Wat is bronbemaling?
Bemaling is soms noodzakelijk om verschillende redenen. Bij het leggen van leidingen of het bouwen van kelders en ondergrondse garages dient het waterpeil in de bodem van de bouwput bijvoorbeeld zo verlaagd te worden dat het mogelijk is om droog te werken. Daarnaast gebeurt bemaling ook om verontreinigd grondwater te saneren.
Technieken
We onderscheiden verschillende bronbemalingstechnieken. De meest courante techniek is bemaling met verticale filters, waaronder we bijvoorbeeld gravitaire filterbemaling rekenen. Een andere optie is bemaling met dieptepompen, waarbij gebruikgemaakt wordt van een buis met perforatie, die op zijn beurt is voorzien van een onderwaterpomp die het water omhoog pompt. Bij horizontale bemaling, tot slot, worden buizen horizontaal ingegraven met behulp van een freesmachine. Hierbij komt het einde van de buis boven het maaiveld uit, waarbij deze aan een pomp wordt gekoppeld. Welke techniek de beste keuze is, hangt af van enkele factoren. Denk maar aan het debiet, de aanwezigheid van spanningswater, de grondslag en de aanwezigheid van kabels of leidingen in de grond.
Werkwijze
Hoe gaat een bronbemaling nu concreet in zijn werk? Eerst en vooral is een grondonderzoek voorafgaand aan de bronbemaling aan te raden om de risico’s te beperken. Door het plaatsen van peilbuizen en het uitvoeren van sonderingen kan u onder meer de huidige grondwaterstand en de lokale bodemopbouw nagaan. Nadat alle gegevens verzameld zijn en alle geotechnische en milieutechnische randvoorwaarden gekend zijn, kan een bemalingsconcept opgesteld worden.
Op basis van het bemalingsconcept kan de impact op de omgeving berekend worden. Aandachtspunten hierbij zijn het risico op verdroging, verzilting, verplaatsing van verontreiniging en zettingen. Wanneer risico’s nog te groot zijn, kunnen maatregelen zoals waterkerende wanden of retourbemaling noodzakelijk zijn. Nadat u het traject voor de omgevingsvergunning doorlopen hebt, kan de bemaling geplaatst worden.
De eerste stap is om filters aan te brengen. Deze filters sluit u dan aan op een collector, die op zijn beurt is aangesloten op een pomp. Deze pomp zuigt het water op, dat vervolgens wordt afgevoerd via een flexibele leiding. Soms plaatst men bronbemalingen met dieptebronnen, waarbij wordt gewerkt met onderwaterpompen. De bronbemaling blijft werken tot het gebouw voldoende eigengewicht heeft om niet omhoog te worden gestuwd door het grondwater.
Pompen
Wat de pompen zelf betreft, maken we een onderscheid tussen elektrische en dieselpompen. Op het vlak van de elektrische pompen vinden we dan nog eens een onderverdeling tussen de monofasige en de 3-fasige pompen, die nog krachtiger zijn. Welke pomp de beste keuze is, hangt af van onder meer het gewenste debiet, de lengte van de afvoerleiding, het aantal filters, de omgeving en de duur van de werken. De dieselpompen worden doorgaans geplaatst als er op de werf nog geen elektriciteit is voorzien.
Bij een gering debiet wegens een te beperkt doorlaatvermogen van de bodem, kan het aan te raden zijn om te werken met vacuümfilters. Dit zijn verticale kunststofbuizen met een geperforeerd deel, die meestal in de grond worden gespoten. Vervolgens sluit men deze filters aan op een ringleiding, waarop een onderdruk wordt aangelegd.
In de diepte
Voor bepaalde werken en grote bouwputten is een diepere grondwaterverlaging noodzakelijk. Denk maar aan ondergrondse parkings of tunnels. Dan maakt men gebruik van dieptebronnen. Hierbij wordt een boorgat gemaakt tot op een diepte van twintig tot dertig meter. In dit boorgat bouwt men een pvc-filter in die wordt omstort met filtergrind. In deze bron wordt vervolgens een onderwaterpomp ingebouwd. Bij deze methode is de bemalingsinvloed een stuk groter, waardoor er een hoger risico is voor nadelige invloeden op de omgeving. Een grondig vooronderzoek is dus noodzakelijk om indien nodig de juiste voorzorgsmaatregelen te treffen. Zo combineert men soms dieptebronnen met retourbemaling, wat de kans op schade aan de naburige bebouwing verkleint.
Vergunnings- of meldingsplicht
Voor het aanvangen van de bronbemaling is het noodzakelijk om een omgevingsvergunning aan te vragen via het onlineomgevingsloket. Soms wordt de bemaling opgenomen in de bestaande omgevingsvergunningsaanvraag voor de stedenbouwkundige handelingen. In de aanvraag wordt onder meer aangegeven waarom het aangevraagde debiet en de afpompingsdiepte nodig is, hoe het wordt berekend en wanneer de werken plaatsvinden. Ook het zettingsrisico maakt deel uit van deze aanvraag, net als een overzicht van de potentiële effecten op de omgeving. Het bemalingsbedrijf dient te controleren of een vergunning is aangevraagd en of deze correct is. Zonder vergunning zal een bonafide bedrijf niet aan de werken beginnen. Indien de bemaling gepaard gaat met een bodemsanering, geldt het comformiteitsattest als melding.
Heffing
Of er een heffing verschuldigd is op de winning en de lozing van het grondwater, hangt af van enkele factoren. Zo is er geen heffing te betalen wanneer de bronbemaling noodzakelijk is voor de uitvoering van openbare werken of om het gebruik van bestaande gebouwen of bedrijfsterreinen mogelijk te maken. Daarnaast is er ook een heffing op de waterverontreiniging te betalen aan Aquafin wanneer de bronbemaling langer duurt dan zes maanden, een hoog debiet heeft en wanneer het grondwater wordt geloosd in openbare rioleringen. Meer informatie hierover is te verkrijgen via de Vlaamse Milieumaatschappij.
Marktupdate
Uiteraard staat de tijd niet stil in deze sector. Zo zijn de pompen steeds compacter geworden. Daarnaast is ook de monitoring sterk verbeterd: vandaag maken moderne pompen zelfs verbinding met het internet. Zo kan u ze starten en uitschakelen vanop afstand, maar ook het brandstofpeil in de gaten houden en storingen monitoren. Een ingebouwde gps zorgt ervoor dat u steeds weet waar de pomp zich bevindt, wat het risico op diefstal verkleint. Via een e-mail of een sms-bericht wordt u meteen op de hoogte gebracht van problemen, zonder dat u voortdurend de installatie in de gaten hoeft te houden.
De tijd waarin een droogzuigpomp trouwens de hele straat wakker hield, ligt al even achter ons. Veel bemalingspompen zijn tegenwoordig bijna fluisterstil en worden geleverd in geluidsdichte kasten. Om oververhitting te voorkomen, beschikken de meeste van deze installaties over een systeem dat de warmte van de motor naar buiten begeleidt. De meeste van deze kasten laten bovendien een makkelijke toegang toe tot de motor en de pomp, en zijn makkelijk stapelbaar. Zeker bij de dieselpompen is een geluidsdempende kast tegenwoordig standaard.
