Waarom gehoorbescherming een must is
Risico's, rechten en plichten
De impact van gehoorschade wordt dikwijls onderschat. Men staat er vaak te weinig bij stil hoe gevaarlijk geluid kan zijn. Gehoor gaat bovendien onopmerkzaam achteruit waardoor schade veel te laat wordt vastgesteld. Daarom is gehoorbescherming cruciaal wanneer men op de werkvloer te maken krijgt met lawaai. Naast de ideale uitrusting is het van uiterst belang dat de werknemers goed worden opgeleid. Een foute toepassing kan immers de werking van het product verhinderen.
Het risico van geluid
Het onzichtbare risico van lawaai kan uitgelegd worden aan de hand van een elastiek. Een elastiek werkt perfect zolang deze niet te veel belast wordt. Wanneer dit wel het geval is zal de rekker zijn elasticiteit verliezen en op lange termijn stuk gaan. Wanneer u bovendien heel hevig aan de rekker trekt zal hij het meteen begeven. Dit is hetzelfde met uw gehoor.
Hoe langer u aan geluid bent blootgesteld, hoe meer kans u hebt om schade op te lopen. Ook plotse en hoge piekgeluiden kunnen een grote impact hebben en zelfs tot doofheid leiden.
Type geluiden
Geluid wordt uitgedrukt in decibels. Er zijn echter een beperkt aantal geluidssterktes die het menselijk oor kan waarnemen. Dit wordt uitgedrukt in dB(A). Geluiden kunnen dus buiten deze hoorbare frequenties vallen. Daarom wordt dB(A) bij geluidsberekeningen toegepast. Vanaf 140 dB(A) doet een geluid pijn aan onze oren.
Verschillende materialen of werktuigen kunnen verschillende gradaties van geluid produceren. Aluminium klinkt bijvoorbeeld veel scherper dan hout. Maar er bestaat ook een verschil tussen zacht en hard hout. Naast het type materiaal en machine, speelt de afstand en de duur van blootstelling ook een rol.
Het geluidsniveau hangt dus van verschillende factoren af. Het is de taak van de werkgever om dit te meten en indien nodig aanpassingen of bescherming toe te voegen in de dynamische risicoanalyse.
Welke schade?
Langdurige blootstelling aan lawaai kan permanente schade veroorzaken en dit beperkt zich niet enkel tot het gehoor, maar treft het volledige lichaam. Zo kan men te maken krijgen met een voortdurende toon (Tinnitus), langdurige hoofdpijn, verhoogd risico op hartfalen, spijsverteringsproblemen ...
Slechthorendheid is een gevolg van de aantasting van de haarcellen in het binnenoor en kan men op twee manieren oplopen: door een akoestisch trauma of door chronische lawaaislechthorendheid. De oorzaak van een akoestisch trauma is een plots, kort en krachtig geluid dat schade berokkent, terwijl chronische lawaaislechthorendheid zich gradueel opbouwt ten gevolge een constante confrontatie met lawaai.
Voortdurende blootstelling aan lawaai is schadelijker dan occasionele. De aftakeling gebeurt heel gestaag waardoor het soms zijn maximum pas bereikt na 10 tot 15 jaar.
Gehoorschade die wordt opgelopen op de werkvloer wordt gezien als een beroepsziekte
Er bestaan verschillende gradaties op het vlak van gehoorbeperking. Dit kan zich uiten in onherkenbare geluiden, rumoer, en onverstaanbare gesprekken. Bepaalde geluiden die goedhorenden verdragen kunnen zelfs extreem hard overkomen voor slechthorenden.
Daarnaast kan zich ook een sociaal probleem ontwikkelen ten gevolge van gehoorschade. Als men steeds dover wordt, geraakt men ook meer en meer in een isolement, waardoor de communicatie met collega’s moeizamer verloopt. Bovendien is geluid niet de enige oorzaak van gehoorverlies.
Andere factoren die dit kunnen veroorzaken zijn ouderdom, oorontstekingen en nefaste invloeden van geneesmiddelen en chemicaliën.
Beroepsziekte
Gehoorschade die wordt opgelopen op de werkvloer wordt gezien als een beroepsziekte. Helaas kan slechthorendheid amper worden behandeld. Schade is dus onomkeerbaar. Volgens een bron van het federaal agentschap voor beroepsrisico’s uit 2018 zijn er ongeveer 5.627 mensen in België blijvend ongeschikt naar aanleiding van gehoorschade opgelopen op het werk. Dit bewijst dat het wel degelijk over een groot maatschappelijk probleem gaat.
