Mooi lakresultaat in alle omstandigheden

De impact van het weer, de omgeving en de ondergrond uitgelegd

Met het mooie weer voor de deur is het moment aangebroken om buitenschrijnwerk van een nieuw laagje lak te voorzien. Van midden april tot midden oktober is de ideale periode om buitenschilderwerken uit te voeren. Maar behalve het weer heeft ook de ondergrond en de omgeving een grote invloed op het eindresultaat en de levensduur van de coating.

WELKE LAK?

Een buitenlak krijgt het hard te verduren. Daarom dient een goede buitenlak:

• weerbestendig te zijn, nl. de verffilm moet hechting, glans en kleur behouden bij temperatuurschommelingen (van vriestemperaturen tot temperaturen van +60 °C aan de zuid(west)kant), bij vochtbelasting (door regen en condens) en bij uv-licht
• elastisch genoeg te zijn om bewegingen (krimp en uitzetting) van de ondergrond op te vangen
• makkelijk verwerkbaar te zijn, nl. voldoende open tijd, goede vloei, goed vullen ...

Voor het dekkend schilderen van schrijnwerk zijn er grosso modo twee groepen buitenlakken, nl. watergedragen (acryl) en solventgedragen (alkyd) lakken. Elk met hun voor- en nadelen (zie tabel). Watergedragen lakken zijn milieuvriendelijker, en behouden hun kleur en glans over de tijd beter (al is de kleur hier een belangrijke factor: rood is bijvoorbeeld gevoeliger dan grijs). Solventgedragen lakken zijn dan weer kras- en stootvaster, en makkelijker verwerkbaar door hun uitstekende vloei en langere open tijd.

Behalve deze twee hoofdgroepen, zijn er ook hybridelakken op de markt, namelijk watergedragen alkydlakken. Ze drogen sneller zoals een watergedragen lak, maar hebben wel de goede vloei en krasvastheid van een solventgedragen lak. In hun zoektocht naar de ideale formule worden door de fabrikant ook toevoegingen bijgevoegd. Populair zijn PU-versterkte lakken, die extra krasvast zijn en gesiliconeerde lakken met met een zeer goed kleur- en glansbehoud en vuil- en waterafstotende eigenschappen.

ALTERNATIEVEN
Uiteraard zijn er nog allerlei alternatieve aflaksystemen op de markt. Waaronder lijnolie-aflak, die graag gebruikt wordt voor het schilderen van historische gebouwen.

Lijnolieverf is milieuvriendelijk (lijnolie is afkomstig van de vlasplant) en heeft als extra troeven: een uitstekende vloei, goede verwerkingstijd en langdurige elasticiteit. Kenmerkend voor lijnolie-aflak is de mooie 'bolle' hoogglans. 

 

Gezien de populariteit van mat, zwart schrijnwerk is kleur- en glansbehoud een belangrijke kwaliteitseis geworden. Hoewel solventgedragen lakken al een serieuze inhaalbeweging hebben gemaakt, blijven watergedragen lakken (in donkere kleuren) een streepje voor hebben op het vlak van kleur- en glansbehoud. Watergedragen lakken zijn ook beschikbaar als matte variant, terwijl solventgedragen lakken steeds een zekere glansgraad hebben (om die dan langzaam te verliezen in de loop der jaren). Let wel, bij buitenlakken gaat de stelling "hoe hoger de glansgraad, hoe duurzamer de verffilm" ook op. Matte lakken zijn gevoeliger voor vuilaanhechting en degradatie dan zijde- en hoogglanslakken.

 

GEEF GARANTIE OP UW GEVEL- EN LAKWERK
Staan er dit jaar gevelschilderwerken op uw agenda? Denk er dan zeker over na om een garantiesysteem af te sluiten! Een garantiesysteem is in feite een contract tussen de klant, de schilder en de verfproducent. De schilder volgt daarbij het door de verfproducent opgelegde technisch advies. In ruil geeft de verfproducent garantie op de uitgevoerde werken! Sommige van deze garantie-overeenkomsten zijn niet enkel van toepassing op gevelverfsystemen, maar ook op uw buitenlakwerk! 

