De SRI in de bouwpraktijk: ontdek de opportuniteiten!

Peter D'Herdt (Buildwise)

Tijdens BuildUp 2025 legde Peter D’Herdt, R&D expert bij Buildwise, de vinger op een relatief nieuw instrument dat de Europese Unie steeds nadrukkelijker naar voren schuift: de Smart Readiness Indicator (SRI). Het doel? Een uniforme manier om te meten in welke mate gebouwen klaar zijn voor slimme toepassingen.

Een Europees beleidsinstrument

De Smart Readiness Indicator (SRI) werd in 2018 door de Europese Commissie geïntroduceerd als een vrijwillig instrument onder de Europese EPBD-richtlijn (Energy Performance of Buildings Directive). Maar met de herziening in 2024 is de toon veranderd: de SRI evolueert van een facultatief concept naar stapsgewijs verplicht. 

D'Herdt schetste hoe de SRI een antwoord moet geven op een lacune: hoewel gebouwen steeds meer technologie bevatten, wordt het potentieel van automatisering en monitoring nog vaak onvoldoende benut. De SRI maakt dit zichtbaar en creëert bewustzijn bij eigenaars, beheerders en ontwerpers.

Wat meet de SRI precies?

De SRI meet de gereedheid van een gebouw om zich via slimme toepassingen, zoals informatie- en communicatietechnologieën, aan te passen aan de behoeften van de gebruikers en het net, én de energie-efficiëntie en algehele prestaties te verbeteren. Het gaat dus niet om hoe slim een gebouw nu functioneert, maar om het potentieel.

"Een lage SRI-score werkt als een schok: eigenaars zien ineens dat hun gebouw achterop hinkt"

De methode werkt met drie grote focuspunten, ook wel de drie G's genoemd. De drie focuspunten worden vervolgens onderverdeeld in zeven impactcriteria:

• Gebouw: energie-efficiëntie en onderhoud
• Gebruiker: comfort, gebruiksgemak, gezondheid & welzijn, en informatie voor gebruikers
• Grid: flexibiliteit

Deze criteria worden afgetoetst op negen technische domeinen: verwarming, koeling, sanitair warm water, ventilatie, verlichting, dynamische gebouwschil, elektriciteit, elektromobiliteit, en toezicht & controle.

In totaal zijn er over alle domeinen heen 54 diensten gedefinieerd in de Europese standaardcatalogus, telkens met maximaal vijf niveaus. Zo kan een gebouw bijvoorbeeld scoren op het slim timen van energieverbruik of het automatisch reageren op dynamische energietarieven. In functie van het behaalde niveau wordt telkens een score tussen -2 en +3 behaald.

De evaluatie per domein en per impactcriterium gebeurt door de behaalde score X en de maximumscore Y met elkaar te vergelijken. Vervolgens worden deze scores allemaal in functie van hun belang opgeteld. Bijvoorbeeld in België is het domein 'verwarming' belangrijker in termen van 'energieverbruik' dan 'koeling', terwijl het in Griekenland andersom zou zijn. Uiteindelijk krijg je zo voor elk impactcriterium een gewogen score.

Bewustmaking en roadmap

Volgens D’Herdt moet de SRI niet gezien worden als een klassiek auditinstrument. Het is vooral bedoeld als bewustmakings- en verbeteringsinstrument. Een lage score kan een schokeffect veroorzaken: eigenaars zien zwart op wit dat hun gebouw achterblijft. Dat is het moment waarop de SRI kan uitgroeien tot een roadmap voor verbetering. De globale score is ook een goede waarde om te gaan vergelijken met andere gebouwen (benchmarking). 

Subscores geven dan weer gedetailleerde inzichten: een gebouw kan goed scoren op comfort, maar zwak op flexibiliteit. Of sterk zijn in koeling, maar achterblijven bij elektromobiliteit. Zo helpt de SRI om gerichte verbeterpunten te identificeren, ook op verschillende niveaus.

D’Herdt vergeleek het met een huisartsbezoek: de SRI-assessor stelt een eerste diagnose, identificeert de mogelijke pistes en verwijst door naar specialisten – ontwerpers, installateurs of aannemers – die concrete oplossingen uitwerken. De specialisten kunnen namelijk de werken, de haalbaarheid en de impact beter inschatten. Na interventies kan de SRI opnieuw berekend worden, waardoor vooruitgang zichtbaar wordt. Zowel de SRI-assessor als de specialisten staan in voor de opvolging.

