CONTROLEER OPHANGING SNELLER EN NAUWKEURIGER MET DETECTOREN
Spelingscontrole gebeurt niet langer manueel
Terwijl men vroeger handmatig de ophanging van voertuigen testte, zijn er nu spelingsdetectoren op de markt die dit controleproces vergemakkelijken. Spelingsdetectoren zorgen niet alleen voor een sneller resultaat, maar verhogen ook de testnauwkeurigheid, doordat ze de rijsituatie beter simuleren. Hoe de installatie en werking van deze apparaten precies verlopen en met welke aandachtspunten men in de praktijk rekening moet houden, leest u hier.
SOORTEN SPELINGSDETECTOREN
Spelingsdetectoren, ook wel schudplaten of wielschudders genoemd, zijn beweeglijke metalen platen die in een betonnen vloer, aan weerszijden van een inspectieput of op de rijbanen van een hefbrug gemonteerd kunnen worden. Hoewel ze zelf niets meten of detecteren, vormen ze een hulpmiddel bij de beoordeling van de speling in de wagenophanging. Spelingsdetectoren kunnen zowel pneumatisch als hydraulisch zijn, maar die eerste variant is tamelijk verouderd. Alhoewel ze goedkoper is, beschikt ze niet over voldoende kracht, waardoor het voertuig nog gedeeltelijk manueel getild moet worden. Pneumatische spelingsdetectoren worden als instapmodel aangeboden voor voertuigen die minder wegen dan 3,5 ton, en zijn compacter, waardoor ze eventueel op een hefbrug aangebouwd kunnen worden. Een hydraulisch aggregaat is hier niet vereist. Hydraulische schudplaten worden vooral gebruikt in werkplaatsen met een continue doorloop (waar er bijvoorbeeld verplichte jaarlijkse keuringen plaatsvinden). Spelingsdetectoren worden over het algemeen in twee uitvoeringen geproduceerd: een voor lichte wagens en een voor zware wagens. Bij de laatste versie maken de platen langere bewegingen en wordt er ook meer kracht uitgevoerd. Indien gewenst, kan deze versie echter ook voor lichtere wagens worden ingesteld.
TECHNISCHE ONDERDELEN
Schudplaten
Schudplaten kunnen eventueel uit twee delen bestaan; in dat geval worden het 'gedeelde platen' genoemd. Deze platen worden dan dwars op de rijrichting gemonteerd en in tegengestelde richting van elkaar bewogen, zodat er krachten ontstaan op de stuurinrichting, zonder dat er iemand in het voertuig het stuurwiel heen en weer hoeft te draaien. Het verschil in de oppervlakte van de meetplaten is belangrijk, want hoe groter de platen zijn, hoe gemakkelijker de wagenpositionering is. De platen worden dwars op de rijrichting gemonteerd en in tegengestelde richting van elkaar bewogen, zodat er krachten ontstaan op de stuurinrichting. Indien men extra tijd wil besparen, kan men voor het testen van personenwagens vier schudplaten gebruiken in plaats van twee, waardoor de vooras van de wagen op de voorplaten staat en de achteras op de achterplaten (die langer zijn). Zo hoeft het voertuig niet langer doorgereden te worden tijdens de controle. Dit is voornamelijk handig in werkplaatsen waar in series gekeurd wordt en veel voertuigen de revue passeren. Pneumatisch aangedreven schudplaten hebben een druk van 8 à 10 bar, terwijl hydraulische een druk gebruiken van 100 à 150 bar. Die leveren bovendien krachten van 15 tot 30 kN, wat voldoende is om het voertuig gewoon te laten staan (in tegenstelling tot de pneumatische versies). Niet alleen is deze optie veel minder tijdrovend, maar ook zijn slijtages hier beter zichtbaar dan wanneer de wagen getild wordt. Bovendien staan de wielen zo ook in een meer realistische positie, wat de spelingsanalyse nauwkeuriger maakt.
Ventielen
De elektrisch bediende ventielen, die eveneens hydraulisch of pneumatisch worden aangedreven, sturen de hydraulische of pneumatische druk door naar de cilinders in de schudplaten. Ze worden bediend door middel van de afstandsbediening. Hydraulische ventielen worden meestal samengebouwd op een blok dat bevestigd is op of bij de hydraulische unit.
Unit
De hydraulische of pneumatische druk wordt geleverd door een elektrohydraulische unit
bij pneumatische druk is dat het persluchtsysteem van de werkplaats. De elektrohydraulische unit bestaat uit een pomp die door een elektromotor (van 2 kW of meer) wordt aangedreven. Hoe groter de opbrengst van de pomp, hoe sneller de schudplaten bewegen.
Afstandsbediening
Een afstandsbediening voor schudplaten is vuil-, water- en schokbestendig, en is idealiter van een inspectielamp voorzien. De eenvoudigste soorten vereisen voor elke plaatbeweging de bediening van een toets, maar luxeversies zijn programmeerbaar; de gebruiker kan dan de bewegingen opslaan in het geheugen en ze nadien met één druk op de knop automatisch achter elkaar laten uitvoeren.
