ELKE INDUSTRIELE RUIMTE KOMT MET EIGEN AANDACHTSPUNTEN

Grote hoogtes, stof, chemische dampen, een 24 uursbezetting … het efficiënt en normconform verlichten van industriële ruimtes wordt door tal van factoren bemoeilijkt. Het ontwerpen van een verlichtingsinstallatie is dan ook specialistenwerk geworden en aan een relighting gaan vandaag uitgebreide en specifieke studies vooraf. Ook de installateur draagt hierin zijn verantwoordelijkheid. De controle van het bestaande circuit, de keuze voor de juiste toestellen en de realisatie van een slimme, gemakkelijk te onderhouden installatie zijn voor hem.

BESPAREN DOOR RELIGHTING

De redenen om voor een relighting te kiezen, zijn uiteenlopend. In veel gevallen is een energiebesparing de drijfveer, maar ook technische aspecten, zoals het niet langer voldoen van de bestaande verlichting of de nood aan een snellere opstart, kunnen aan de oorsprong van de vraag liggen. Misschien wil het bedrijf de onderhoudskosten drukken, of het comfort van de werknemers en bijgevolg hun productiviteit verhogen. Een besparing staat doorgaans alvast centraal en bij het uitwerken van een relightingstrategie wordt er dan ook regelmatig gesproken in termen van return on investment (ROI). Die wordt het best onder de vijf jaar gehouden.

De grootste verbruiker

Wordt er naar een aanzienlijke energiebesparing gestreefd, dan dient men zich, zeker in een industriële context, vooreerst de vraag te stellen welk aandeel de verlichting in het volledige energieverbruik speelt. In productieomgevingen zullen machines en motoren namelijk een veel grotere impact hebben, terwijl de verlichting in de logistiek doorgaans wel de grootste verbruiker is.

Voorstudie

Een grondige licht- en verbruiksstudie is een cruciale eerste stap in elk relightingplan. Door middel van metingen en een 'energie-audit' wordt de bestaande situatie in kaart gebracht en worden de grote verbruikers geïdentificeerd, waarna de toestand ten opzichte van de behoeften, doelstellingen en budgetten van de klant afgewogen wordt. De installateur van de verlichting staat in voor de evaluatie van het bestaande circuit en berekent op basis daarvan de installatiekost.

DE ENE RELIGHTING IS DE ANDERE NIET

Op basis van de voorstudie en het gesprek met de klant wordt er met behulp van softwarepakketten zoals RELUX of DIALux een lichtplan opgesteld. Het nieuwe lichtplan moet steeds voldoen aan de eisen die in het ARAB (Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming) ende Europese norm NBN EN 12464-1 (Werkplekverlichting binnen) beschreven staan, al kan de klant uiteraard ook strengere eisen vooropstellen. De software brengt hiervoor alle belangrijke criteria in rekening de verlichtingssterkte, de onderhoudsfactor (MF), de Unified Glare Rating (UGR), de uniformiteit en de verbruiksfactor en neemt verder ook ruimtelijke aspecten zoals de geometrie en de afwerking in acht. Niet voor elke vraag wordt er echter een even verregaand plan opgesteld. Afhankelijk van het budget en de gewenste ROI kan er voor verschillende gradaties van relighting gekozen worden.

Relamping

Een relamping houdt in dat de armaturen behouden blijven en enkel de tubes vervangen worden. Het is een snelle ingreep met een lage investeringskost. Aangezien er bij een herziening van de verlichting vandaag doorgaans wordt overgestapt op ledverlichting, is een relamping echter niet altijd mogelijk. Daarom moet men eerst nagaan of de bestaande toestellen hiervoor geschikt zijn en of de combinatie met LED geen bijkomende risico's met zich meebrengt. Is het mogelijk, dan moet de starter verwijderd worden en moet er een overbrugging gecreëerd worden. Een relamping is in principe niet aangeraden en kan vragen doen rijzen over de veiligheid en de conformiteit van de retrofitlampen. CE-markeringen en keurmerken worden namelijk toegekend voor de oorspronkelijke toepassingen van een product, meer bepaald de combinatie van lamp en armatuur. Wordt hiervan afgeweken, dan vervalt dus het conformiteitsattest. Een relamping zal dan ook zo veel mogelijk vermeden worden en zal enkel toegepast worden wanneer er een zeer korte ROI van ca. één jaar geëist wordt.

Relighting

Bij een echte relighting wordt zowel een lamp als een armatuur vervangen. De eenvoudigste en meest goedkope optie is om de bestaande toestellen een op een te vervangen, al is een relighting op basis van een voorstudie en een lichtplan meer aangewezen. Dat laatste vergt over het algemeen wel een herbekabeling, waardoor de investeringskost weer wat hoger ligt.

Light management

In de relighting kan ook een sturing opgenomen worden, zoals een daglichtregeling. Dit vraagt opnieuw een hogere investering, maar zorgt ook voor een efficiënter gebruik van het systeem en dus een hogere energiebesparing. Er wordt gesteld dat er met automatisering ongeveer 20% extra bespaard kan worden.

Human centric lighting

Nog een stapje verder gaat het concept van Human Centric Lighting, waarbij lichtsterkte, kleurtemperatuur … aangepast worden om het comfort en de productiviteit van werknemers te verhogen en de foutenlast te verlagen. Zo blijkt uit studies dat dynamisch licht dat zowel van kleurtemperatuur als intensiteit verandert, een positief effect heeft op de productiviteit en dat koud licht met hoge intensiteitspieken (> 2.000 lux) het slaaphormoon onderdrukt. In omgevingen waar er 's nachts gewerkt wordt, is dit dan ook bijzonder interessant, al dient men ook voldoende aandacht te besteden aan de gezondheidseffecten. Langdurig onder deze omstandigheden werken kan namelijk ook het slaapritme verstoren. Bij de keuze voor Human Centric Lighting dient men zich vooraf dan ook bijzonder goed te informeren en dient men rekening te houden met een hogere investeringskost.

FINANCIERING

Om een kwaliteitsvolle relighting te stimuleren, bieden verschillende verlichtingsfabrikanten vandaag nieuwe financieringsmogelijkheden aan. Deze verlossen de bouwheer van de soms hoge initiële investeringskost, maar garanderen ook dat de installateur voor zijn werk betaald wordt. Klik hier voor meer informatie