst en vooral controleer je of de boom mooi recht staat. Het is dan gewoon een kwestie van de juiste zaagsnedes te maken om de boom in de gewenste richting te doen vallen.

Aan de kant waarnaar de boom moet vallen, zaag je een spie uit. Deze zaagsnede is de valkerf. De diepte van de valkerf is ongeveer 1/5 van de dikte van de stam. De hoogte van de valkerf is niet groter dan de diepte. Een te smalle spie is ook niet goed, want die kan te vroeg dichtklemmen tijdens het vallen van de boom en zo de valrichting beïnvloeden.

Velsnede

Nu maak je aan de andere kant van de boom de velsnede. Die horizontale snede zaag je een beetje boven de onderkant van de valkerf. Met een takje in de valkerf kun je de hoogte inschatten.

De velsnede doet de boom vallen, maar je moet de boom helemaal doorzagen. Je houdt een baard over (waar de zaagsnedes bijna over elkaar komen) die dienstdoet als scharnier om de boom onder controle te houden tijdens zijn val. Het is belangrijk dat die baard mooi recht is, en overal even breed.

Geen macht, wel techniek

Als je ongeveer 1/2 van de velsnede gezaagd hebt, kun je de snede openhouden met spieën, die je erin slaat. Zo voorkom je dat de zaag vastklemt onder het gewicht van de boom.

Dan zaag je verder tot je een baard overhebt van ongeveer 1/10 van de dikte van de stam. Een tik op de spieën volstaat dan om de boom te doen vallen. Zodra de stam het begeeft, neem je het best wat afstand. Bij het neerkomen kan hij immers nog opstoten.

 

Hoe onderhoud je een kettingzaag?

Een kettingzaag kan je altijd eens binnenbrengen voor nazicht bij je verdeler, maar eigenlijk kan je zelf al veel doen. We leggen het je uit in dit artikel. Opgelet: werk enkel aan de machine als ze volledig uitgeschakeld is. Trek ook de stekker uit het stopcontact.

Ketting nakijken

Controleer eerst de kettingspanning. De zaagketting is aan de achterkant voorzien van geleidingsstanden, die voorkomen dat de ketting van het blad zou lopen. Wanneer je de ketting met je vingers omhoogtrekt, mogen die geleidingsstanden niet uit de groef van het blad komen. Span de ketting, indien nodig, aan met de stelknop of -schroef op het aandrijfwiel.

Kettingblad reinigen

Eerst verwijder je de beschermkap langs het zaagblad met een bougiesleutel. Eens gelost kan je handmatig de moeren losdraaien. Dan haak je het kettingblad gewoon los en daardoor hangt de ketting ook al losser, wat het makkelijk maakt om de ketting volledig eraf te halen.

Aan het kettingblad zit een gleuf waar de ketting langs loopt en enkele minieme gaatjes. Daar mag zeker geen vuiligheid in zitten. Kuis het allemaal op met wat perslucht.

Aan de top van het kettingblad zit een gaatje waar vet in moet als geleiding voor het tandwiel die de ketting vooraan doet lopen. Waar het zaagblad bevestigd wordt, komt er met de tijd ook heel wat vuiligheid zitten. Maak het zo veel als mogelijk schoon met perslucht.

Motorblok nakijken

De afdekkap van het motorblok kan je ook verwijderen om bij de luchtfilter te komen. Die filter moet ervoor zorgen dat er geen stof in de carburator komt. Die kan je eveneens met luchtdruk opkuisen. Terwijl de afdekkap nu toch weg is, kan je de andere onderdelen ook proper maken. In het brandstofreservoir kan je een filter lospeuteren met een fijne bektang. Ook in deze filter mag uiteraard geen vuiligheid zitten.

Bougie nakijken

Een ander belangrijk controlepunt is de bougie. Maak daarvoor eerst de kabel los en schroef los met de bougiesleutel. Waar de ontsteking plaats vindt, mag er geen vuiligheid zitten. Hier kuis je het best met een staalborstel. De bougie opnieuw aanspannen doe je niet te hard, gewoon tot de bougie zit aangespannen. Dan zet je er de bougiekabel terug op.

Kettingvanger nakijken

Veilig gaat steeds voorop. 't Is een kleine moeite om te checken of de kettingvanger nog in goede staat is. Als je ketting afbreekt tijdens het zagen, zorgt deze ervoor dat de ketting niet naar je benen grijpt.

Trekkoord

Controleer of de trekkoord niet op bepaalde punten is uitgerafeld. Is deze aan vervanging toe? Schroef de beschermkap los en knip de versleten trekkoord door. Blokkeer het wielmechanisme door er een schroevendraaier tussen te stoppen. Zo haal je de spanning van het touw en kan je de koord er makkelijker uithalen.  

Knip dan een touw op ongeveer dezelfde lengte als de koord die je er hebt uitgehaald. Bevestig het touw aan de basis van het wielmechanisme. Maak een goede knoop, zodat het touw stevig vast kan zitten. Trek het touw er vervolgens door en span het goed aan. Het overschot knip je er gewoon af. 

Haal de schroevendraaier van tussen het wiel terwijl je het touw nog wat tegenhoudt Via het wielmechanisme kan je dan het touw zichzelf laten opwinden.

Dan moet je nog een knoop maken aan het andere eind waar de hendel zich bevindt, waarna je enkel de beschermkap terug moet bevestigen.

Ketting onder handen nemen

Dan mag de ketting zelf onder handen genomen worden. Stel dat je er een lus in hebt gekregen, dan kan je hem er gewoon uitdraaien. De ketting kan je met een ronde vijl gaan scherpen, maar daar moet je wel wat ervaring voor hebben, omdat je telkens in de juiste hoek moet kunnen slijpen.

Een handig instrument hiervoor is een vijlklem. Die plaats je op de snijtanden, zo hoef je niet zelf de diepte te regelen. De juiste vijlhoek wordt bepaald door het hoek van het handvat. Tijdens het vijlen slijp je dan zowel de snijtanden als de dieptestellers tegelijk.

Een kettingblad ziet ook af tijdens het gebruik. Belangrijk is om de beste kant van het kettingblad telkens onderaan te houden bij montage. Haak het kettingblad terug vast en draai de ketting er losjes op. De tanden van de ketting lopen bovenaan naar voren en onderaan lopen ze in omgekeerde richting. Duw de ketting dan goed vast op de kettingspanner.

Dan mag het deksel er terug op en is het louter nog een kwestie van vast te schroeven. Eerst met de hand ertegen, en dan nog eens, en dan pas span je de aanspanner terug aan. Draai de ketting dan eens wat rond zodat hij mooi in de gleuf van het kettingblad ligt.

Bij het aanspannen vliegt het kettingblad wat omhoog. Hou het blad dus meteen omhoog zodat er geen speling op de ketting kruipt. Dan kan je opnieuw vastzetten met de bougiesleutel.

 

MEER WETEN:
> Alles over kettingzagen
> Hoe kies je een kettingzaag?