Gehoorverlies begint waar geluidsbelasting wordt onderschat

Mensen staan er vaak te weinig bij stil hoe schadelijk geluid kan zijn. Gehoor gaat bovendien ongemerkt achteruit, waardoor gehoorschade vaak pas wordt opgemerkt als het al te laat is. In sectoren zoals de bouw en de industrie, waar het geluidsniveau regelmatig boven de 85 dB uitkomt, is het daarom belangrijk om te voorzien in adequate gehoorbescherming. 

Elke decibel telt

Geluid kan in verschillende vormen voorkomen. De schade die het veroorzaakt, hangt af van de intensiteit (dB-niveau), de duur van de blootstelling en het type geluid. 

80 dB(A) – Voorzorgsmaatregelen

Bij een geluidsniveau van 80 dB(A) moet de werkgever gehoorbeschermingsmiddelen beschikbaar stellen. Werknemers moeten geïnformeerd en getraind worden over de risico’s van geluid en het gebruik van gehoorbescherming. Gezondheidstoezicht is noodzakelijk om gehoorschade te monitoren.

85 dB(A) – Verplichte gehoorbescherming

Bij 85 dB(A) is de werkgever verplicht extra maatregelen te nemen, zoals het verplicht stellen van gehoorbescherming en het markeren van gevarenzones. Tevens moeten er maatregelen worden genomen om het geluidsniveau te verlagen, met voortdurende aandacht voor opleiding en gezondheidstoezicht.

87 dB(A) – Maximale blootstellingsgrens

De maximale toegestane blootstelling aan geluid is 87 dB(A), rekening houdend met gehoorbescherming. Deze grens mag niet worden overschreden. Indien dat wel gebeurt, moet de werkgever direct actie ondernemen om het geluidsniveau te verlagen en de oorzaak van de overschrijding onderzoeken, met aanpassing van preventie- en beschermingsmaatregelen om herhaling te voorkomen.

Mensen met hyperacusis ervaren gewone geluiden vaak als te hard, storend of zelfs pijnlijk

Tijdelijk ... of permanent

Gehoorschade manifesteert zich op verschillende manieren. Tijdelijk gehoorverlies kan optreden na blootstelling aan luid geluid, met herstel binnen enkele uren of dagen. Permanent gehoorverlies is blijvend en kan ontstaan door langdurige blootstelling aan geluid boven de 85 dB, wat leidt tot onherstelbare schade aan de haarcellen in het binnenoor. Tinnitus, een constante piep of zoem in de oren, kan ook voortkomen uit blootstelling aan hard geluid, en kan tijdelijk of permanent zijn. Hyperacusis, overgevoeligheid voor normale geluiden, kan zich uiten in pijn of irritatie bij alledaagse geluidsprikkels.

WAT ZEGT DE WET?
Gehoorbescherming valt onder Persoonlijke Beschermingsmiddelen (PBM) en is ingedeeld in Categorie III, wat betekent dat gehoorschade kan leiden tot arbeidsongeschiktheid. Producten moeten een conformiteitsprocedure doorlopen, voorzien zijn van een CE-markering (voor Cat. II/III) en voldoen aan kwaliteitsstandaarden (zoals EN 352-normen). De SNR (Single Number Rating) geeft de verwachte geluidsreductie aan.

De werkgever heeft de plicht een risicoanalyse uit te voeren, idealiter inclusief geluidsmetingen (frequentie afhankelijk van blootstelling). Het primaire doel is het geluidsrisico te beperken aan de bron (veiliger machinepark, geluiddemping). Pas daarna worden PBM ingezet. De werkgever moet de gepaste PBM gratis verstrekken en opleiding geven over het correcte gebruik. Werknemers zijn verplicht de verstrekte bescherming te dragen en instructies op te volgen ter voorkoming van ernstige schade zoals akoestisch trauma of chronische lawaaislechthorendheid.

Ieder oor zijn match

Gelukkig zijn er verschillende types gehoorbescherming beschikbaar, elk met unieke eigenschappen en voor- en nadelen, afhankelijk van de specifieke situatie en behoeften van de gebruiker. 