SPELINGSTESTER VOOR ACHTER- EN VOORAS
Febi, de wereldwijde fabrikant en leverancier van auto-onderdelen, heeft een eigen spelingstester op de markt gebracht, die ontworpen is door een automonteur. Deze tester heeft geen stroom of perslucht nodig, maar biedt toch een zeer hoge mobiliteit. Het apparaat bootst rijklare toestanden na
zowel wegrijden en remmen als bochten nemen en is geschikt voor alle voertuigen tot 3,5 ton. De plaat wordt manueel bediend via een hefboom, waardoor de spelingsanalyse niet alleen visueel, maar ook gevoelsmatig gebeurt. De apparatuur sluit naadloos op elkaar aan, wat het betrouwbaar testen van de bovenste en onderste ophangingsonderdelen garandeert. Bovendien werkt de febi Spelingtester volledig geruisloos, waardoor zelfs het kleinste geluidje in de ophanging opgespoord kan worden.
WERKING
Controleproces
Tijdens de testcontrole moet de controleur zich onder het voertuig bevinden, zodat hij een direct zich heeft op de wielophanging. Hij bedient de platen door middel van een afstandsbediening. Een dwarse platenbeweging simuleert het rijden door een bocht, terwijl een beweging in en tegen de rijrichting de krachten simuleert die op de wielophanging ontstaan tijdens het optrekken of het remmen. Bij een oudere wagen moeten de platen wel wat langer bewegen, zodat men de slijtage voldoende kan inschatten. Gedurende het simulatieproces worden er verschillende onderdelen bekeken om te zien of er niet te veel speling in de ophanging is: de wiellager, de fuseekogel en de rubberbussen, waar de metalen draagarmen aan de carrosserie hangen. De zogenaamde 'gedeelde platen' hebben een voor- en achtergedeelte waarmee stuurkogels gecontroleerd worden.
Remming
Tijdens een plaatbeweging in de rijrichting moet het voertuig wel geremd staan; anders draaien de wielen alleen vooruit of achteruit en oefenen ze niet genoeg kracht uit op de ophanging. Indien er geen bestuurder beschikbaar is, kan men voor het remmen een 'remknecht' gebruiken die tussen het rempedaal en de bestuurdersstoel wordt geklemd. Bij een dwarse plaatbeweging is de remming overbodig, want dan draaien de wielen niet weg.
Krachtbeheersing
Bij de inwerkingtreding van de spelingsdetectoren moet de kracht op de wielophanging wel onder controle worden gehouden. Die mag namelijk niet groter zijn dan de kracht die ontstaat tijdens het rijden op de weg, omdat de wielophanging anders schade zou kunnen lijden of vervormd zou kunnen raken. Meestal zijn de schudplaten echter sowieso van een 'tranenplaat' (een vlak profiel) of een fijne gritlaag voorzien, zodat ze de kracht op een juiste waarde kunnen begrenzen.
RICHTLIJNEN VOOR DE PRAKTIJK
Onderhoud
Wie gebruikmaakt van spelingsdetectoren, moet nog met een aantal extra zaken rekening houden. De manier waarop de bewegende platen gelagerd zijn, is bijvoorbeeld van groot belang. Als de lagering bestaat uit kogelbanen met stalen kogels, dan is het noodzakelijk die regelmatig te demonteren, te reinigen en in te vetten. Kunststof geleiders zijn daarentegen onderhoudsvrij. Hoe dan ook moeten de detectoren wel beschermd worden tegen corrosie, die ontstaat doordat de detectoren bijvoorbeeld in aanraking komen met vloerschoonmaakmiddelen of zout (afkomstig van sneeuw dat zich in de spatborden heeft verzameld en daaruit valt). Een oplossing tegen corrosie is het galvaniseren van de schudplaten, wat veel doeltreffender is dan enkel verven.
Extra aandachtspunten
Daarnaast staat men tijdens het gebruik van de spelingsdetectoren soms voor kleine uitdagingen: zo kiezen grote garages met veel doorloop vaak voor een afstandsbediening met een snoer (zodat er de hele dag mee gewerkt kan worden). Een draadloze afstandsbediening heeft dan weer de beperking dat haar batterijen maar een geringe tijd opgeladen blijven. Een ander bijkomend probleem is dan weer het lawaai dat de hydraulische pomp maakt. Een geluidsbeperkende oplossing is het gebruik van een elektrohydraulische unit, die zich in een gesloten kast bevindt. Tot slot moet er natuurlijk ook rekening gehouden worden met officiële machinerichtlijnen, zodat het beknellingsgevaar gereduceerd wordt. Een gulden regel is bijvoorbeeld dat de bewegende plaat zich altijd 40 mm van de opstaande rand van de inspectieput of de hefbrugrijbaan moet bevinden (tenzij er natuurlijk geen rand is). Op die manier is de kans klein dat er vingers gekneld raken bij het uitvoeren van de test.