Europese logica, nationale vrijheid

De SRI is verankerd in Europese wetgeving, maar laat ruimte voor lidstaten om eigen accenten te leggen. Europa definieert de grote lijnen: de drie G’s, de impactcriteria, de domeinen en de scoreklassen. Maar landen kunnen eigen servicecatalogi, wegingsfactoren of bijkomende voorwaarden (zoals interoperabiliteit) bepalen. Europa stelt zelf twee standaard-catalogi voor, een eenvoudige en een meer gedetailleerde.

Vandaag bestaan er een vijftiental officiële tools, waaronder het SRI Assessment Package van de Europese Commissie en laagdrempelige oplossingen die ontwikkeld werden in Europese projecten zoals Smart Ready Go en SRI2Market. Ook in België zijn de eerste testprojecten opgestart. Vlaanderen focust voorlopig op de benodigde opleidingscompetenties van SRI-assessors, een stap die cruciaal is om het instrument in de praktijk ingang te doen vinden.

Enthousiasme en kinderziektes

Momenteel zijn er in tal van Europese landen testfases aan de gang. Maar dat enthousiasme zorgt ook voor hoge verwachtingen. D’Herdt waarschuwde dat er nog knelpunten zijn. Zo kunnen gebouwen soms negatieve scores krijgen of zelfs meer dan 100% halen voor bepaalde criteria – intuïtief vreemde resultaten die de robuustheid van de methode aantasten.

D'Herdt vergelijkt België met een slak: de evolutie gaat heel traag vooruit. Op de kaart (zie links) staat België niet ingekleurd. Dit is omdat België uit drie gewesten bestaat en alleen het Vlaams Gewest zich in een officiële testfase bevindt. Ondanks dat er een testfase loopt in Vlaanderen, heeft D'Herdt wel nog een puntje van kritiek. Vlaanderen graaft volgens hem niet diep genoeg, aangezien de huidige focus enkel ligt op welke trainingen nodig zijn voor SRI assessors en niet voldoende op toepasbaarheid en robuustheid van de methodiek.

Daarnaast dreigt een wildgroei aan interpretaties. Als elk land eigen regels hanteert, wordt internationale benchmarking moeilijk. Volgens D'Herdt moet de aanpak worden geconvergeerd. Robuustheid en coherentie zijn essentieel om de SRI geloofwaardig te maken.

Naar een Belgische SRI

Buildwise werkt aan een voorstel van Belgische aanpak, met maximaal respect voor het Europese kader, maar met aanpassingen aan de lokale context waar dat voordelig of zelfs noodzakelijk is. Belangrijke aandachtspunten zijn het wegwerken van negatieve waarden, het verhogen van de praktische toepasbaarheid en het versterken van de synergie met andere beleidsinstrumenten, zoals de verplichting rond gebouwautomatisering (BACS).

Het uiteindelijke doel is een praktische tool aan te reiken die eigenaars, ontwerpers en beheerders met zo min mogelijk extra inspanning ondersteunt bij keuzes voor gebouwen die klaar zijn voor de toekomst.

Wie is Peter D'Herdt? 
Peter D’Herdt werkt voor de Unit Buildings Technologies van Buildwise. 
Hij is R&D Expert Energiesprestatiebepaling en Sturing. De focus van zijn werk ligt op gebouwautomatisering en in het bijzonder de implementatie en praktische toepassing van regelgeving. Hij leidt het prenormatieve project TESS (Towards Effective Implementation of Smart Services) dat de brug wil maken tussen beleidsinstrumenten (normen, wetgeving, tools) rond gebouwautomatisering en de stakeholders in de praktijk. Hij is co-animator van de Commissie Smart Buildings van Buildwise en lid van het team rond technische gebouwsystemen en gebouwautomatisering in het project EPBD Concerted Action, dat Europese lidstaten ondersteunt bij de implementatie van EPBD. Tot slot is hij ook werkzaam binnen het project Normen-antenne Thermische isolatie en installaties in gebouwen.

www.buildwise.be