Oordopjes

Oordopjes zijn een veelgebruikte vorm van gehoorbescherming, vooral geschikt voor incidenteel gebruik in omgevingen met matige geluidsniveaus. Door hun kleine formaat en draagbaarheid zijn ze handig voor wie af en toe bescherming nodig heeft. Wegwerpoordopjes, meestal gemaakt van schuim, dempen het geluid aanzienlijk (gemiddeld 20 tot 35 dB, soms zelfs meer) en zijn relatief goedkoop, maar gaan slechts één keer mee. Voor langduriger gebruik zijn er ook herbruikbare varianten van materialen zoals siliconen.

Oordopjes beschermen effectief tegen schadelijke geluiden, maar hebben als nadeel dat ze ook spraak en omgevingsgeluiden dempen, wat de communicatie kan bemoeilijken. Bovendien kan langdurig gebruik ongemakkelijk zijn voor sommige gebruikers, omdat oordopjes strak in de gehoorgang moeten zitten. 

Gehoorkappen

Een andere optie voor gehoorbescherming zijn gehoorkappen, die doorgaans sterkere bescherming leveren in lawaaierige omgevingen. Ze sluiten het oor volledig af zonder druk op de gehoorgang uit te oefenen, wat langdurig dragen comfortabel maakt. Met een geluidsreductie tot 30 dB en een herbruikbaar ontwerp dragen gehoorkappen bij aan een duurzamere keuze. Sommige modellen zijn bovendien uitgerust met actieve ruisonderdrukking, een technologie die omgevingsgeluiden effectief neutraliseert.

Ondanks de voordelen kunnen gehoorkappen in warme of vochtige omstandigheden minder prettig zijn, doordat er warmte en zweet rond de oren kan ophopen. Verder kunnen gehoorkappen lastig te combineren zijn met andere beschermingsmiddelen, zoals helmen of veiligheidsbrillen. Hoewel de aanschafprijs vaak hoger is dan die van oordopjes, leveren gehoorkappen op de lange termijn meer comfort en gebruiksgemak.

Het oor wil ook wat

De ontwikkelingen in gehoorbescherming volgen snel op elkaar, met technologische hoogstandjes die niet alleen gehoorschade voorkomen, maar ook zorgen voor meer comfort en een verbeterde communicatie voor en tussen gebruikers.

Actieve ruisonderdrukking

Met actieve ruisonderdrukking filtert men storende achtergrondgeluiden in realtime weg, terwijl belangrijke geluiden zoals spraak en waarschuwingssignalen duidelijk hoorbaar blijven. Dit stelt gebruikers in staat om in rumoerige omgevingen goed beschermd te blijven zonder hun oplettendheid te verliezen. 

Steeds meer gedigitaliseerd

Het gebruik van digitale gehoorbescherming met geïntegreerde microfoons en Bluetooth neemt toe. Deze technologie maakt handsfree communicatie mogelijk, wat van groot belang is voor professionals in de bouw en industrie, waar heldere communicatie een vereiste is. Digitale systemen kunnen via apps en sensoren worden ingesteld, waardoor gebruikers eenvoudig het geluidsniveau en de blootstellingsduur kunnen regelen. Bovendien registreren ze gegevens over geluidsblootstelling, zodat gebruikers gedegen advies krijgen over verantwoord gebruik.

Op maat gemaakte oordoppen

Op maat gemaakte oordoppen zijn bijzonder geschikt voor langdurig gebruik, omdat ze specifiek zijn ontworpen om de unieke anatomie van de oren van de gebruiker te ondersteunen. Deze nauwkeurige afstemming resulteert in een uitstekende pasvorm en een langere levensduur, hoewel ze doorgaans in een hogere prijsklasse vallen.

Sommige modellen zijn uitgerust met geavanceerde filters die schadelijke geluiden dempen, terwijl spraak en andere omgevingsgeluiden duidelijk blijven. Zo blijft communicatie ook in lawaaierige omgevingen mogelijk. Ook zijn er bepaalde varianten die passieve en actieve technieken combineren, waardoor ze constant geluid dempen en plotselinge, harde geluiden actief reduceren.

Met medewerking van Dassy, Delta Plus, Milwaukee, Rox, Uvex Safety en Würth