Categorie III
Tot de wijziging van de PBM-productwetgeving viel gehoorbescherming onder categorie II. Enkele jaren geleden is dit van categorie II naar III gegaan, wat betekent dat het gevaar meer en meer wordt erkend. Onder categorie I vallen risico’s waarvan wij de gevolgen zelf kunnen inschatten en die geen blijvende schade aanrichten, zoals regen.
Tot categorie III behoren de risico’s die kunnen leiden tot arbeidsongeschiktheid of in extreme gevallen zelfs tot de dood. Voorbeelden van bescherming hiervoor zijn valbescherming, adembescherming, en nu ook: gehoorbescherming.
De PBM moeten een conformiteitsprocedure doorlopen vooraleer ze gebruikt kunnen worden
Wat houdt de wetgeving in?
In het kader van gehoorbescherming, bestaan er twee belangrijke wetgevingen: de PBM-productwetgeving en de codex over het welzijn op het werk. Eerst en vooral moet het materiaal van degelijke kwaliteit zijn. Gehoorbescherming behoort tot de PBM, de persoonlijke beschermingsmiddelen, en moet aan de eisen van de PBM-productwetgeving voldoen.
Daarnaast bestaat er een Codex voor het welzijn op het werk waarin de toegelaten grenswaarden van lawaai en risicoberoepen zijn opgenomen. Het is de taak van de werkgever om een risicoanalyse uit te voeren, de omgeving veiliger te maken en de juiste beschermingsproducten aan te schaffen voor zijn of haar werknemers.
Het product moet in orde zijn
Gehoorbescherming is een onderdeel van de PBM, de persoonlijke beschermingsmiddelen. Daaronder vallen zaken zoals, helmen, veiligheidsschoenen, beschermende kledij ... De PBM moeten een conformiteitsprocedure doorlopen vooraleer ze gebruikt kunnen worden.
Zoals eerder vermeld is het risico betreffende geluid op de werkvloer van een categorie II naar een categorie III gegaan. Dat wil zeggen dat men zich meer bewust is van de mogelijke schade dat geluid kan veroorzaken. Sinds 2002 moet elk gereedschap een geluidsetiket bevatten waarop het geluidsvermogen staat vermeld.
De CE-markering voor een categorie II en III PBM toont aan dat een product gekeurd is door een aangemelde instantie en bijgevolg voldoet aan de vereisten. Bovendien wordt de productie van deze producten periodiek aan een grondige controle onderworpen.
Er bestaan enkele normen in verband met geluidsmetingen en gehoorbescherming. Deze normen zijn in principe geen wetten, maar een manier om conformiteit met de PBM-productwetgeving aan te tonen. Het is een consensus tussen de experten binnen het domein. Het extra cijfer dat bij een EN 352-norm staat, toont aan over welk type gehoorbescherming het gaat.
De SNR (single number rating) betreft de geluidsreductie van de verschillende gehoorbeschermers. Wanneer je het SNR-getal van het geluidsniveau van een machine aftrekt dan zou u de uiteindelijke geluidsbelasting moeten bekomen. Maar die geluidsmeting is ook afhankelijk van het type machine, de afstand en de duur. Pas dan kunt u de nodige compensatie berekenen.
Rechten en plichten van werkgever en werknemer
De werkgever is verplicht om een uitgebreide risicoanalyse te maken van de werkplaats. Een geluidsmeting is aangewezen. Hiervoor doet hij of zij meestal beroep op een interne of externe dienst voor preventie en bescherming op het werk of op een expert uit een gespecialiseerd laboratorium.
Hoe regelmatig dit onderzoek wordt uitgevoerd, hangt af van de gemiddelde geluidsblootstelling en kan jaarlijks of om de vijf jaar zijn. Tijdens het onderzoek moet er niet enkel rekening worden gehouden met de geluidsbron, maar ook met de verschillende gradaties van geluid, de duur van blootstelling, de positionering van de werknemers ...
Het ultieme doel is een veiliger machinepark creëren met minder geluid. Dit kan verwezenlijkt worden door de risicovolle machines weg te halen of de risico’s te beperken aan de hand van alternatieve arbeidsmiddelen zoals geluidskappen of geluiddempend materiaal.
Pas na deze fase richt men zich op de PBM van de werknemers voor de overblijvende risico’s. Elke werknemer wordt individueel uitgerust met aangepaste gehoorbescherming. De werkgever moet deze PBM gratis ter beschikking stellen en een opleiding aanbieden om de werknemers te begeleiden bij het gebruik van hun bescherming.
Vanzelfsprekend moet de werknemer zich ook aan de wetgeving houden. Hij of zij is dan ook verplicht om de bescherming te dragen en de instructies van de werkgever op te volgen.
Met medewerking van Febelsafe