INVLOED VAN HET WEER

Doorgaans loopt het buitenseizoen van midden april tot midden oktober. Maar schilderen in deze periode geeft geen garantie op een mooi eindresultaat. Het weer op het moment van schilderen is immers beslissend. Een verffilm is het meest kwalitatief en duurzaam na een optimale droging. Hou dus zeker de temperatuur, zon, luchtvochtigheid en wind in de gaten.

Temperatuur tussen 10 °C en 20 °C

Lakken gebeurt het best bij de juiste temperatuur, namelijk tussen 10 °C en 20 °C. Onder de 10 °C drogen buitenlakken minder snel. Hou er dus rekening mee dat de temperatuur niet te veel zakt, ook in de uren na het schilderen. Hou ook de temperatuur van de ondergrond in de gaten: als het buiten 15 °C is, maar het oppervlak (bv. metaal) is slechts 5 °C, dan wordt er beter gewacht met schilderen. Temperaturen boven de 20 °C doen de verf dan weer sneller drogen, wat tot strepen en zichtbare overlappingen kan leiden. 

Na de zon schilderen

Het wordt aangeraden om ‘na’ de zon te schilderen. Schilderen in de zon zorgt er immers voor dat de verf te snel droogt, met oneffenheden en blaasvorming tot gevolg. Door te schilderen ‘na’ de zon, ben je er ook zeker van dat de zon niet meer op je schilderwerk zal schijnen, en voorkom je dat de verf onvoldoende tijd krijgt om te drogen en uit te vloeien. Een bijkomend voordeel van schilderen ‘na’ de zon is dat condens (na een koude nacht bijvoorbeeld) de kans krijgt om eerst te verdampen. Let wel, solventgedragen lakken hebben naast een juiste temperatuur, ook licht nodig om te drogen. Schilder daarom niet te laat op de dag, zodat de lak voldoende kan drogen vooraleer het donker en koeler wordt. Hou er ook rekening mee dat een solventgedragen lak in een lichte kleur die niet in contact komt met zonlicht kan vergelen. Dat kan voor ongewenste verkleuringen zorgen op schrijnwerk. Bij gebruik van watergedragen acrylaatlakken, al dan niet PU-versterkt, is er geen risico op dergelijke donkervergeling. Opgelet want de watergedragen hybridelakken, die ook alkyd bevatten, zijn wel onderhevig aan donkervergeling.

Vermijd een hoge luchtvochtigheid

Schilderen bij regen of mist is not done. Aan het begin en het einde van het buitenseizoen is het aangewezen om niet te vroeg of te laat op de dag te schilderen. In al deze gevallen is de luchtvochtigheid te hoog. Bij een luchtvochtigheid hoger dan 85% krijg je geen optimale filmvorming en kan er zich condensvorming voordoen wat kan leiden tot glansverschillen en waasvorming.

dauwpunt monitoren, bespaart u kosten

Niet alleen de luchttemperatuur en de relatieve vochtigheid dienen in de gaten te worden gehouden, het is ook belangrijk om de dauwpunttemperatuur te berekenen. Dat kan via bestaande tabellen of via een dauwpuntmeter die de klimaatomstandigheden voor, tijdens en na het schilderen monitort. 

De dauwpunttemperatuur is belangrijk omdat er op het te schilderen of geschilderde oppervlak condensatie kan optreden als dat oppervlak voor, tijdens of na het schilderen een temperatuur krijgt die op of onder het dauwpunt ligt. Die condensatie kan het proces van droging negatief beïnvloeden en de verflaag verstoren: het oppervlak ziet er onregelmatig uit, verliest glans en vertoont witte vlekken. Om er zeker van te zijn dat er absoluut geen condensatie kan optreden, is het aan te raden om ervoor te zorgen dat de oppervlaktetemperatuur ten minste 3 °C hoger ligt dan het dauwpunt. Tijdens het drogen van de verf wordt immers ook energie onttrokken van de ondergrond en dat kan de oppervlaktetemperatuur nog extra doen dalen.

