TRADITIONELE BATTERIJ KAN ENERGIEVRAAG NAUWELIJKS AAN

Transportondernemingen en chauffeurs ontberen kennis

De bestel- en vrachtwagens van vandaag steken vol sensoren, actuatoren, displays, koel- en verwarmingselementen enz. Indien de chauffeur bij zijn pauzes ook nog eens gebruikmaakt van een resem elektrische toestellen, kan de batterij van het voertuig dieper ontladen raken. Zo diep dat ze onvoldoende bijlaadt tijdens het rijden. Op termijn leidt dit tot problemen. CarFix bekeek hoe u dit kunt voorkomen.

HOE WERKT EEN BATTERIJ?  

Bij een traditionele loodaccu 'hangen' loden platen in verdund zwavelzuur. Daardoor ontstaat er een chemische reactie. Een cel met twee platen levert 2,12 volt op. Om de capaciteit op te drijven, is het mogelijk om verschillende cellen naast elkaar te plaatsen, waarbij ze gescheiden zijn door een poreus kunststofplaatje. Bij de chemische reactie komt er zuurstof en waterstof vrij, een explosieve combinatie. Daarom mag men een batterij nooit opladen in de buurt van een vlam.  Bij oudere batterijen moest men regelmatig gedistilleerd water toevoegen. De meeste huidige modellen zijn van het 'onderhoudsvrije' type. Een misleidende benaming die eigenlijk alleen betekent dat er niet bijgevuld moet worden (de batterijen beschikken dan ook niet over vulopeningen). Maar het controleren van de laadtoestand en het reinigen blijft wel degelijk nodig. Dat eerste kan met een eenvoudige voltmeter en gebeurt het best wanneer de winter voor de deur staat.

CAMPER VERSUS VRACHTWAGEN

Professionele chauffeurs moeten op onze wegen de rij- en rusttijden respecteren. Veel internationale chauffeurs 'leven' onderweg zowat in hun cabine. Ze maken dankbaar gebruik van de pauzes om een koffiezet of een kooktoestelletje aan te sluiten. Zelfs bij stilstand zijn er tal van 'verbruikers' die elektrische energie van de accu opnemen. Gezien de beperkte rijtijd tot aan de volgende stop, raken de batterijen vervolgens onvoldoende opgeladen. Het fenomeen is vergelijkbaar met mensen die op reis gaan met een camper. Alleen is een camper uitgerust met twee soorten batterijen, een startbatterij en een 'leefbatterij' (ook cyclische batterij genaamd), terwijl de batterij van een truck of bestelwagen vandaag beide functies moet vervullen. Vandaar dat de levensduur tegenwoordig soms beperkt blijft tot amper een jaar. Sommige constructeurs werken daarom een gelijkaardige 2 accu-oplossing uit voor trucks. Anderen ontwikkelen nieuwe types batterijen met betere gebruiksresultaten. Ook het inzetten van semitractiebatterijen (zie kaderstuk) opent perspectieven. Die worden gekenmerkt door een stabiele stroomafgifte en blijken uitermate geschikt voor diepontlading. Er hangt wel een hoger prijskaartje aan vast.

HET STRATIFICATIEPROBLEEM

Na verloop van tijd raakt de batterij van een truck of bestelwagen dus dieper ontladen (deels 'gesulfateerd'), waardoor ze zelfs niet langer tot haar volledige capaciteit opgeladen kan worden. De gevolgen laten zich raden. Op een koude, natte dag weigert ze dienst. Met in het slechtste geval enkele uren productiviteitsverlies als ongewenst resultaat. Bij een dieper ontladen batterij zit er namelijk meer loodsulfaat op de platen, terwijl de hoeveelheid zwavelzuur in de elektrolyt (de vloeistof) daalt. Water is lichter dan zwavelzuur, zodat het soortelijk gewicht van de elektrolyt daalt. Indien de dynamo er niet in slaagt om de batterij weer op te laden tot de volledige capaciteit, ontstaat er een hogere zwavelzuurconcentratie op de bodem. Dat proces noemen we stratificatie. Het resulteert in een snelle oxidatie van het plaatmateriaal onderin (met een verhoogd risico op kortsluiting), een capaciteitsverlies en een kortere levensduur.