Beperk de wind

Verf droogt niet alleen sneller bij hoge temperaturen of onder invloed van de zon, maar ook bij wind. Het gebruik van solventgedragen lakken heeft in deze situaties een voordeel omdat ze een langere open tijd hebben. Watergedragen lakken, daarentegen, drogen dan veel te snel en beginnen al bij de verwerking aan te pakken, waardoor de verf onvoldoende tijd heeft om open te vloeien en er borstelstrepen zichtbaar blijven in de lak. In dat geval kan het een optie zijn om de watergedragen lakken te verspuiten: dan heb je geen last van borstelstrepen en kan je meteen een hogere laagdikte leggen. Een ander nadeel van wind, is dat er ook eerder stof en ander vuil in de natte verffilm kan waaien.

INVLOED VAN DE ONDERGROND

De verffilm is niet alleen onderworpen aan de grillen van de weergoden, ook de ondergrond stelt de verffilm op de proef. Hier is het zaak om de juiste primer te kiezen.

• Onbehandelde houten ondergrond: Voor schrijnwerk wordt vaak hardhout gebruikt. Er zijn echter veel verschillende soorten hardhout. Sommigen bevatten wateroplosbare inhoudsstoffen of inhoudsstoffen die in solventen oplossen. Het is daarom van belang je houtsoort te kennen en de juiste primer af te stemmen op de houtsoort. Kies sowieso voor een elastische primer! Deze dient daarnaast ook de nerven van het hout op te vullen, de inhoudsstoffen van het hout te isoleren en goed te hechten op de ondergrond. 

• Onbehandelde kunststof ondergrond: Ga voor een goede hechtingsprimer. De hechting is bij kunststof het belangrijkste, want de spanning die de ondergrond op de primer- en laklaag uitoefent, is groot. Zeker bij donkere kleuren of zuid(west)gerichte oriëntering kan de temperatuur in de zon sterk oplopen.
  
  
• Reeds geschilderde ondergrond: Geen enkele primer kan een slechte hechting van een oude laag goedmaken. Een oude laklaag die niet goed hecht (controleer dit met een cross-cut test), moet eerst worden verwijderd. Is er wel een goede hechting van de oude laag, dan kan het nodig zijn om die eerst te fixeren. Oude verf kan namelijk verpoederen. Bij hard geworden laklagen, is een goed hechtende primer noodzakelijk. Er zijn ook primers die goed fixeren en hechten. Vooral solventgedragen primers staan erom bekend deze twee eigenschappen goed te combineren.
  
  
• Ondergrond met oude houtveredeling: Bij houten ondergronden die met vernis, olie, beits ... zijn veredeld is het altijd aan te bevelen om een hechtingstest uit te voeren om na te gaan hoe goed de oude lagen nog hechten aan de ondergrond. Wanneer deze lagen met dekkende lak (zeker in donkere kleur) worden overschilderd, komt er immers zodanig veel spanning op de oude lagen dat deze tot op het hout kunnen loskomen. Let ook op met bepaalde hechtingprimers wanneer de te behandelen ondergrond gebeitst is. Vaak zijn deze beitsen veel ademender dan de hechtingsprimer en kan het aanbrengen van een gesloten hechtingsprimer ervoor zorgen dat er extra dampdruk ontstaat onder de verffilm, met onthechting tot gevolg. 
  
  
• Vochtige ondergrond: Lakken op een vochtige ondergrond is uit den boze. Vocht uit de ondergrond zal de nieuwe verffilm wegduwen. Voor lakwerk mag de ondergrond niet meer dan 18% vocht bevatten.

INVLOED VAN DE OMGEVING

Waar gaat u schilderen? De omgeving speelt zeker een rol en heeft een invloed op de levensduur van het schilderwerk. Staat uw woning aan de kust, in een industriële omgeving, of in een intensief landbouwgebied, dan zal de levensduur van het schilderwerk korter zijn. Dat komt door de inwerking van zouten en chemicaliën op het schilderwerk. Schilderwerk aan de zonzijde van de woning (westen en zuiden) is meer onderhevig aan zon en uv-licht en zal dus eerder onderhoud nodig hebben dan schilderwerk aan de schaduwkant van de woning (noorden en oosten). In een bosrijke omgeving is er dan weer minder direct zon- en uv-licht, maar is er wel sneller groenvervuiling.

Met dank aan BOSS paints, Caparol, Mathys, Paintfactory, Peintagone, Rewah, Rigo Verffabriek, Sigma en Sikkens