VERBETERDE TECHNOLOGIE

Om het stratificatieprobleem op te lossen, ontwikkelden de producenten de AGM-batterij. Daarbij zit het batterijzuur gevangen in glasvezelseparatoren (AGM staat voor Absorbent Glass Mat). De elektrolyt kan niet vrij stromen en dus is stratificatie onmogelijk. AGM-batterijen zijn wel gevoeliger voor warmte, waardoor ze doorgaans in het interieur (moeten) worden geplaatst. Voorlopig worden ze vooral toegepast in personenwagens met start/stopsysteem. Voor trucks is de aankoopprijs nog te duur. De volgende technologische stap mondde uit in de EFB-batterij (Enhanced Flooded Battery). In mensentaal komt het erop neer dat dit type batterij gebruikmaakt van circulatoren. Zo blijft de zuurdensiteit overal in de batterij optimaal. Dit resulteert in een opmerkelijke temperatuurbestendigheid, een langere levensduur en een ladingsacceptatie op het hoogste niveau. EFB-batterijen zijn bovendien beter bestand tegen schokken en trillingen, wat meer opties vrijlaat voor de plaats waar ze gemonteerd worden. Dit type batterij vindt steeds meer ingang in de transportwereld.

ZONNEPANELEN EN DRUPPELLADERS

Hoe kan je de batterijen van vracht- of bestelwagens die enige tijd stilstaan (rusttijden, weekend, onderhoud in garage …) nu in topvorm houden? Vanuit de markt klinkt de vraag naar zonnepanelen, gemonteerd op het dak van de vrachtwagen, steeds luider. Op die manier worden de accu's overdag steeds bijgeladen, zodat de chauffeur of eigenaar er geen omkijken naar heeft. Deze technologie staat evenwel nog niet helemaal op punt. Een andere voor de hand liggende oplossing is het voorzien van een druppellader om in te zetten bij momenten van stilstand. Ook wanneer een vrachtwagen in de werkplaats binnenkomt voor een onderhoud, is het goed de batterijen meteen aan de druppellader te leggen. Zo zijn ze alvast volledig geladen bij het buitenrijden. Nog een mogelijkheid is een intern ruilsysteem. Men haalt de batterijen bij aankomst uit de truck en brengt ze naar de laadkamer om hun capaciteit op peil te brengen. Ze worden vervangen door batterijen die uit de laadkamer komen. Dit systeem verlengt de levensduur van de batterijen aanzienlijk en herleidt het risico op uitval onderweg tot het minimum.

KENNIS ONTBREEKT BIJ GEBRUIKERS

Batterijspecialisten kunnen vandaag een analyse maken van de batterij in een vracht- of bestelwagen over een specifieke periode. Vaak merken ze dan dat de balans niet in orde is. Zo gebeurt het vaak dat een chauffeur zijn motor een halfuurtje stationair laat draaien vanuit de veronderstelling dat de batterij zo voldoende wordt opgeladen. Zo werkt het evenwel niet. Sommige trucks hebben dan weer twee batterijen aan boord, maar van verschillende merken, types of zelfs capaciteiten. Dat is om problemen vragen. Een tip: wanneer een batterij de geest geeft, moet de technicus altijd beide batterijen vervangen, en dit door twee identieke modellen. Zo niet, zal de oudere batterij energie onttrekken aan de nieuwe, zodat deze alweer minder lang meegaat.

INVESTEER IN KWALITEIT

Het verschil in aankoopprijs van batterijen onderling kan oplopen tot enkele tientallen euro's. In de transportwereld, waar de marges onder grote druk staan, kiezen fleetowners daarom vaak voor het goedkoopste alternatief. De batterijen vervangen van enkele tientallen trucks kan namelijk een behoorlijke investering vertegenwoordigen. Toch heeft dat prijsverschil altijd een reden. Daarom raden we aan om uit te gaan van de 'Total Cost of Ownership' (TCO). Daarbij houdt men rekening met alle kwaliteitsaspecten, zoals de levensduur en het benodigde onderhoud. Opteer dus bij voorkeur voor de batterij met de laagste kost, maar dan gerekend over de volledige levenscyclus.

Met dank aan Battery Supplies, Bosch en TecMate International